تەلەارنا - يدەولوگيانىڭ ءبىر قۇرالى. قازىر جۇرت كوبىنەسە تەلەارنادان بەرىلەتىن جاڭالىقتار مەن حابارلارعا كوبىرەك يلانادى. ءتىپتى كەيبىرەۋلەردىڭ پىكىر الماسىپ جاتقان ۇستىنەن تۇسسەڭ، «تەلەارنادا سولاي دەدى عوي...» دەپ بەت قاراتپايتىنىن قايتەرسىڭ. ال تەلەارناداعى تىلشىلەردىڭ پىكىرى ەشبىر ەلەپ-ەكشەۋسىز ايتىلاتىنى قارىن اشتىرادى.
ءبىز دە جاڭالىققا جانى قۇشتار، كوزى قاراقتى كورەرمەننىڭ قاتارىنانبىز. ەلەڭ ەتكىزەرلىك وقيعالارعا وزىندىك كوزقاراسىمىز بار. كەيدە تىلشىلەردىڭ ورىندى، ورىنسىز سويلەمدەرىن ەستىپ، «اتتەگەن-اي، بۇلاردا رەداكتور دەگەن بولماۋشى ما ەدى؟ نەگە كەمشىلىكتەرىن تۇزەمەيدى ەكەن؟» دەپ تورساڭدايمىز. بىراق تا اتى دارداي تەلەارنالاردىڭ تىلشىلەرى مەن كوممەنتاتورلارى «بوياۋشى-بوياۋشى» دەگەن سايىن ءتىلىنىڭ ۇشىنا كەلگەن ءسوز يىرىمدەرىن وڭدى-سولدى پايدالانا بەرەتىن بولدى. ەستىپ وتىرىپ، ەرىكسىز قىنجىلاسىڭ.
تەلەارنالاردا سپورتتىق سايىس­تاردىڭ تىكەلەي كورسەتىلىمى ءجيى بەرىلەدى. جازدا لوندوندا وتكەن ححح وليمپيادا ويىندارىن قىزىعا تاما­شالادىق. ارينە، سول ءدۇبىرلى دوداداعى سپورتشىلارىمىزدىڭ جەڭىسىنە ءۇيىمىزدىڭ تورىندەگى كوك جاشىك ارقىلى كۋا بولىپ، بوركىمىزدى اسپانعا اتتىق. جاستاردىڭ نامىسى قايرالىپ، پاتريوتتىق رۋحى اسقاقتادى. سپورت - كەز كەلگەن ەلدىڭ اتىن الەمگە تانىتاتىن قۇدىرەتتى ونەر. بۇعان ءدۇيىم جۇرتتىڭ كوزى باياعىدا جەتكەن. الايدا، الگىندەي سپورتتىق باسەكەلەردە باعىن سىناپ جۇرگەن سپورتشىلارىمىز تۋرالى اڭگىمەلەيتىن كوممەنتاتورلاردىڭ ءبىرازى نەگە كەجەگەسى كەرى تارتىپ، كوكەزۋلەنە بەرەتىنىن تۇسىنە الماي دالمىز. اسىرەسە ءورىستىلدى جۋرناليستەر قانداي سپورت ءتۇرى بولسىن، قانداي سپورتشى بولسىن، ايتەۋىر «سوۆەتسكايا مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى» دەگەنىن قويمايدى. ءتىپتى جانىنداعى سپورت تاقىرىبىنا ەتەنە جاقىن ماماندى «ماستەر سپورتا سوۆەتسكوگو سويۋزا» دەپ تانىستىرىپ جاتادى. بۇل نە سوندا؟ «ماستەر سپورتا سوۆەتسكوگو سويۋزا» ۇلكەن مارتەبە مە، شەن بە؟ نەگە ءبىز كەز كەلگەن جەتىستىگىمىزدىڭ شىرقاۋ باسىن كەڭەستىك كەزەڭنەن ىزدەيمىز؟ قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن العانىنا 20 جىلدان استى. بۇگىندە ەگەمەندى ەلىمىزدە قازاقتىڭ ءتول سپورتشىلارى مەن سپورت شەبەرلەرى قالىپتاسىپ ۇلگەردى. جيىرما جاستاعى سپورتشى تالاي بيىك شىڭداردى باعىندىردى. كوممەنتاتورلار بۇعان كەڭەستىك كەزەڭنىڭ قانداي قاتىسى بار ەكەنىنە نەگە كوز جۇگىرتپەيدى؟ الدە، كەڭەستىك كەزەڭدەگى سپورتشىلاردىڭ جۇرت ءتانتى بولارلىق وزىندىك ەرەكشەلىگى بولدى ما؟ مەنىڭشە، بۇل ءجاي عانا قالىپتاسىپ كەتكەن ءسوز. سول كەزدە دە قازاقتىڭ ىشىنەن تالاي سپورتشىلار توپ جارىپ شىقتى. قازىر دە ەلىمىز سپورتقا ءجىتى كوڭىل بولۋدە. اسىرەسە وليمپيادادان 7 التىن ولجالاپ كەلگەن وتاندىق سپورتشىلارىمىزدىڭ جەڭىسىنەن كەيىن جاستار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ سپورتقا دەگەن قۇلشىنىسى ەرەكشە ارتا تۇسكەن. قۇدايعا شۇكىر، ولاردى تاربيەلەيتىن سپورت شەبەرلەرى دە بارشىلىق. الگىندەي «سوۆەتسكايا شكولا»، «ماستەر سپورتا سوۆەتسكوگو سويۋزا» دەپ ايتۋدى ادەتكە اينالدىرعان كوممەنتاتورلاردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا! جاتتاندى ءارى جاۋىر قىلعان ءسوز تىركەستەرىنەن قالىڭ كورەرمەن ابدەن مەزى بولدى. اۋ، قۇردىمعا كەتكەن «كەڭەستىك مەكتەپتەن» كىمدەردى ۇلگى تۇتىپ ءجۇرمىز ءبىز، ايتىڭىزدارشى؟! سپورت كوممەنتاتورلارى كەلەشەكتە ءسوزدىڭ پارقىن ءتۇسىنىپ، سويلەسە ەكەن دەيمىن. بۇل مەنىڭ عانا ەمەس، تەلەارناعا تەلمىرگەن قانشاما كورەرمەننىڭ كوكەيىندەگى وي. ال وسىنداي ورەسكەل قاتەلىككە جول بەرىپ وتىرعان تەلەارنا باسشىلارى مۇنى نەگە اڭعارماي قالادى؟! وسىعان اڭ-تاڭمىن.

توعجان تولەگەنقىزى

"تۇركىستان" گازەتى