ساياسي رەفورمالار تۋرالى ۇستانىمىن پرەزيدەنت قىركۇيەكتە جاريالايمىن دەپ ەدى. پوستقاڭتارلىق ساياسي احۋال اسەر ەتتى مە، ەندى، مىنە، ول جولداۋىن ناۋرىزدا جاريالايتىن بوپ، بيلىك پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس سەزىن تەز ارادا وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. ول جيىن ارعىكۇنى وتپەك.

ارينە، قازانشىنىڭ ءوز ەركى، قايدان قۇلاق شىعارسا – پارتيانىڭ بولمىسى مەن تۇرمىسىندا نەنى، قالاي وزگەرتەدى، ونى سول ۇيىمنىڭ تىزگىنىن قولىنا العان پرەزيدەنتتىڭ ءوزى بىلەدى. سوندىقتان، ورىنسىز بىلگىشسىنىپ، ساۋەگەيلىك تانىتىپ جاتقانىم ارتىقتاۋ بولار.

بىراق، ساياسي شەشىم قابىلداۋدا پرەزيدەنت ءسوزسىز ەسكەرۋى ءتيىس جايتتار دا جوق ەمەس. سول تۋرالى عانا ايتايىن.

بىرىنشىدەن، قاڭتار قاندى قىرعىنىنان كەيىن ءبىز مۇلدەم باسقا ساياسي احۋالدى باستان كەشىرىپ جاتىرمىز.

قوعام قاق جارىلدى دەسە بولادى. ءبىر جاعى – ەلباسىنىىڭ مۇراسىنان باس تارتىپ جاتقان توقاەۆتى قولداسا، وعان ءۇمىت ارتسا، ەكىنشى جاعى ءالى دە وعان سەنبەيدى، ونى «نازارباەۆتىڭ ءىزباسارى» دەپ قابىلدايدى. مەنىڭشە، وسى سەزدە پرەزيدەنت وزىنە سەنىمسىزدىك تانىتىپ جاتقان كۇشتەر يلاناتىنداي، ەلەكتورات سوڭىنا ەرەتىندەي سوزدەردى ءدال تاۋىپ، وتكەن كەزەڭمەن ءبىرجولاتا ات قۇيرىعىن كەسىسۋى ءتيىس. سونىڭ ىشىندە، قاڭتار قىرعىنىنىڭ سەبەپتەرى، ونى باستى ۇيىمداستىرۋشىلار تۋرالى دا مەيلىنشە اشىق ايتىپ، «20 مىڭ تەرروريستەردىڭ» قايدان شىققانى مەن تەرگەۋ يزولياتورلارىندا بوپ جاتقان ازاپتاۋلارعا قاتىستى كەسىمدى پىكىرىن ءبىلدىرۋى شارت. ەڭ باستىسى – «ەسكەرتۋسىز وق اتۋعا رۇحسات بەرەمىن» دەگەن ءسوزىنىڭ استارىن تۇسىنبەي قالعان (باسقاشا تۇسىنگەن) حالقىنا تاپسىرلەپ بەرۋى ءتيىس. سول كۇندەرى وققا ۇشىپ، قازا تاپقان، جارالانعان، باسقاشا زارداپ شەككەن ءاربىر ادامعا قاتىستى تەرگەۋ ىستەرىنىڭ ناتيجەلەرىن جاريالاۋى كەرەك.

سوندا عانا سەنىم ورنىنا كەلىپ، ورنىعۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، ەندىگى جەردە قوعام ساياسي ومىردەگى مونوپولياعا شىدامايدى، وعان اشىق تۇردە قارسى شىعادى. ونىڭ ءوزى ساياسي دۇربەلەڭنىڭ قايتالانۋىنا اكەپ سوقتىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان، ساياسي الاڭدا قالعىسى كەلسە، «نۇروتان» وزگەرىستى وزىنەن باستاۋى ءتيىس. الدىمەن، اتىن اۋىستىرسا، سوسىن ءوز باعدارلاماسى مەن قۇجاتتارىنداعى «ەلباسيزم» كورىنىستەرىمەن قوش ايتىسسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى (بۇل جەردە «نۇر» دەگەن قازاقتىڭ ءسوزىن مەن ەشبىر يرونياسىز جانە ساياسي استارسىز ايتىپ وتىرمىن، ول سوزگە دە رەابيليتيتسايا كەرەك سياقتى).

سونىڭ ىشىندە، «30 جىل بويعى ساياسي رەجيمنىڭ بارلىق ءىسىن – قول جەتكىزگەن جەڭىس پەن جەتىستىكتەرىن دە، جىبەرىلگەن قاتەلىكتەرىن دە، ساياسي قىلمىستاردى دا – ءوز موينىمىزعا الامىز. سول ءۇشىن حالىقتان كەشىرىم سۇرايمىز!»، - دەپ مورالدىق جانە ساياسي تۇرعىدان ارىلماسا (ونى «كاتارسيس), قالعان ءسوزدىڭ ءبارى دالباسا بوپ قالىپ، «ەلباسيزمنىڭ» تاريحي جۇگى ولاردى قۇردىمعا سۇيرەي بەرەدى!

ەڭ باستىسى – «نۇروتان» شىنايى وپپوزيتسيالىق پارتيالارمەن اشىق باسەكەگە ءتۇسىپ، ولارمەن تەرەزەسى تەڭ جاعدايدا ءومىر سۇرۋگە بەيىمدەلۋى كەرەك.
بىراق، پارتيا ىشىندەگى ەسكى گۆارديا وعان جول بەرە قويا ما؟ وتىز جىل بويىنا قالىپتاسقان ساياسي كومفورتتان ولار قالايشا ءوز ەركىمەن باس تارتا قويادى؟

سوندىقتان، وسى سەزدەن كەيىن بيلىك ەسكى ادەتىنە سالىپ، جاساندى، دەكوراتيۆتى پارتياسىماقتاردى قۇرىپ، كۆازيرەفورما جاساۋعا تىرىسۋى ىقتيمال. وندايدى دا كورگەنبىز كەزىندە.

ۇشىنشىدەن، ەسكىنى كوكسەگەن كۇشتەر دەمەكشى، ءوز باسىم، بيلىككە رەسمي تۇردە جاقىن توپتاردىڭ ءبارى ءبىر ادامداي توقاەۆتى قولداپ جاتىر دەپ ويلامايمىن. ميللياردتارى مەن مايشەلپەكتەرىنەن، قۇزىرلى ورىندارىنان ايرىلىپ، بۇل كۇندەرى ءبىر ساۋساعىن بۇگىپ وتىرعان ولار ساياسي رەۆانش المايدى دەپ كىم كەسىپ-ءپىشىپ ايتا الادى؟

وسى كۇندەرى بەل الىپ، قوعامنىڭ ءبىرشاما قولداۋىنا يە بولعان «انتيتوقاەۆشىل» كۇشتەر ونىڭ جاقسىلىعىنان گورى جاماندىعىن باسا ايتىپ، تىرناق استىنان كىر ىزدەپ جاتقانى راس ەمەس پە؟ كەي كەزدەرى ءوزىن وپپوزيتسيالىق سانايتىن كۇشتەر دە وسى حورعا قوسىلىپ كەتەدى. ونداي كۇشتەردىڭ لوببيستەرى بيلىك پارتياسىنىڭ ىشىندە دە بار ەمەس پە؟
ماسەلەن، ولار توقاەۆقا «بيلىك پارتياسىن باسقارماي-اق قويىڭىز، ول «توكسيچنىي» بوپ قالدى، ونى باسقارۋ ءسىزدىڭ يميدجىڭىزگە تەرىس اسەر ەتەدى» دەگەن ۇستانىمدى وتكىزۋگە تىرىسۋى مۇمكىن. ءسويتىپ، ول رەسۋرس ەرتەڭگى كۇنى قوي تەرىسىن جامىلىپ جۇرگەن باسقا كۇشتەردىڭ قولىنا كوشۋى ىقتيمال (قازىر ەشنارسەگە تاڭ قالمايتىن بولدىق قوي ءوزى).

ال پرەزيدەنت سايلاۋى بولسا، كەلىپ قالدى. پرەزيدەنتتىڭ كانديداتۋراسىن ۇسىنا الاتىن، پارلامەنتتى ءوز ءتىزىمى ارقىلى تۇزە الاتىن كۇش – پارتيا بولىپ تۇرعاندا، توقاەۆتىڭ مۇنداي مىقتى ساياسي ءارى بيۋروكراتيالىق رەسۋرستان ءوز ەركىمەن باس تارتۋى قانشالىقتى ورىندى؟

مەنىڭشە، ول تاعى دا ديپلوماتيالىق تاڭداۋ جاسايدى: جىل اياعىنا دەيىن پارتيانى ءوز قولىمەن قايتا جاساقتاپ، سايلانبالى ورگاندارىنا ءوز ادامدارىن ەنگىزىپ، پارتيا باسشىلىعىنا وزىنە مەيلىنشە بەرىلگەن، ايتقانىنان شىقپايتىن، ەڭ باستىسى، دەربەس ساياساتكەر بولۋعا ۇمتىىلمايتىن، تازا فۋنكتسيونەر تۇلعانى قويادى. ويتكەنى، سايلاۋلار قارساڭىندا پارتيالىق مىنبە پرەزيدەنتكە دە قاجەت. سودان سوڭ «مەملەكەت باسشىسى رەتىندە مەن بارلىق ساياسي كۇشتەرگە تەڭ قاراۋعا ءتيىستىمىن» دەپ، پارتيا باسشىلىعىنان كەتۋى ابدەن مۇمكىن. ونى دا كورە جاتارمىز!

ءامىرجان قوسان

Abai.kz