الماتى وبلىسىنىڭ تالدىقورعان قالاسىنداعى «ناق-بىرلىك» قوعامدىق قورى قازاق ەلىنىڭ كەلەشەگى كەمەلدى بولۋىن ويلاپ، قاتال زاماننىڭ قاھارىنان قايمىقپاي قارسى شاپقان تولەگەتاي بابا مەن اقسۇلۋداي ابزال انانىڭ،  بارشا ۇلى بابالار ەرلىگىن جىرعا قوسىپ دارىپتەۋ ماقساتىندا «قازاقتىڭ ابىز ۇلى تولەگەتاي» - تاقىرىبىندا جازبا اقىندار بايقاۋىن وتكىزەدى.

تولەگەتاي بابا ءسۇيىنىشۇلى (شامامەن 14-15-ع-دا ءومىر سۇرگەن) - باتىر، اۋليە اتانعان تاريحي تۇلعا. سول زاماننىڭ بەلگىلى قوعام قايراتكەرى. بۇل كۇندە «ءتورت تولەگەتاي» اتانىپ جۇرگەن نايمان رۋىنىڭ ءتورت تايپاسى: قاراكەرەي، ماتاي، سادىر، ءتورتۋىل - تولەگەتاي بابانىڭ نەمەرەلەرى.

تولەگەتاي بابا ءوز زامانىندا قول باستاعان باتىر، ەلدىڭ قامىن جەپ، بىرلىگىن ويلاعان قايراتكەر، قازاق اراسىندا يسلامدى، اللاھتىڭ اق جولىن ناسيحاتتاعان اۋليە بولعانى كۇللى قازاققا ءمالىم. مازارى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ  جاڭاقورعان اۋدانى،  قىركەڭسە  اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋماعىندا (قازىرگى ابدىعاپپار نۇرتازاەۆ اۋىلى) تۇر.

الماتى وبلىسىنىڭ تالدىقورعان قالاسىنداعى «ناق-بىرلىك» قوعامدىق قورى قازاق ەلىنىڭ كەلەشەگى كەمەلدى بولۋىن ويلاپ، قاتال زاماننىڭ قاھارىنان قايمىقپاي قارسى شاپقان تولەگەتاي بابا مەن اقسۇلۋداي ابزال انانىڭ،  بارشا ۇلى بابالار ەرلىگىن جىرعا قوسىپ دارىپتەۋ ماقساتىندا «قازاقتىڭ ابىز ۇلى تولەگەتاي» - تاقىرىبىندا جازبا اقىندار بايقاۋىن وتكىزەدى.

تولەگەتاي بابا ءسۇيىنىشۇلى (شامامەن 14-15-ع-دا ءومىر سۇرگەن) - باتىر، اۋليە اتانعان تاريحي تۇلعا. سول زاماننىڭ بەلگىلى قوعام قايراتكەرى. بۇل كۇندە «ءتورت تولەگەتاي» اتانىپ جۇرگەن نايمان رۋىنىڭ ءتورت تايپاسى: قاراكەرەي، ماتاي، سادىر، ءتورتۋىل - تولەگەتاي بابانىڭ نەمەرەلەرى.

تولەگەتاي بابا ءوز زامانىندا قول باستاعان باتىر، ەلدىڭ قامىن جەپ، بىرلىگىن ويلاعان قايراتكەر، قازاق اراسىندا يسلامدى، اللاھتىڭ اق جولىن ناسيحاتتاعان اۋليە بولعانى كۇللى قازاققا ءمالىم. مازارى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ  جاڭاقورعان اۋدانى،  قىركەڭسە  اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋماعىندا (قازىرگى ابدىعاپپار نۇرتازاەۆ اۋىلى) تۇر.

تولەگەتاي بابا تۋرالى ەڭ العاش قالام تەربەگەن ادام -  تۇركىستان اۆتونومياسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى بولعان مۇحامەتجان تىنىشباەۆ ەدى. ول كەيىن، 1925 جىلى تاشكەنت قالاسىنان شىققان «قازاق تاريحىنا قاتىستى ماتەريالدار» دەگەن حالقىمىزدىڭ تاريحى مەن ەتنوگرافياسىنا قاتىستى كولەمدى ەڭبەگىندە تولەگەتاي بابامەن قاتار، قازاق حالقىن قۇرايتىن رۋ-تايپالار جونىندە كوپتەگەن جازبا شەجىرەلىك ماتەريالدار بەرەدى. اۆتوردىڭ، وسى ەڭبەگى قازىرگە دەيىن قازاق عالىمىندا قۇندى ەڭبەك رەتىندە اتالىپ كەلەدى.

تاريحققا كوز جۇگىرتسەك، قاتتى قىرعىننان كەيىن حالىقتا قايتا ءبىر ويانۋ، سەرپىلۋ بولىپ وتىرعان. شىڭعىس حان زامانىندا سوعىسا ءجۇرىپ، التاي مەن تارباعاتايدان سىر بويىنا قونىس اۋدارعان قازاق تايپالارى ەس جيىپ، ەلدىك ساناتىن قالپىنا كەلتىرە باستاعاندا ەلگە تۇتقا بولعان تۇلعالاردىڭ ءبىرى - تولەگەتاي بابا.

سول سەبەپتى قازاقتىڭ قازىرگى بەلگىلى عالىمدارىنىڭ ءبىرى ءادىلحان بايباتشاۇلى «قازاق دالاسىنىڭ ەجەلگى تاريحى» دەگەن كىتابىندا: « قازاقتىڭ ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىنا باستاۋشى رەتىندە بيلىك تىزگىنىن ۇستاعان العاشقى تۇلعالاردىڭ ءبىرى - نايمان تولەگەتاي اۋليە ەدى...»، - دەپ جازادى.

تاريحشى عالىم، جازۋشى قويشىعارا سالعاراۇلى: «تولەگەتاي، كەتبۇعا، سارىجومارتتار قالىڭ نايمان تايپاسىن وربىتكەن ءىرى تۇلعالار... وسى تولەگەتايدىڭ شوبەرەسى ەرتورى قاراكەرەيۇلى - ەسىم حاننىڭ زامانداسى. تولەگەتاي قوجالاردان قىز العان ءارى قوجالاردىڭ بەيىتىنە جەرلەنگەن. ول كەزدە قوجالار «پايعامباردىڭ ۇرپاعىمىز دەپ ەسەپتەپ، وزدەرىن  جاي قازاقتان جوعارى سانايتىن»، - دەپ جازادى («قازاقتىڭ قيلى تاريحى». 254-255-بەت).

ەل اۋزىندا ساقتالعان اڭىز-اڭگىمەلەردە نايمان اتانىڭ ۇلى بەلگىباي مەن اۋليە كەلىنى - اقسۇلۋدان (الپەش) ءسۇيىنىش تۋادى. «ءسۇيىنىپ جۇرەيىك» دەپ ەسىمىن ءسۇيىنىش قويىپتى.  ءسۇيىنىش ءوزى عانا ەمەس، ەلىن دە «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان» داۋرەنگە جەتكىزىپتى. سودان ەل وعان تويىندىردى، كيىندىردى دەپ «سۇگىرشى» دەگەن لاقاپ ات بەرىپتى. «سۇگىرشىنىڭ» ماعىناسى ول كەزدە سونداي بولسا كەرەك.

نايماننىڭ جالعىز ۇلى توقپان ءولىپ، سالت بويىنشا وزگەلەر امەڭگەرلىككە تالاسىپ جۇرگەندە 20 جاسقا جاڭا تولعان اقسۇلۋ كەلىن اقىل-ايلاسىمەن سولاردى جەڭىپ، اتا شاڭىراعىن ساقتاپ قالادى. ءوزىنىڭ ءسىڭلىسى توقسۇلۋدى اتاسىنا ايتتىرىپ، وعان «قىز ەنەي» دەپ ات قويادى. ودان بەلگىباي تۋادى.ول ون التىعا تولعاندا 36 جاستاعى اقسۇلۋ (الپەش) امەڭگەرلىك جولمەن قاينىسى بەلگىبايعا ءتيىپ، ودان ءسۇيىنىش تۋادى. سۇيىنىشتەن تولەگەتاي، ودان قىتاي، ودان ءتورتۋىل، قاراكەرەي، ماتاي، سادىر تۋدى دەيدى. وسىنداي ۇرپاقتاردىڭ ومىرگە كەلۋىنە سەبەپكەر بولعان، ءوزى كەلىن بولىپ تۇسكەن شاڭىراقتىڭ قۇلاماۋى ءۇشىن ادالدىقپەن كۇرەسكەن  اۋليە اناعا قانداي قۇرمەت كورسەتسەك تە ارتىق ەمەس.

سوندىقتان، «ناق-بىرلىك» قوعامدىق قورى بايقاۋعا قاتىسۋشى ۇمىتكەرلەردىڭ ونەرىن ارنايى قۇرىلعان ساراپتاۋ توبى باعالاپ، تومەندەگىدەي قاسيەتتەرىنە نازار اۋداراتىنىن ەسكەرتەدى:

- ولەڭ -جىرلارىنداعى ءسوز قولدانىسىنا، ۇيقاسىنا، وي-جۇيەلىلىگى مەن تەرەڭدىگىنە، كوركەمدىك ەرەكشىلىگىنە;

- شىعارمالارىن جاتقا جانە مانەرلەپ وقۋ شەبەرلىگىنە;

- ءتىل تازالىعىنا، ساحنا مادەنيەتى جانە كيىمىنە.

ءى.بايقاۋ ەكى كەزەڭنەن تۇرادى:

1. «قازاقتىڭ ابىز ۇلى تولەگەتاي» جازبا اقىندار بايقاۋىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىنە ولەڭدەر  -  2012 جىلدىڭ 25 قىرقۇيەگىنە دەيىن قابىلدانىپ، قازىلار القاسى ەكىنشى، ياعني، شەشۋشى كەزەڭگە وتكەن اقىنداردى انىقتايدى.

2. بايقاۋدىڭ قورىتىندى شەشۋشى كەزەڭى وسى جىلدىڭ 12 قازان كۇنى قىزىلوردا وبلىسى، جاڭاقورعان كەنتىندەگى اۋداندىق مادەنيەت ۇيىندە وتەدى. باستالۋى ساعات 18.00.

ءىى.بايقاۋ تومەندەگىدەي 3 نوميناتسيا

بويىنشا وتەدى:

1. «ميلليوننان استام ۇرپاعى بار ۇلى بابا» - اقىنداردىڭ  تولەگەتاي باباعا ارناعان 1 ولەڭى. مازمۇنى كيەلى بابانىڭ حالىق تاريحىندا الاتىن ورنىن، پاراساتىن، ەرلىك، دانالىق، شەشەندىك، اۋليەلىك كەلبەتىن، قاسيەتتەرىن  تانىتاتىن تۋىندى بولۋى شارت.
2. «اۋەلى قارىزدارمىز انالارعا» - نايمان اتانىڭ اۋليە كەلىنى -          اقسۇلۋدىڭ (الپەش) دانالىق اقىل-پاراساتىمەن اتا شاڭىراعىن ساقتاپ قالۋى. ءدۇيىم ەلدىڭ ومىرگە كەلۋىنە سەبەپكەر بولىپ، ءوزى كەلىن بولىپ تۇسكەن شاڭىراققا ادالدىقپەن، وتىن وشىرمەي، ۇرپاعىن جالعاستىرۋىن، ادامگەرشىلىك اسىل قاسيەتتەرىن ولەڭ سوزبەن ورنەكتەپ جەتكىزۋ.

3. «تۇگەل بولسىن ءتورت كوزىڭ...».

(قازاق جەرىنىڭ بىرتۇتاستىعى، ەلدىك، بىرلىك، ىنتىماق، ەرلىك تاقىرىبىنا ارنالعان ولەڭ). بابالاردان قالعان اسىل مۇرا - سارقىلماس رۋحاني قازىناسىن ءسوز قۇدىرەتى ارقىلى تىلگە تيەك ەتۋ.

ءىىى.بايقاۋ شارتتارى:

1.بايقاۋعا قاتىسۋشى تالاپكەردەن تومەندەگى قۇجاتتار قابىلدانادى:

- بايقاۋعا قاتىسۋعا سۇرانىس;

- بايقاۋعا قاتىسۋشى ۇمىتكەر تۋرالى مالىمەت (قاتىسۋشىنىڭ اتى-ءجونى،تۋعان جىلى، قىزمەتى نەمەسە، وقۋ ورنى، مەكەن-جايى، انىقتاما تەلەفونى كورسەتىلەدى);

- شىعارماشىلىق ءومىربايانى;

- جەكە كۋالىگىنىڭ كوشىرمەسى:

- الدىن-الا وزدەرى تۋرالى مالىمەتپەن قوسا ءتۇرلى ءتۇستى 9ح15 كولەمدەگى فوتوسۋرەتىن،بۇرىن ەش جەردە جاريالانباعان،ورىندالماعان ولەڭدەرىنىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن /15 شۋماقتان اسپاۋى قاجەت،14 كەگلمەن جازىلعان/ جىبەرۋى ءتيىس (تالاپقا ساي ەمەس ولەڭدەر بايقاۋعا قاتىستىرىلمايدى).

4. شىعارمانى وقۋ،ورىنداۋ ءۇشىن ءار تاپسىرماعا 3 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، بەلگىلەنگەن ۋاقىت رەگلامەنتى ساقتالۋى ءتيىس;

5.بايقاۋعا قاتىسۋشى ۇمىتكەرلەر  ساحناعا لايىقتى، ۇلتتىق ايشىقتى كيىممەن، بولماسا ادەپكە ساي كيىنۋى ءجون.

بايقاۋ جەڭىمپازدارى الماتى وبلىسىنىڭ تالدىقورعان قالاسىنداعى «ناق-بىرلىك» قوعامدىق قورىنىڭ ديپلومى جانە سىيلىقتارمەن ماراپتاتتالادى.

بايقاۋعا قاتىسۋشىلاردىڭ ءىسساپار شىعىنى قاتىسۋشى جاق ەسەبىنەن تولەنەدى.

بايقاۋعا قاتىسۋشى ۇمىتكەر تۋرالى جوعارىداعى كورسەتىلگەن قۇجاتتار، ولەڭدەرىنىڭ ءبىر داناسى (قاعاز جانە ەلەكتروندى نۇسقاسى) 2012 جىلدىڭ 25 قىركۇيەگىنە دەيىن تومەندەگى مەكەن-جايعا تاپسىرىلۋى ءتيىس:

تالدىقورعان قالاسى، دوستىق ءۇيى، قاراتال شاعىن اۋدانى، 36 «ا»،  207 كابينەت. انىقتاما ءۇشىن تەل. 8(7282)40 08 25

«اباي-اقپارات»