ياساۋي تۋىندىلارىنداعى ادامنىڭ ىشكى رۋحاني الەمىمەن تىكەلەي اينالىساتىن جان عالىمى جانە سىرتقى عىلىم سالالارىمەن شۇعىلداناتىن ءتان عالىمى تۋرالى توسىن تانىمىنىڭ شىعۋ توركىنىنە نازار اۋدارار بولساق، بۇل تانىمداردىڭ ءتۇپ-توركىنى ءال-فارابي قالىپتاستىرعان عىلىمدى كلاسسيفيكاتسيالاۋدىڭ نەگىزىنە سوعاتىنى انىق بايقالادى.
قوجا احمەت ياساۋي شىعارمالارىندا ۇشىراساتىن وسى جايلى پىكىر ۇشقىنى:
ءىلىم ەكەۋدۇر: جان مەن تانگە باسشى تۇرار،
جان عالىمى حازىرەتىنە جاقىن تۇرار...
ءتان عالىمى زالىمدارعا ۇقسار-ەرمىس، –

ياساۋي تۋىندىلارىنداعى ادامنىڭ ىشكى رۋحاني الەمىمەن تىكەلەي اينالىساتىن جان عالىمى جانە سىرتقى عىلىم سالالارىمەن شۇعىلداناتىن ءتان عالىمى تۋرالى توسىن تانىمىنىڭ شىعۋ توركىنىنە نازار اۋدارار بولساق، بۇل تانىمداردىڭ ءتۇپ-توركىنى ءال-فارابي قالىپتاستىرعان عىلىمدى كلاسسيفيكاتسيالاۋدىڭ نەگىزىنە سوعاتىنى انىق بايقالادى.
قوجا احمەت ياساۋي شىعارمالارىندا ۇشىراساتىن وسى جايلى پىكىر ۇشقىنى:
ءىلىم ەكەۋدۇر: جان مەن تانگە باسشى تۇرار،
جان عالىمى حازىرەتىنە جاقىن تۇرار...
ءتان عالىمى زالىمدارعا ۇقسار-ەرمىس، –
دەگەن ولەڭ جولدارىندا (ا.ياساۋي. «ديۋاني حيكمەت». تۇركىستان، 1993, 74-بەت) ۇشىراساتىن جان عالىمى، ءتان عالىمى دەپ اتالاتىن تەولوگيالىق جانە فيلوسوفيالىق ماعىناداعى تەرميندىك ءمانى بار سوزدەردىڭ ورىن الۋى كىمدى بولسا دا ويلاندىرعانداي. بۇل اتاۋ سوزدەردىڭ تابيعاتىنا بىزدەر، ياعني قازىرگى وقىرماندارعا قۇرىق سالدىرا بەرمەيتىن سىرى بەيماعلۇم، بۇكپەسى مەن قالتارىستارى مول، كيەلى ۇعىمدار جاتقانىن دا سەزىنەمىز. ءارى بۇل پىكىردىڭ ايتىلعان مەرزىمى بىزدەن توعىز عاسىرداي الىستا جاتۋى دا تولعاندىرماي قويمايدى. ويشىل ابايدىڭ 7-قارا سوزىندە: «دۇنيەنىڭ كورىنگەن ءھام كورىنبەگەن سىرىن تۇگەلدەپ، ەڭ بولماسا دەنەلەپ بىلمەسە،  ادامدىقتىڭ ورنى بولمايدى. ونى بىلمەگەن سوڭ، ول جان ادام جانى بولماي، حايۋان جانى بولادى»، – دەپ وي تولعاۋىنىڭ توركىنى قايدا جاتقانىن اڭعارتادى.  اباي مەڭزەگەندەي ءتان عالىمدارى ءبىزدىڭ زاماندا دۇنيەنىڭ كورىنگەن سىرىن تۇگەندەپ بىلۋگە كۇش سالدى دا،  دۇنيەنىڭ كورىنبەگەن سىرىنان قۇرالاقان قالدىق.
ياساۋي جان مەن تانگە بايلانىستى ءىلىم ەكەۋ دەپ قاداپ ايتادى. ەكەۋىنىڭ زەرتتەۋ نىساناسى دا ەكى ءتۇرلى، ياعني  اباي ايتاتىن ءدىننىڭ كورىنبەگەن سىرىن مەڭزەپ تۇر. ءبىرى – جان سىرى تۋرالى ءىلىم. جان تۋرالى تانىمدى ادامزات بالاسى كونە زاماننان بەرمەن قاراي ىزدەستىرۋ، تانىپ ءبىلۋ تالابىندا كەلەدى. سان ءتۇرلى پىكىر تانىمدار  دا ايتىلدى. پىكىر تالاسىنىڭ قورداسىنا دا اينالدى. بىراق ناقتىلى شەشىمىن تاپتىرماي-اق كەلەدى. وسى قيىندىقتىڭ بولاتىنى قۇران كارىمدە دە ەسكەرىلىپتى. «ءىسرا» سۇرەسىنىڭ 85-اياتىندا «... ولار سەنەن جان تۋرالى سۇرايدى. ول راببىمنىڭ امىرىنەن. سەندەرگە وتە از مالىمەت بەرىلدى دە»، – دەپ جاۋاپ بەرەسىڭ دەيدى اللا تاعالا پايعامبارىمىز مۇحاممەدكە. تۇسىنە بىلگەن كىسىگە بۇل وڭاي ەسكەرتۋ ەمەس. شاماڭ كەلمەسە  بۇل سالاعا ۇرىنباي ءجۇرۋ ابزال دەگەندەي ەسكەرتۋ جاسايدى. مىنە، وسى اسا كۇردەلى دە   قيىن   ماسەلەمەن    اينالىساتىن   جان   عالىمى   بولاتىنىن  بىزگە ياساۋيبابامىز حابارلاپ وتىر. ەكى ءىلىمنىڭ ەندى ءبىرى – ءتان تۋرالى ءىلىم سالاسى. وسى ەكى كۇردەلى  دە مەيلىنشە نازىك سالانىڭ بولمىسىن زەرتتەپ، تانىپ  ءبىلىپ، اقيقاتىن ايتاتىندار – جان عالىمى مەن ءتان عالىمى. جان عالىمى ايتار تانىمى مەن پىكىرىن قۇران كارىمگە سۇيەنە وتىرىپ، كوبىنەسە، تەولوگيا، پسيحولوگيا، فيلوسوفيا، فيزيولوگيا عىلىمدارىنداعى وي، تانىمعا يەك ارتادى. مۇندا جەتەكشى پىكىردى نەگىزىنەن جان عالىمدارى ايتادى.
قازاق ادەبيەتى تاريحىندا جانتانۋ ءىلىمىنىڭ سىرلى بولمىسى جونىندەگى اسا كۇردەلى وي تولعانىستاردى زامانىندا اباي مەن شاكارىم تەرەڭنەن قوزعاپ، زور ىزدەنىستەر جۇرگىزدى. وي الىپتارىنىڭ شىعارمالارىندا كورىنىس بەرگەن جان سىرىنىڭ بولمىسى حاقىنداعى تانىم-بىلىمدەرى ولاردىڭ دا جان عالىمىنىڭ وكىلى ەكەندىگىن  اڭعارتادى. ولار  – ادام جانىنىڭ، رۋحىنىڭ كەسەلدى، زياندى جاعىنان وقىرمانىن اۋلاق ۇستاپ، رۋحاني جاعىنان ىشتەي تۇلەپ جەتىلۋ، كەمەلدەنۋ جولىنا ۇندەگەن ويشىلدار. ابايدىڭ دۇنيەنىڭ كورىنبەگەن سىرى دەپ وتىرعانى ادامنىڭ رۋحاني الەمىن نۇسقاپ وتىر. ول رۋحاني الەمدى تانىپ بىلۋشىلەر ياساۋي ايتاتىن جان عالىمدارى بولماق.
ياساۋي زامانىنان بىزگە جەتكەن سوپىلىق تانىمنىڭ ۋاقىت جۇرىسىنە قاراي ارقيلى رەڭكتەرگە ءتۇسىپ، وزگەرىپ وتىرعان بولمىسىن تانىپ، اجىراتا ءبىلۋدىڭ ءوزى كىمگە دە بولسا وڭايعا سوقپايدى. سوپىلىق  الەم بولمىسىنا، ەڭ  بولماعاندا، بۇكىل مۇسىلمان ەلدەرى جەتىك بىلەتىن قاراپايىم يسلامياتقا  دايارلىعى تىم ماردىمسىز قازىرگى قازاق وقىرماندارى ءۇشىن ودان دا اۋىر سوقپاق.
تاريحي تۇرعىدان الىپ قاراساق، ياساۋي نەگىزىن قالاپ، قالىپتاستىرعان ءارى يسلاميات پەن كوشپەلى ءومىر سالتىن ۇستانعان تۇرىك حالىقتارىنىڭ سالت-سانا، دۇنيەتانىمدىق ەرەكشەلىگىمەن ساناسا وتىرىپ، تابيعي تۇرعىدان ۇيلەسىمدى جول تاپقان سوپىلىق تانىمنىڭ  ياساۋيلىك جولى، نەگىزىنەن، كوشپەلى ءومىر سالتىن ۇستانعان ۇلى دالا تۇرىكتەرىنە باعىتتالعان وزىندىك ەرەكشەلىگى بار قايتالانباس سوپىلىق ءىلىم بولاتىن.
ال، XIV عاسىردا پايدا بولعان سوپىلىقتىڭ ناقشبانديالىق جولى، نەگىزىنەن العاندا، وتىرىقشى حالىقتارعا ءتان، سولاردىڭ تۇرمىستىق، شارۋاشىلىق ءومىر سالتىنا ساي تۋىنداعان سوپىلىق ءىلىم. وسى سەبەپتى ولار ەگىنشىلىك، قول-ونەرلىك كاسىپكە وراي ىشتەي ءۇنسىز «جۇرەگىڭ اللادا، قولىڭ ىستە بولسىن» دەگەن ءداستۇرلى،  ۇندەمەي ىشتەن سالاتىن زىكىر ءتۇرىن ۇستاناتىن. بىراق سوپىلىقتىڭ  بۇل ەكى سالاسى دا ءوز زامانىنداعى قوعامدىق عىلىمدار مەن تەولوگيالىق ءىلىمدى تەرەڭ تانىپ مەڭگەرۋدى، مورال فيلوسوفياسىنىڭ نەگىزىندە عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ ەكشەلگەن ادەت-عۇرىپتاردى بويعا ءسىڭىرىپ ۇستانۋدى الدارىنا شارت ەتىپ قوياتىن-دى. سوپىلىق نەگىزدەگى پراكتيكالىق ۇردىستەر ابدەن قالىپتاسىپ، ەندى سوپىلىق ءىلىمنىڭ تەوريالىق-فيلوسوفيالىق  ىلىمدىك نەگىزدەرى سالىنىپ، ينتەللەكتۋالدىق ءبىلىم دەڭگەيى الدەقايدا بيىكتەپ شارىقتاعان تۇسى دا ياساۋي عۇمىر كەشكەن زامانعا ورايلاس كەلەدى ەكەن.
اسا كۇردەلى ىلىمدىك وي-تولعانىستارى نەگىزىندە جالپى سوپىلىق تانىمعا ورتاق مۇرات-ماقساتتاردىڭ وزەكتى جەلىسى – ءاربىر پەندەنىڭ ىشتەي رۋحاني جاعىنان تۇلەپ-جەتىلۋى ارقىلى پەندەلىكتىڭ كامالاتتىعىنىڭ بيىك تۇعىرىنا   كوتەرىلۋ   ماقساتى   جاتاتىن-دى.   وسى  تانىم  تۇرعىسىنان كەلىپ،
ياساۋي جان عالىمىنىڭ ارەكەتىن وتە جوعارى باعالاپ، ءتان عالىمىنىڭ ارەكەتىن ناپسىلىك قۇرىعىنان شىعا الماعان «مالعا دوستىڭ مۇڭى جوق مالدان باسقا» دەگەندەي پەندەلىكتىڭ تومەنگى ساتىسىنداعى ءتان قۇمارىنا بەيىم قۇبىلىس رەتىندە قارايدى.
بالكىم بۇل پىكىردى ويشىل سوپىعا ءوز زامانىنىڭ اششى شىندىعى دا ايتتىرىپ وتىرعان بولار. ياساۋي زامانىنداعى الحيميكتەر ارەكەتى، نەمەسە ادامدى جاپپاي قىرىپ جوياتىن اتومدىق، بيولوگيالىق جويقىن قۇرال-جاراق جاساۋ ماقساتىندا ءار قيلى كەندەردى قازۋ ارقىلى سوعىس قارۋ-جاراعىن جاساۋ، كوبىنەسە، قورعانىس ماقساتىندا بولماي، وزگە ەلدەردى جاۋلاپ الۋ، قۇلدىققا سالۋ ماقساتىن كوزدەگەن سۋىق اقىلدى سەرىك ەتكەن ءتان عالىمىنىڭ ارەكەتىن كورگەندەي بولامىز. بۇل ارەكەت وتارشىل ەۆروپالىق مەملەكەتتەر تاريحىنان تانىمالى نارسەلەر. مىسالى، اقش مەملەكەتى سول جەردەگى 12 ملن جەرگىلىكتى  تۇرعىنداردى قىرىپ جويىپ مەملەكەتىن سولاردىڭ سۇيەگىنىڭ ۇستىنە قۇرىپ وتىر. بۇگىندە جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋ جاراقتى ءۇستى-ۇستىنە جەتىلدىرىپ. دۇنيە جۇزىنە ۇستەمدىك ەتۋ جولىنا ءتۇسىپ وتىر.
ءتان عىلىمى سالاسىن دامىتۋعا باسشىلىق ەتەر ءتان عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋ نىساناسىنا الىنار عىلىمدار، نەگىزىنەن، اباي ايتاتىن زاھيري عىلىمدار مەن دۇنيەنىڭ كورىنگەن سىرىن تانىپ-بىلۋدە سۇيەۋ بولار دۇنيەنىڭ عىلىمى جاتاتىن ءتارىزدى. بۇل عىلىمدار بۇگىندە قاتتى دامىپ، سالا-سالاعا ءبولىنىپ، بالالاپ كوبەيىپ كەتكەنى كوپشىلىككە ايان. مىنە، وسىنىڭ ءبارى دە ءتان عالىمدارىنىڭ ناپسىلىك ماقساتتى كوزدەپ، قاناعات ۇعىمىنان ماقرۇم قالعان، قازىرگى كۇن ماقساتىن عانا ويلاۋدان كەلىپ تۋىنداپ جاتقان قاسىرەتتى قۇبىلىس بولۋى سەبەپتى دە، ياساۋي بابامىز «ءتان عالىمى زالىمدارعا ۇقسار ەرمىس» دەگەن دانالىق، كورەگەندىك وي قورىتىندىسىنا كەلۋى الىستى كوزدەپ ايتقان دانالىق پىكىرى بولاتىن-دى.
كەشەگى كەڭەستىك بيلىك تۇسىندا ەل بيلەۋ جۇيەسىندە وبلىستىق، قالالىق، اۋداندىق، ءتىپتى سوۆحوز بەن كولحوز نەمەسە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ  باسشىلارىنا دەيىن تۇتاستاي ءتان عىلىمىنىڭ وكىلدەرىن باسشى ورىنعا قويۋدىڭ استارىندا جاي ادام تانىپ، بىلە بەرمەيتىن سۇمدىق زۇلىمدىق ماقساتتى كوزدەگەن استىرتىن ۇلى دەرجاۆالىق پيعىلدان تۋىنداعان استارلى دا قاتەرلى ساياسات جاتاتىن-دى.
كەڭەستىك توتاليتارلىق جۇيە كۇيرەگەنمەن، ول ەندىرگەن ەل بيلەۋدەگى ەسكى جول سول قالپىندا وزگەرىسسىز قالدى دەسە بولعانداي. ويتكەنى، ەل بيلەۋدەگى بۇكىل بيلىك اپپاراتىندا 99% ءتان عىلىمىنىڭ وكىلدەرى وتىرعانى جاسىرىن سىر  ەمەس. حالىق مۇددەسىن اتوي سالىپ قورعايتىن قوعامدىق عىلىمنىڭ  وكىلدەرى بيلىكتەن سىرت قالاتىن.
قوعامدىق عىلىم وكىلدەرى نەمەسە ياساۋي سوزىمەن ايتساق، جان عالىمىنىڭ وكىلدەرى سانالاتىن قوعامدىق عىلىم وكىلدەرى شەتكە قاعىلىپ، بيلىك تۇعىرىنا كوتەرىلۋدەن سىرتتا قالۋدا.
ۇلى ويشىل بابامىز ياساۋي ءتان عالىمدارى ارەكەتىنە قاراما-قارسى نە سەبەپتى «جان عالىمى حازىرەتىنە جاقىن تۇرار» دەگەن اسا كۇردەلى گۋمانيستىك ماعىناداعى وي بايلامىنا كەلگەن؟ ارينە، بۇل كۇردەلى دامۋ جولىنان  وتكەن مورال فيلوسوفياسىنىڭ وزەكتى جەلىسىن ونىڭ دامۋ تاريحىنىڭ  جولىنان بەيحابار ادامنىڭ ۇعىنا الۋى ەكىتالاي. جان عالىمىنىڭ  اينالىسار نەگىزگى
زەرتتەۋ نىساناسى بۇكىل سوپىلىق وي تانىمىنىڭ، سوپىلىق گۋمانيستىك باعىتتاعى ءىلىم جولىنىڭ وزەكتى ارناسى – ادامنىڭ ىشكى رۋحاني الەمىنىڭ ىشتەي جەتىلىپ، كەمەلدەنۋىنىڭ جولى بولماق. بۇكىل سوپىلىق تانىمنىڭ جۇرت تانىعان ءتورت ساتىسىنىڭ ەڭ بيىك تۇعىرى – حاقيقاتقا جەتۋ جولى. وسى جولدا ءجۇرىپ، ازاپتى جەتىلۋ وتكەلەكتەرىنەن ءوتىپ، ماقساتقا ۇمتىلار ءۇمىتتىڭ سۇيەنىش بولار تىرەگى جاۋانمارتلىك ىلىمىنە كەلىپ تىرەلەدى ەكەن. جاۋانمارتلىك ءىلىمىنىڭ شىعار كوزى باستاۋ الار ءتۇپ-توركىنىنىڭ ءبىر ارنالى بۇلاعى ۇلى تۇران جەرىندە تۋىنداعان قۇبىلىس دەپ شامالايمىز. سەبەبى نەندەي زات بولماسىن، نەمەسە جاڭادان پايدا بولعان عىلىم سالاسى بولسىن، وسىنى جاساعان حالىق وعان ات بەرىپ، ايدار تاعۋىنا قۇقىلى بولىپ كەلەدى. وسى تۇرعىدان قارار بولساق، جاۋانمارتلىكتىڭ و باستاعى ماعىناسى كونە تۇرىك ءتىلىنىڭ «زومارت» دەگەن سوزىنەن شىققاندىعى عىلىمي تۇرعىدان انىقتالىپ وتىر. زومارت ءسوزىنىڭ قازاق تىلىندەگى قولدانىسى جومارت ءسوزىنىڭ بالاماسىنا كەلەدى. ارابتاردا بۇل ءسوز «اقي» دەپ اتالادى. كوبىنەسە، ۇساق قولونەرشىل كاسىپكەرلەر ورتاسىندا قولدانىسقا تۇسەتىن كانىگى ادامگەرشىلىك مۇددەنى كوزدەگەن ۇعىم ەكەندىگىن سوڭعى جىلدارى تۇرىك تىلىندە شىققان كىتاپتار ايعاقتاپ وتىر.
وسى جاۋانمارتلىك ءىلىمىنىڭ تۇرىك حالىقتارى ادەبيەتىندەگى توركىنى 1069 جىلى شۋ وزەنى بويىندا جازىلعان اتاقتى ءجۇسىپ بالاساعۇننىڭ  «قۇتادعۋ بىلىك» داستانىنداعى باستى ءتورت كەيىپكەردىڭ وي-تانىمى، قيمىل-ارەكەتى ارقىلى كوركەمدىك ءتاسىلدى قولدانىپ، شارتتى تۇردە جاسالعان وبرازدار ارقىلى بەينەلەنگەنىن قازىر انىق تانىپ وتىرمىز. جاۋانمارتلىك ءىلىمى، اسىرەسە، سوپىلىق اعىمنىڭ تۇسىندا بارىنشا جەتىلدىرىلدى. سوپىلىق ءىلىمنىڭ ءوزى ءار كەزەڭنىڭ جاعدايىنا قاراي ءار قيلى سالالارعا ءبولىنىپ وتىرعان. ال، ولاردىڭ ارقايسىسى سوپىلاردىڭ ۇستانار تاريقاتىنا وراي  جاۋانمارتلىكتىڭ ەتيكەتتەرىن وزگەرتىپ، وزدەرىنىڭ كۇندەلىكتى پراكتيكالىق ارەكەتتەرىندە جەتىلدىرىپ، قولدانىپ وتىرعان. مۇنىڭ كورىنىسىن، اسىرەسە، «قابۇسنامە» دەپ اتالاتىن كىتاپتىڭ 44-تاراۋىنداعى مەرۆ پەن كۋحيستاننىڭ جانسىز بارلاۋشىلارىنىڭ ارەكەتى دە ايعاقتايدى. سوپىلىقتىڭ باستى مۇرات-ماقساتى – اللاعا عاشىق بولۋ – ابايدىڭ «اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس» دەپ اتالاتىن ولەڭىندە ايتىلعانداي  اللانى سۇيۋدە جاتىر. اللاعا عاشىق بولۋ جولىندا ونىڭ پەندەسى رۋحاني جاعىنان قاراعاندا   ىشتەي تۇلەپ-جەتىلۋ جولىندا ءوزىنىڭ جان دۇنيەسىن كەمەلدەندىرۋدە  سوپىلىق ىلىمگە سۇيەنبەي تۇرا المايدى. ال، ول ىلىممەن اينالىسۋشىلاردى ياساۋي سوزىمەن ايتار بولساق، جان عالىمدارىنىڭ ءوزى بولىپ شىعادى. ءياساۋيدىڭ جان عالىمىنىڭ  كوش باسشىسى، سول ءىلىمنىڭ عالىمى عانا ەمەس، وزا شاپقان حاكىمى بولۋى سەبەپتى دە، ازىرەت سۇلتان   اتالىپ   كەتكەنى   جاي    نارسە   ەمەس.  اتاقتى  دۋلات  اقىن  دا  ياساۋي ازىرەت سۇلتان دەپ تانۋى سەبەپتى:

ازىرەت قونعان قاراتاۋ
اسا الماعان ودان جاۋ،–

دەپ ماداقتاي كوتەرۋىندە كوپ نارسەنىڭ سىرى جاتىر. ادامنىڭ دۇنيەتانىمىن جەتىلدىرىپ، جارىم ادام، جارىم مولدا، جارىم مۇسىلمانعا اينالعان قياناتشىلدىق جولىنداعى ادامداردىڭ جان جاراسىنىڭ ەمىن تاۋىپ، تولىق ادام  قاتارىنا  قوسىلۋشىلاردى  جان  عالىمى دەپ بىلەمىز. بۇگىنگى تانىم  تۇرعىسىنان قاراساق، بۇلار گۋمانيتارلىق عىلىم سالاسىنىڭ رۋحاني الەمدى ياعني دۇنيەنىڭ كورىنبەگەن سىرىن تانىپ ءبىلۋ جولىنداعى جان عالىمىنىڭ وكىلدەرى بولىپ شىعادى. وسى سەبەپتى دە ءياساۋيدىڭ جان عالىمىن ءتان عالىمىنان جوعارى باعالاۋىندا كوپ ماسەلەنىڭ ءبىز بىلە بەرمەيتىن سىرلى ءمانى جاتىر. بۇل ماسەلە – بۇكىل ادامزات بالاسىنا ورتاق قۇبىلىس. بۇگىنگى كۇننىڭ تالابىنا دا جاۋاپ بەرە الاتىن دانالىق ويدىڭ اداستىرماس باعىت-باعدارى دەپ ۇعىنا الساق قانا، ۇلى بابانىڭ دانالىق جولىندا بولماقپىز. بۇدان بەت بۇرساق بولدى جانىمىزدى ءتان قۇمارى بيلەگەن، ءناپسىنىڭ ارسىز جولىنان شىعا الماعان دۇنيەقوڭىزدىڭ وزىنە اينالامىز. ۇلى اباي  ايتقانداي ەكى ۇداي كوڭىل كۇيىنە ءتۇسىپ، ار ويلاماي پايدا ويلايتىن جولعا تۇسكەنىمىزدى سەزبەي قالامىز دا:

مەن كوردىم دۇنيە دەگەن ءيتتىڭ كوتىن،
جەپ ءجۇر عوي بىرەۋىنىڭ بىرەۋ ەتىن.
قىزىق جوق ويلى ادامعا بۇل جالعاندا،
كوبىنىڭ سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن،–

دەيتىن اششى شىندىقتىڭ كەرمەك ءدامىن تاتۋمەن بولامىز.

«تۇركولوگيا» جۋرنالى، № 1-2, 2008 جىل

مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى