ۋكرايناعا رەسەيدىڭ باسىپ كىرگەنىنە تۋرا ءبىر اي ۋاقىت بولدى. 2022 جىلدىڭ 24 اقپانىندا رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىردى. اۋە جانە زىمىران سوققىلارىن جاساۋ ارقىلى اسكەري نىساندار، قويمالار مەن اۋەجايلاردى اتقىلاپ، ارتىنشا قۇرلىق اسكەري كۇشتەرى ارقىلى ۋكراينا اۋماعىنا ەندى. رەسەي اسكەري ساراپشىلارى كيەۆ ءۇش كۇندە قۇلايتىنىن ايتسا، باتىس ساراپشىلارى بەس كۇننىڭ ىشىندە قۇلاۋى مۇمكىن ەكەنىن جەتكىزدى. الايدا اراعا ءبىر اي ۋاقىت سالىپ، رەسەي اسكەرى ءالى ۋكراينا استاناسىنا جەتپەدى. 

قازىرگى سوعىستىڭ بەتالىسىنا كەلسەك. ۋكراينا تەڭىزدى باقىلاۋىنان شىعارىپ الدى. رەسەي اسكەرى سوعىستىڭ العاشقى كۇندەرىندە ۋكراينا پورتتارىنا قۋاتتى سوققى جاساپ، تەڭىزدەگى ۋكراينا كەمەلەرىن جويۋعا تىرىستى. ول ءبىر جاعىنان بولجامدى دۇنيە بولاتىن. سەبەبى رەسەي تەڭىز كۇشتەرىنىڭ سانى دا، تەحنيكاسى دا الدەقايدا كوپ. سوندىقتان تەڭىزدەگى باسىمدىقتى ەرتە مە، كەش پە ۋكراينا جوعالتىپ الاتىنىن بولجاعان بولاتىن.

ۋكراينا اۋەسىن باقىلاۋدا ۇستاۋ ءۇشىن كيەۆ پەن ماسكەۋ اراسىندا تايتالاس ءجۇرىپ جاتىر. رەسەي سوعىستىڭ ءبىرىنشى كۇنى ۋكراينانىڭ اۋە قورعانىس جۇيەسىن تولىق جويدىق دەپ مالىمدەگەن بولاتىن، الايدا ول شىندىققا جاناسپايتىنى ناقتىلاندى. قازىر ۋكراينا تاراپىنىڭ مالىمەتىنشە رەسەيدىڭ 103 ۇشاعى قۇلاتىلعان. ارينە، بۇل اقپاراتتىق سوعىستا اسىرا سىلتەۋ بولۋى بەك مۇمكىن، دەگەنمەن قۇلاعان ۇشاقتىڭ كوپتىگى فوتو جانە ۆيدەو دالەلمەن كورسەتىلۋدە.

ۋكراينا قالالارى سوعىس سالدارىنان قيراپ جاتىر. حەرسون قالاسى باسقىنشى اسكەرىنىڭ قولىنا ءوتتى. قالا ىشىندە ۇرىس سالا وتىرىپ شەگىنگەن ۋكراينا جاساقتارى، باسقىنشى قولىنا وتكەن قالاعا سوققى جاسادى. حەرسون اۋەجايىنا توپتاستىرىلعان رەسەي اسكەرىنىڭ ۇشاق، تىكۇشاق جانە وزگە دە اسكەري تەحنيكالارىن ارتيللەريالىق سوققىمەن جويۋ وپەراتسياسى ىسكە استى.

ەلدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا ورنالاسقان ماريۋپول قالاسى تولىق قورشاۋدا قالدى. قالادا سوعىسقا دەيىن 500 مىڭعا جۋىق حالىق بولعان. ال سوعىس باستالعاندا 200 مىڭنان استام حالىق بارى ايتىلۋدا. رەسەي اسكەرى قالانى تولاسسىز بومبالاپ، زىمىرانمەن سوققى جاساۋدا. قالادا پەرزەنتحانا مەن اۋرۋحاناعا بومبا تاستالدى. مىڭداعان بەيبىت تۇرعىن قازا تاپتى. قالانىڭ قورعانىسىن «ازوۆ» ۇلتتىق جاساعى ءوز قولىنا العان. قالادا ازىق-تۇلىك ازايىپ، گۋمانيتارلىق اپات باستالدى.

حاركوۆ قالاسىن رەسەي اسكەرىنىڭ اتقىلاپ جاتقانىنا تۋرا ءبىر اي بولدى. العاش بولىپ رەسەي اسكەرى سوققى جاساعان قالا وسى حاركوۆ ەدى. قالاعا ەكى مارتە تىكەلەي شابۋىل جاساپ، ەكى مارتە ساتسىزدىككە ۇشىراعان رەسەي اسكەرى تاكتيكاسىن وزگەرتىپ، قالانى الىستان اتقىلاپ جاتىر. وسىلايشا قالانىڭ قارسىلاسۋىن توقتاتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

ەل استانىسى كيەۆتى دە قورشاۋ وپەراتسياسى ماسكەۋ قالاعانداي ىسكە اسپاۋدا. قالانى قورشاۋعا ءتيىس جاساقتار شىعىنعا ۇشىراۋدا. سوندىقتان رەسەي بۇل وپەراتسياعا تىكەلەي شابۋىلعا سيريا مەن ليۆيادان كەلەتىن جاساقتاردى جانە بەلارۋس اسكەرىن قاتىستىرۋى مۇمكىن دەگەن اقپارات بار. الايدا كيەۆكە شابۋىل جاساۋ ۇلكەن شىعىن ەكەنىن دە ەسكەرىپ، ماسكەۋ شابۋىل جاساماي، ۇزاق ۋاقىت قورشاۋعا الىپ، قالانىڭ قارسىلاسۋى مۇمكىندىگىن جويۋ تاكتيكاسىن دا تاڭداۋى مۇمكىن دەيدى ماماندار.

ۋكراينادان سوعىستىڭ كەسىرىنەن 3,4 ملن ادام بوسىپ كەتكەن. ونىڭ باسىم بولىگى پولشاعا بارىپ تۇراقتاۋدا. ەكونوميستەر تىكەلەي شىعىن 70 ملرد دوللاردى قۇراعانىن ايتۋدا. رەسەي اسكەرى ونەركاسىپ كەشەندەرى، ساۋدا ورتالىقتارى مەن اۋەجايدى اتقىلاۋ ارقىلى ۋكراينانى بىرنەشە جىلعا ەكونوميكالىق تۇرعىدان تۇرالاتىپ تاستاۋدى كوزدەپ وتىرعانى دا جاسىرىن ەمەس.

رەسەي مەن ۋكراينا سوعىسىنداعى تىكەلەي اسكەري شىعىندى باعالاۋ قيىن. سەبەبى اقپارات سان الۋان، سايكەسىنشە تاراپتار ءوز شىعىندارىن ازايتىپ، قارسىلاس شىعىنىن كوبەيتىپ كورسەتۋى زاڭدى قۇبىلىس. الايدا باتىس ساراپشىلارى ەكى تاراپتان دا قازا تاپقاندار سانى 7-10 مىڭ اراسىندا دەگەن ساندى كەلتىرەدى. رەسەي اسكەرى 5 ملرد دوللار بولاتىن اسكەري تەحنيكاسىن جوعالتقانى جايلى دا اقپارات بار.

ال رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار ەلدى ءتىپتى قۇلدىراتۋ الدىندا تۇر. الەمدىك ەكونوميكانى باعالاۋ ۇيىمدارى رەسەي ەكونوميكاسىن «دەفولت الدىنداعى كۇيدە تۇر» دەپ باعالادى. ال كرەمل اسكەري جانە ەكونوميكالىق شىعىنعا قاراماستان العان بەتىنەن قايتاتىن ءتۇرى جوق...

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz