كونفەرەنتسيا بارىسىندا HRW وكىلى قاڭتار وقيعاسىن زەرتتەۋگە حالىقارالىق ساراپشىلاردى تارتۋ قاجەتتىگىن اتاپ وتكەن. دەگەنمەن قازاقستان ءسىم-ءنىڭ كەزدەسۋ تۋرالى رەسمي حابارلاماسىندا ول جونىندە اقپارات بولماي شىقتى.
قازاقستان ءسىم كەزدەسۋ تۋرالى قىسقا حابارلاما تاراتتى. وندا ۆەدومستۆونىڭ Human Rights Watch ۇيىمىمەن قاڭتار وقيعاسىن زەرتتەۋ بويىنشا "ديالوگ جۇرگىزە باستاعانى" جازىلعان.
"تاراپتار قازاقستانداعى "قاسىرەتتى قاڭتار" وقيعالارى اياسىندا ادام قۇقىعى سالاسىنداعى حالىقارالىق نورمالار مەن ستاندارتتاردى ساقتاۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى" دەپ جازىلعان مينيسترلىكتىڭ 8 اقپان كۇنگى حابارلاماسىندا.
وندا "پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا ساي، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قارۋلى تارتىپسىزدىكتى جان-جاقتى تولىق زەرتتەۋى ءتيىس" ەكەنى جازىلعان.
مينيسترلىكتىڭ حابارلاۋىنشا، كەننەت روت "قازاقستان بيلىگىنىڭ ديالوگ پەن ىنتىماقتاستىققا اشىقتىعىن جانە ادام قۇقىقتارىنىڭ حالىقارالىق ستاندارتتارىن ساقتاۋ جونىندەگى مىندەتتەمەلەرىن راستاۋىن" قۇپتاعان.
كەزدەسۋ بارىسىندا تاراپتار قاڭتار وقيعاسىنىڭ جان-جاقتى زەرتتەلۋىنە مۇددەلى ەكەنىن اتاپ وتكەن. تىلەۋبەردى "قازاقستاننىڭ تەرگەۋ ورگاندارى ءاربىر ازامات پەن حالىقارالىق قاۋىمداستىقتى الاڭداتقان ءاربىر جاعدايدى قاراۋعا دايىن" ەكەنىن ايتقان. ەكى جاق "ديالوگتى جالعاستىرۋعا" كەلىسكەن.
ال Human Rights Watch ۇيىمى كەزدەسۋدەن كەيىن جاريالاعان حابارلاماسىندا "قازاقستان ۇكىمەتى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە ادام قۇقىعىنىڭ ورەسكەل بۇزىلۋىن زەرتتەۋگە حالىقارالىق ساراپشىلاردى شاقىرۋى ءتيىس" دەپ مالىمدەدى.
"قازاقستان قاڭتار وقيعاسىن زەرتتەيتىنىن جانە كوميسسيا قۇراتىنىن جاريالادى، بىراق بۇعان دەيىن ۇكىمەت مۇنداي ىستەردى ءادىل ءارى جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارا الماعان. حالىقارالىق جانە ۇلتتىق زەرتتەۋشىلەردەن قۇرالعان ارالاس (گيبريدتى) زەرتتەۋ وقيعانىڭ جان-جاقتى زەرتتەلۋىنە جاقسى مۇمكىندىك بەرەدى" دەدى HRW اتقارۋشى ديرەكتورى كەننەت روت.
ۇيىمنىڭ حابارلاۋىنشا، روت كەزدەسۋ بارىسىندا وسى ماسەلەنى قوزعاعان.
بۇعان دەيىن حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ساراپشىلار دا اتاپ ايتقاندا، بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جوعارعى كوميسسارى ميشەل باچەلەت، بۇۇ ساراپشىلارى، اقش، ەو-نىڭ ادام قۇقىعى جونىندەگى ۋاكىلى قاڭتار وقيعاسىن جان-جاقتى تاۋەلسىز زەرتتەۋگە شاقىرعان.
"[زەرتتەۋ] تاۋەلسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرەتىن جالعىز جول – ۇلتتىق-حالىقارالىق دارەجەدە زەرتتەۋ جۇرگىزۋ" دەپ جازىلعان ۇيىم سايتىندا.
ۇيىمنىڭ پىكىرىنشە، فاكتىلەردى انىقتايتىن مۇنداي زەرتتەۋگە جەتكىلىكتى رەسۋرس قاجەت، تاۋەلسىز ءارى اشىق جۇرگىزىلۋى ءتيىس. بۇعان قوسا، ۇكىمەت اقپاراتىنا دا قولجەتىمدىلىك بولۋى كەرەك. زەرتتەۋ 4-6 قاڭتار كۇنگى نارازىلىق كەزىندە قازا بولعانداردىڭ ءولىمىنىڭ جاي-جاپسارىن اشىپ، كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ وعان قاتىسى، ازاپتاۋ مەن بيلىك وكىلەتىن اسىرا پايدالانۋ فاكتىلەرىن قامتۋى ءتيىس.
ۇيىمنىڭ پىكىرىنشە، ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمى مەن بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەسى قولداۋ كورسەتىپ، باعىت-باعدار سىلتەي الادى.
HRW قازاقستان بيلىگىنىڭ بۇعان دەيىن ادام قۇقىعىن ورەسكەل بۇزۋ فاكتىلەرىن زەرتتەپ، تەكسەرۋ بويىنشا ساتسىزدىككە ۇشىراعانى تۋرالى قۇجات تۇرىندە ايعاقتارى بارىن ايتادى. 2011 جىلعى جاڭاوزەن وقيعاسىن دا مىسالعا كەلتىرەدى.
Abai.kz
