رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين لۋگانسك جانە دونەتسك سەپاراتيستەرىن جەكە مەملەكەت دەپ مويىنداۋ تۋرالى شەشىم شىعارىپ، ارنايى جارلىققا قول قويدى. ارتىنشا اتالمىش سەپاراتيستىك ايماقتار مەن رەسەي اراسىندا دوستىق، ارىپتەستىك جانە اسكەري كومەك تۋرالى كەلىسىم جاسالدى. ونى بۇلىكشى ايماق باسشىلارى بىردەن راتيفيكاتسيالادى. 

رەسەي لۋگانسك پەن دونەتسك ايماقتارىن ولاردىڭ بۇرىنعى وبلىستىق شەكاراسىمەن مويىندادى. ال قازىرگى ۋاقىتتا سودىرلاردىڭ قولىندا وبلىستىڭ جارتىسى بار، سوندىقتان لاڭكەستەر ۋكراينا بيلىگىنە «اسكەردى اكەت» دەپ تالاپ قويۋدا. «ەگەر تالاپ ورىندالماسا، وندا اسكەري قادامعا كوشەمىز»، - دەيدى. پۋتين دە ءوز كەزەگىندە ۋكراينا بيلىگىنە تالاپ قويدى. تالاپتارىنىڭ ىشىندە قىرىمدى مويىنداۋ، دونباسسپەن كەلىسىمگە كەلۋ، شەكارانى قايتا قاراۋ، ناتو-عا كىرۋدەن باس تارتۋ دەگەن جولدار بار. ۋكراينا بيلىگى بۇل تالاپتاردى ورىندامايتىنىن ايتىپ ۇلگەردى.

رەسەيدىڭ حالىقارالىق شارتتارعا قارسى اگرەسسيالىق ارەكەتىنە باتىس جويقىن سانكتسيالارمەن جاۋاپ قاتۋدا. ايتا كەتۋ كەرەك، باتىس سانكتسيالاردى ەكى پاكەتكە ءبولدى. ءبىرىنشىسى رەسەيدىڭ لحر مەن دحر اتتى ەكى سەپاراتيستىك ايماقتى دەربەس ەل دەپ مويىنداۋىنا قاتىستى، ال ەكىنشىسى رەسەي اسكەرى ۋكراينا جەرىنە باسىپ كىرگەن جاعدايدا ەنگىزىلەدى.

ەۋروپا ەلدەرى جەكەلەي سانكتسيا سالۋعا كوشتى، ەۋروپالىق كەڭەستىڭ بىرلەسكەن سانكتسياسى دا سالىنادى. ەڭ اۋىر سانكتسيا رەتىندە «سولتۇستىك اعىن – 2» گاز قۇبىرىن سەرتيفيكاتتاۋ ماسەلەسى توقتاتىلدى. بۇل ءسوزسىز ماسكەۋگە ۇلكەن سوققى بولىپ وتىر. سەبەبى اتالمىش جوباعا رەسەي 11 ملرد دوللار قارجى جۇمسادى. ساراپشىلار بۇل الداعى ۋاقىتتا رەسەي ەكونوميكاسىنا كەرى اسەرى بولاتىنىن ايتۋدا. مەدۆەدەۆ بولسا «ەۋروپا گازدىڭ كۋبىن 2000-نان ساتىپ الۋعا دايىندالسىن»، - دەپ جازدى. اقش بيلىگى بولسا «گاز قۇبىرى اقىرى تەڭىز استىندا ەش قولدانىسسىز ءشىرىپ قالۋى دا مۇمكىن»، - دەپ ناقتى ايتتى. گەرمانيا بيلىگى «سولتۇستىك اعىنعا» سانكتسيا سالۋدان قاشقاقتاپ كەلگەن ەدى. الايدا رەسەيدىڭ اگرەسسياسى مەن ۆاشينگتوننىڭ باتىل شەشىمدەرىنەن كەيىن بارىپ، بەرلين اتالمىش قادامعا بارىپ وتىر.

ۇلىبريتانيا دا رەسەيگە وڭدىرماي سانكتسيا سالۋشىلاردىڭ ءبىرى. ۇلىبريتانيا رەسەيدىڭ بەس بانكتىق سەكتورىنا، رەسەي پرەزيدەنتىنە جاقىن تۇلعالارعا سانكتسيا سالدى. «روسسيا»، «پرومسۆيازبانك»، «يندۋستريالنىي سبەرەگاتەلنىي بانك»، «چەرنومورسكي بانك رازۆيتيا ي رەكونسترۋكتسي» جانە «گەنبانك» ەندى سانكتسيانىڭ قۇرىعىندا. ۇلىبريتانيا اتالمىش بانكتەردىڭ بارلىق اكتيۆتەرىن بۇعاتتاپ تاستادى. سونىمەن قاتار ۇلىبريتانيا پرەمەرى بوريس دجونسون جاقىن ارادا رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرەتىنىن ەسكەرتتى جانە سانكتسيالار تەك «العاشقى ترانش» ەكەنىن باسا ايتتى.

جەكە تۇلعالاردان تيمچەنكو مەن روتەنبەرگتەرگە سانكتسيا سالىندى. پۋتينگە جاقىن تۇلعالار، ملردتاعان دوللار بايلىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىن. ولاردىڭ ەسەپشوتتارى بۇعاتتالىپ، وزدەرى ۇلىبريتانياعا كىرۋگە تىيىم سالىندى.

سانكتسيالىق پاكەتتەردى ازىرلەۋشىلەردىڭ باسىندا اقش تۇر. اقش بيلىگى بۇعان دەيىن دە قاتاڭ سانكتسيالار سالاتىنىن انىق ايتىپ كەلگەن ەدى. سونىمەن بايدەن باستاعان بيلىك رەسەيدى قىسپاققا الا باستادى. رەسەي پرەزيدەنتىن قارجىلاندىرىپ وتىر دەگەن كۇدىكپەن «ۆەب.رف» جانە پسب بانكتەرىنە سانكتسيالار سالىندى.

سانكتسيالىق تىزىمدە ۆتب بانكىنىڭ پرەزيدەنت ورىنباسارى دەنيس بورتنيكوۆ، فسب باسشىسىنىڭ ۇلى پەتر فرادكوۆ، پسب باسشىسى، «ۆ كونتاكتە» گەنديرەكتورى بار. ولاردىڭ اقش-تاعى مۇلىكتەرى تاركىلەنىپ، ەسەپشوتتارى بۇعاتتالدى. ولارمەن قارجىلىق نەگىزدە بايلانىس جاساۋع ساۋدا جۇرگىزۋگە تولىق تىيىم سالىندى.

سونداي-اق «ۆەب.رف» پەن پسب-عا قاراستى 42 كومپانيا سانكتسيا تىزىمىنە ەندى. تسسكا فۋتبول كلۋبى دا سانكتسيانىڭ قاقپانىنان قۇتىلا المادى. پسب - رەسەيدەگى سەگىزىنشى ءىرى قارجىلىق ينستيتۋت سانالادى. رەسەيدىڭ قورعانىس سالاسىنا قاتىستى مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ 70 پايىزىن 2018 جىلدان باستاپ پسب ىسكە اسىرىپ كەلەدى. اقش رەسەيدىڭ سۋۆەرەندى قارىزىنا دا سانكتسيا سالىپ، ونى باتىستىق قارجىلاندىرۋ مۇمكىندىگىنەن ايىردى.

ەۋروپالىق قاۋىمداستىق رەسەيدىڭ 351 دەپۋتاتىنا سانكتسيا سالدى. ول تۋرالى بوررەل بىلاي دەپ جازدى: «ەندى ميلاندا شوپينگ جاساپ، سەن-تروپەدە كەش ۇيىمداستىرىپ، انتۆەرپەندە الماز ساتىپ الۋ بولمايدى. بۇل ەڭ ءبىرىنشى قادام»، - دەدى ول.

جالپى ۋكراينا قاقتىعىسى ۋشىققالى بەرى 23 رەسەيلىك كاسىپكەر 32 ملرد دوللار قارجىسىن جوعالتقان. ساراپشىلار سانكتسيالار رەسەيدىڭ ستاگناتسياسىن ارتتىرىپ، دامۋىن تەجەيتىنىن ايتىپ وتىر. ال بولاشاقتا «توزاق سانكتسيالارى» دەپ اتالاتىن ارنايى سانكتسيالار پاكەتى ەنگىزىلسە، وندا ءتىپتى رەسەي ىشىندە تۇراقسىزدىق ارتاتىنىن ايتۋدا.

كا مىرزا

Abai.kz