سەمەيدى جاپقاندا نە ۇتتىق؟...
و، قۇدىرەتتى اباي! قاسيەتتى اباي!
ازىرگە قازاق حالقىندا سەنەن ارتىق ەشكىم جوق. دۇرىسى ساعان لايىق ادام تاپپاي، اقىن تاپپاي، حاكىم تاپپاي باسىمدى تاسقا ۇرسام دا، سەنەن ارتىق عالامشار – عارىش جوق ەكەن. الايدا نەگە ءبىز سەنىڭ وبلىسىڭدى، سەمەي وبلىسىن جاۋىپ تاستادىق؟ نەگە؟
بۇل ل.تولستويدىڭ «ياسنايا پولياناسى»، ا.پۋشكيننىڭ «تسارسكوە سەلوسى» ەمەس پە ەدى؟
و، اباي!
ءبىز ءوزىڭ تۋعان، ءوزىڭ وسكەن، ءوزىڭ ەر جەتىپ ەسەيگەن، بىزگە ماڭگىلىك مۇرا قالدىرعان سەمەي جەرىن قالايشا قيىپ شىعىس قازاقستانعا قوسا سالدىق؟.. سەمەيدى جاپقاندا نە ۇتتىق؟ سوندا قانشاما ميلليون ۇنەمدەدىك؟ قازاقتىڭ قاي جەرى دە قاسيەتتى، وعان داۋ جوق. الايدا شىڭعىس ولكەسى ءبىزدىڭ رۋحاني مەككەمىز ەمەس پە ەدى؟! مەككەمىزدى جاپقاننان جەتىسكەنىمىز قايدا؟ وسىعان مەنىڭ اقىلىم جەتەر ەمەس…
قءادىرلى اعايىن!
2019 جىلدىڭ 17 قازانىندا سەمەي قالاسىنىڭ حال-احۋالى جايلى ماسەلەنى كوتەرىپ، ماقالا جازعان ەدىم... بۇگىنگى جولداۋدى تىڭداپ ءوز باسىم قۋانىپ وتىرمىن. ويتكەنى، ءبىز تىڭداۋشى مەملەكەت ەكەنىمىزدى بۇگىنگى جولداۋدا قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى دالەلدەدى.
بارشا قازاق ەلىم بۇگىنگى جاعىمدى جاڭالىقتارىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!
سەمەي وبلىسىن قايتا اشسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى
(حات جازدىم قالام الىپ... نەمەسە ابايمەن سىرلاسۋ...)
و،قۇدىرەتتى اباي!
و،قاسيەتتى اباي!!! حاكىم اباي...
قاتتى قينالعاندا، شارشاعاندا، بولماسا وڭاشادا جالعىز قالعاندا وزىڭمەن ىشتەي سويلەسەم...اقىلىنان ايرىلعان ادامداي كەيدە كۇبىرلەپ جۇرەم. نەگە ەكەنىن وزىمدە بىلمەيمىن... وزىڭمەن سىرلاسۋدى العاش رەت مەنىڭ «سۋداعى ءىز» تەلەفيلمىندەگى باستى كەيىپكەرىم مۇحان باستاعان. ونى مۇمكىن بىرەۋ كورگەن، بىرەۋ كورمەگەن شىعار.. دەي تۇرعانمەن وسى وزىڭمەن سىرلاسۋدى ەندى حاتقا ءتۇسىرۋدى ءجون كوردىم.
و، اباي!
مەن كەيدە سەنىڭ جالپى وسىدان 175 جىل ەرتە تۋعانىڭا قۋانام... كەيدە وكىنەم.. سەن نەگە قازىر تۋمادىڭ دەيمىن... دەيمىن دە ءوز ويىمنان ءوزىم قورقىپ كەتەم... شىن مانىندە سەن قازىر ءبىزدىڭ زامانداسىمىز بولعاندا قالاي بولار ەدى دەپ ءتۇرلى ويعا باتامىن...
و، قاسيەتتى اباي! قۇدىرەتتى اباي!
ءوزىڭ جازعان 45 قارا سوزدەي مەن دە وزىڭە حات جازعىم كەلەدى. سەن سياقتى ءاربىر قارا سوزىڭدە قاداۋ-قاداۋ وي ايتىپ ءار قازاققا تەمىرقازىقتى كورسەتكەندەي كەسەك-كەسەك ءفالسافا ايتا الماسىم حاق.. بىراق پەندە رەتىندە، ادام رەتىندە ءوزىڭنىڭ ءار ولەڭىڭنەن، ءار شۋماعىڭنان ءنار الىپ سۋسىنداعاندا كوڭىلىم كوتەرىلىپ حات جازعىم كەلەتىنى راس.. مەنىڭ حاتىمدى كوپ ادام وقىماۋى دا مۇمكىن... وعان وكىنبەيمىن دە. تۇپتەپ كەلگەندە بىرەۋگە جازعان حاتىڭدى باسقانىڭ وقۋى ىڭعايسىز دا شىعار... الايدا وسىدان 25-30 جىل بۇرىن قازاقتىڭ ەكى تۇلعاسى شەراعاڭ مەن كاما اعا شىندىقتى شىڭعىرا ايتقان. مىنەزدى اعامىز شەرحان مۇرتازا مەن قازاق كينوسى مەن تەلەديدارىنا ايانباي تەر توككەن قوعام قايراتكەرى كامال سمايلوۆ ەكەۋىنىڭ ءبىر-بىرىنە جازعان حاتتارى! قوعامنىڭ ىشكى-سىرتقى احۋالىن، ادامدىق، ادالدىق، رۋحاني بايلىق، ادەبيەت، مادەنيەت، ەكونوميكا جايلى قالاي تەبىرەنگەندەرى ءالى ەسىمىزدە.
و، اباي... قاسيەتتى اباي!
ايتپاقشى بىزدەر وسى كۇزدە ۇلكەن ءبىر قۋانىشقا كەنەلدىك. ول چەللەندج... ياعني ءوزىڭنىڭ ولەڭدەرىڭدى وقۋ بولدى... اقىنىمىز دا، اكىمىمىز دە، شالىمىز دا، كارىمىز دە، قىزىمىز دا، ۇلىمىز دا، ءتىپتى ەمشىمىز دە، ەلشىمىز دە شەت ەلدىڭ ازۋىن ايعا بالاعان جۇلدىزدارى دا ولەڭ وقىپ قارا ءسوزىڭدى حالىققا قايتا جولدادى. وعان ارينە قۋاندىق. قۋانباعاندا شە؟ پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءوزى باستاپ بەرسە... نەگە وقىماسقا؟ قىسقاسى چەللەندجدىڭ شەكەسىن قىزدىردىق... الايدا مەنىڭ كوكەيىمدە ءبىر سۇراق قالىپ قالدى. ول سۇراققا كىمنىڭ جاۋاپ بەرە الاتىنىن بىلمەيمىن... بىراق ساناما سىنالاپ كىرگەن ويىمدى ەشكىمگە ايتا الماي وزىڭمەن وڭاشا بولىسكەن جايىم بار.
و، قۇدىرەتتى اباي! قاسيەتتى اباي!
ازىرگە قازاق حالقىندا سەنەن ارتىق ەشكىم جوق. دۇرىسى ساعان لايىق ادام تاپپاي، اقىن تاپپاي ، حاكىم تاپپاي باسىمدى تاسقا ۇرسام دا، سەنەن ارتىق پلانەتا - عارىش جوق ەكەن. الايدا، نەگە ءبىز سەنىڭ وبلىسىڭدى - سەمەي وبلىسىن جاۋىپ تاستادىق؟ نەگە؟
بۇل ل.تولستويدىڭ «ياسنايا پولياناسى»، ا.پۋشكيننىڭ «تسارسكوە سەلوسى» ەمەس پە ەدى؟
و، اباي!
ءبىز ءوزىڭ تۋعان، ءوزىڭ وسكەن، ءوزىڭ ەر جەتىپ ەسەيگەن، بىزگە ماڭگىلىك مۇرا قالدىرعان سەمەي جەرىن قالايشا قيىپ شىعىس قازاقستانعا قوسا سالدىق..؟ سەمەيدى جاپقاندا نە ۇتتىق؟ سوندا قانشاما ميلليون ۇنەمدەدىك؟ قازاقتىڭ قاي جەرى دە قاسيەتتى، وعان داۋ جوق. الايدا شىڭعىس ولكەسى ءبىزدىڭ رۋحاني مەككەمىز ەمەس پە ەدى؟! مەككەمىزدى جاپقاننان جەتىسكەنىمىز قايدا؟ وسىعان مەنىڭ اقىلىم جەتەر ەمەس...
كەڭەس كەزىندە سەمەيدەي قورلىق كورگەن بىردە-ءبىر جەر جوق شىعار. ادام بالاسىن قىرىپ-جويۋعا ارنالعان اتوم بومباسىمەن سول ءوڭىردىڭ استىن دا، ءۇستىن دە تاس-تالقان ەتتى. ابايدىڭ ۇرپاعىن بەيبىت كەزدە ولتىرۋگە شاق قالدىق... ۇلى مۇگەدەك، قىزى اۋرۋ ۇرپاق كەلدى دۇنيەگە. مىنە سول ازداي وسى سەمەيدى جاپتىق...
قايران سەمەي! شاكارىم مەن مۇحتاردىڭ دا كىندىك قانى تامعان، تۋعان توپىراعى سول جەر ەمەس پە ەدى؟! بۇل اقتامبەردى جىراۋ مەن دۋلات باباتايۇلىنىڭ بالالىعى وتكەن وتانى ەمەس پە ەدى؟ امال نە؟ بارماعىمدى شايناپ-شايناپ تاستاسام دا قايتىپ كەلەر مە سەمەيىم؟!
و، اباي!
مەنىڭشە ءدال قازىر ءوزىڭنىڭ 175 جىلدىق تويىڭنىڭ الدىندا ءبىزدىڭ قازىرگى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ، تاۋەلسىز ۇرپاعى وسى قاتەنى جوندەۋى كەرەك سياقتى. تويدىڭ شاشۋى رەتىندە سەمەي وبلىسىن اشسا نۇر ۇستىنە نۇر بولارى بەلگىلى. اباي حاكىم، ارينە سەنىڭ اتىڭدا كوشەلەر بار. قازاقستاننىڭ ءار قالاسىندا ءبىر-ءبىر كوشە بارى راس. الايدا وسى جەتكىلىكتى مە؟ نەگە ءبىز سەنىڭ اتىڭا ءبىر اەروپورتتى، بولماسا ءبىر وبلىستى قيماي وتىرمىز؟ جارايدى دەلىك. بىزدە جاكەم – جامبىلدىڭ اتىندا وبلىس بار.. قانىشتىڭ اتىندا ساتپاەۆ قالاسى بار... ال، سەن ولارعا تەمىرقازىق ەدىڭ عوي.. نەگە ءبىز سەنى ۇمىتتىق، اباي؟ ەگەر وسى سەمەي قايتا اشىلسا ەل-جۇرت قانداي قۋانار ەدى.. بوركىمىزدى اسپانعا لاقتىرىپ ءبىر-بىرىمىزدەن ءسۇيىنشى سۇراماس پا ەدىك..؟ ءيا، مەنىڭ اقىلىم ازىرگە وسىعان جەتپەي تۇر...
و، اباي! قاسيەتتى اباي! قادىرلى اباي... وسىمەن مەن حوش دەيىن... تاعى دا جازارمىن. ارتىق ايتتى دەپ سوگە كورمە...
سەنەن ارتىق سىرىمدى كىمگە اقتارام...؟
تالعات تەمەنوۆ
Abai.kz
