عيبراتتى عۇمىر: سوفيا باداەۆا
سوليست، ۆوكاليست، قازاق كسر-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى
باداەۆا سوفيا ابدۋلقىزىنىڭ 101 جىلدىعىنا ارنالادى.
بۇگىن ناۋرىز ايىنىڭ 10-كۇنى سوليست، ۆوكاليست، قازاق كسر-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى سوفيا باداەۆانىڭ تۋعانىنا 101 جىل تولدى. جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا قىزمەت اتقارعان حالىققا تانىمال ونەر تۇلعالارىنىڭ بىرەگەيى س. باداەۆانىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا جايىندا ماقالا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك ارحيۆىندە ساقتالعان قۇجاتتاردىڭ نەگىزىندە جازىلدى. باداەۆا سوفيا ابدۋلقىزى ءوز ءومىربايانىندا 1921 جىلى ناۋرىزدىڭ 10-كۇنى التاي ولكەسى، بيسك قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەندىگىن، اتا-اناسى قاراپايىم جۇمىسشى ادامدار بولعاندىعىن، 8 كلاستىق ءبىلىم الىپ، 1938-1940 جىلدارى مۋزىكالىق ۋچيليششەدە وقىعاندىعىن بايانداعان.
بۇرىن كوپ ايتىلا بەرمەيتىن ءسوليستتىڭ قىزمەتىنە قاتىستى بىرنەشە دەرەكتەردە ونىڭ 1937 جىلدان باستاپ فيلارمونياعا جۇمىسقا قابىلدانعاندىعىن، تومسك قالاسىنداعى مۋزىكالىق ۋچيليششەنى بىتىرگەندىگىن، قىزمەتىن حور ءارتىسى رەتىندە باستاعاندىعىن جانە ول قازاق مۋزىكاسىنىڭ شىعارمالارىن، حالىق اندەرىن، كەڭەس كومپوزيتورلارىنىڭ تۋىندىلارىن، ورىس جانە باتىس ەۆروپالىق كلاسسيكتەرىنىڭ، وپەرەتتاداعى اريلەردى ت.ب. جانرداعى اندەردى تۇپنۇسقالى ورىنداۋشى دەپ جازعان.
س. باداەۆا تاعدىردىڭ جازۋىمەن قازاقستانعا كەلىپ الدىمەن 1938 جىلدان سوليست، ۆوكاليست رەتىندە قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا جۇمىس ىستەيدى. 1949 جىلى الماتى مەملەكەتتىك كونسەرۆاتورياسىنىڭ ءان فاكۋلتەتىنە تاپسىرىپ، جەكە ءان ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ، 1954 جىلى ماۋسىمنىڭ 23 كۇنى مەملەكەتتىك ەمتيحان كوميسسياسىنىڭ شەشىمىمەن كونتسەرتتىك-كامەرالىق ءانشى دەگەن كۆاليفيكاتسيا بەرىلدى.
(قر وما، 1823-قور، 3-ءتىز.، 254-ءىس.)
ارحيۆ قۇجاتتارىندا ءسوليستتىڭ گاسترولدىك ساپارلارى 1943 جىلدان باستالىپ، ال 1947 جىلدان جەكە بريگاداسىمەن بىرگە سولتۇستىك قازاقستان، كوكشەتاۋ، شىمكەنت ت.ب. رەسپۋبليكانىڭ بارلىق قالالارىندا جانە ءازىربايجان، تۇرىكمەنستان، وزبەكستان، ۋكراينا ەلدەرىندە دە كورەرمەندەرگە ونەر كورسەتكەن.
1955 جىلى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ك.كريۋكوۆا مەن قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ حاتشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ش.ەرماعامبەتوۆانىڭ جارلىعىمەن س. باداەۆا كسر-ىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى اتاعىمەن ماراپاتتالدى.
سوفيا باداەۆا 1960-1964 جىلدارى قازاقكونتسەرتتە قىزمەت اتقاردى. ءسوليستتىڭ 1964 جىلعا دەيىنگى رەپەرتۋارىنداعى اندەرىنىڭ جالپى سانى 80-گە جۋىق، مىسالى، «كەستەلى ورامال» م.تولەباەۆ; «كارومبولينا» كالمان; «توس مەنى توس» مۋزىكاسى م.تولەباەۆ، ءسوزى ن.بايمۇحامەدوۆ; اباي وپەراسىنداعى «اجاردىڭ ارياسى» ل.حاميدي، ا.جۇبانوۆ; ءبىرجان مەن سارا وپەراسىنداعى «سارانىڭ ارياسى» م.تولەباەۆ; «ني سلوۆو و، درۋگ موي» پ.ي. چايكوۆسكي; «فازىل چيچماسە» تاتار حالىق ءانى; «مازۋركا»، «شلا دەۆيتسا» پولياك حالىق اندەرى ت.ب.
(قر وما، 1823-قور، 3-ءتىز.، 254 -ءىس.)
ءبىز شاعىن ماقالامىز ارقىلى سوليست، ۆوكاليست، قازاق كسر-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى باداەۆا سوفيا ابدۋلقىزىنىڭ تەگىن قايتا جانداندىرىپ، ەسكە الۋدى ءجون كوردىك. بەلگىلى ونەر يەسى جونىندە ەستەلىك نەمەسە ماقالا جازعان دا عانا تۇلعالارىمىزدىڭ ەسىمى ۇمىتىلمايدى دەپ ويلايمىز.
گۇلناز راحمەت شامقىزى،
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى
ورتالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ
جەكە تەكتىك ارحيۆتەرمەن جانە تاريحي-قۇجاتتىق
توپتامالارمەن جۇمىس جاساۋ
ءبولىمىنىڭ ءارحيۆيسى
Abai.kz