الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى
ق. بوزىمباەۆتىڭ نازارىنا!

«مەملەكەتتەن جەردى تەگىن جالعا الۋ قۇقىعىنا يە بولعانداردىڭ كوپشىلىگى جەردى يگەرمەي، بوسقا ۇستاپ وتىر. ەلىمىزدە ء"شوپ قورىعان ءيتتىڭ" كەبىن كيگەن "لاتيفۋنديستەر" كوبەيىپ كەتتى. پايدالانىلماي جاتقان اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن قايتارىپ الاتىن كەز كەلدى. جەر – ءبىزدىڭ ورتاق بايلىعىمىز جانە ونى كىم يگەرسە، سوعان تيەسىلى بولۋى ءتيىس. ۇكىمەت پەن پارلامەنت وسى تۇيتكىلدى رەتتەۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ۇسىنۋى كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى ماسەلە. مۇنى شەشپەي، وتاندىق اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ ساپالى دامۋى مۇمكىن ەمەس!».

بۇل – پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جەرگە بايلانىستى 2019 جىلعى «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىندا شەگەلەپ تۇرىپ ايتقان ءسوزى.

وسىدان سوڭ تاريحي شەشىم قابىلداندى. جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايتىن بولدى. «جەر كودەكسىنە» وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ، 2021 جىلى وعان پرەزيدەنت قول قويدى.

وكىنىشكە وراي، بۇگىنگى تاڭدا قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ «جەر – ءبىزدىڭ ورتاق بايلىعىمىز جانە ونى كىم يگەرسە، سوعان تيەسىلى بولۋى ءتيىس» دەگەن سول تاپسىرماسىنىڭ ءوز دەڭگەيىندە شەشىم تاپپاعانى كورىنە باستادى. ناقتىلاپ ايتساق، ۇكىمەت پەن پارلامەنت پرەزيدەنتكە وسى تۇيتكىلدى رەتتەۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ۇسىنا الماپتى. «جەر – كىم يگەرسە، سوعان تيەسىلى بولۋى ءتيىس» دەگەن ءتۇيىندى شەشۋگە كەلگەندە، زاڭ جوباسىن دايىنداۋشىلار دا، پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسى دا قول ۇشىن قيمىلداتپاعان، سول باياعى ەسكى سۇردەك، كونە سارىنمەن كەتە بەرگەن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، پرەزيدەنتتىڭ قاداپ تۇرىپ بەرگەن تاپسىرماسىن ەلەنبەگەن، ەسكەرىلمەگەن. بۇل تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.

اۋىل تۇرعىندارىنىڭ شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جەر تەلىمدەرىن الۋىنا ەكى مالسەلە ايتارلىقتاي كەدەرگى بولىپ تۇر.

ءبىرى – «جەر كودەكسىنىڭ» 43-1-بابىنداعى «مەملەكەتتىك مەنشىكتەگى جانە جەر پايدالانۋعا بەرىلمەگەن جەر ۋچاسكەلەرىن شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ۋاقىتشا وتەۋلى جەر پايدالانۋ (جالعا الۋ) قۇقىعىمەن بەرۋ وسى باپتا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن جانە شارتتاردا شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ۋاقىتشا وتەۋلى جەر پايدالانۋ (جالعا الۋ) قۇقىعىن بەرۋ جونىندەگى كونكۋرس نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلادى» دەگەن نورما.

ەكىنشىسى – سول باياعى پرەزيدەنت ايتقان «ءشوپ قورىعان ءيتتىڭ» كەبىن كيگەن لاتيفۋنديستەر.

مىنە، سونىڭ كەسىرىنەن ەڭ الدىمەن اۋىل شارۋاشىلىعىمەن شۇعىلداناتىن اۋىل تۇرعىندارى جەر تەلىمىنە قول جەتكىزە الماي، سەرگەلدەڭگە تۇسۋدە. اسىرەسە، شەتتەن كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىز...

سونداي ازاماتتىڭ بىرەۋى – ەستاي نۇسىپبەكۇلى.

«Amanat» پارتياسىنا ءوتىنىش ايتا كەلگەن ازاماتتى قابىلداپ، ءجون سۇراستىق. تانىسا كەلە، ول ءوزىمىزدىڭ جەرلەسىمىز، اتاقتى بايدىڭ ۇرپاعى بولىپ شىقتى.

ەستاي نۇسىپبەكۇلى 2012 جىلى قىتايدان كوشىپ كەلىپ، پانفيلوۆ اۋدانى، قوڭىرولەڭ اۋىلىنا قونىستانىپتى. قاسىندا اعاسى جانە ءىنىسى بار ەكەن. ۇشەۋى دە اتالعان اۋىلدا مال باعۋمەن اينالىسادى. قازىر ءۇش جىگىت  قويدىڭ سانىن 1037-باسقا، جىلقىنىڭ سانىن 40-باسقا جەتكىزىپتى. اللا قالاسا، ۇساق مالى بيىلعى تولىمەن 1600-باسقا جەتپەك، جىلقىسى جۇزگە تاياماق...

بىراق، اعايىندى ءۇش جىگىت وسىنشاما مال وسىرگەنىمەن، ون جىلدان بەرى نە جايىلىمدىق، نە شابىستىق جەرگە قولى جەتپەپتى.

ەستاي نۇسىپبەكۇلىنىڭ اتاسى – توعجىگىت باقشايۇلى دەگەن بايدىڭ داۋلەتى مەن داڭقىن جەتىسۋدىڭ باسى – كوكقامىر الابىندا بىلمەيتىن قازاق جوق. كەزىندە جۇيرىك ات مىنگەن، قۇماي تازى جۇگىرتكەن، ءتۇزۋ مىلتىق اسىنعان وڭكەي سال-سەرىلەر شىققان شاعىراي رۋىنىڭ ازاماتى. بەس مىڭ قوي، مىڭ جىلقى بىتكەن باي. 1958 جىلى قىتايدا «حالىق كوممۋناسى» قۇرىلىپ، بايلاردىڭ مالى تۇگەل تاركىلەندى. توعجىگىت باقشايۇلى دا سول كەزدە تابان ەت، ماڭداي تەرىمەن تاپقان ادال مالىنان ءبىر كۇندە ايىرىلعان اتاقتى بايلاردىڭ ءبىرى.

«جاقسىنىڭ اتى وشپەيدى!» دەگەن راس ەكەن، ەستاي مىرزا اتاسىنىڭ اتىن ايتقاندا، «وتىزىنشى جىلدارى بولەكەيدەگى "داداي مەكتەبى" سالىنعاندا، توعجىگىت باي ءجۇز ەركەك قوي اتاپتى...» دەپ، بالا كۇنىمىزدە ۇلكەندەردەن ەستىگەن اڭىزعا بەرگىسىز اڭگىمە بىردەن ويىمىزعا ورالدى.

قازاقتا «ءشوپ – شىققان جەرگە شىعادى!» دەگەن ءسوز بەكەر ايتىلماسا كەرەك، سول توعجىگىت بايدىڭ ءۇش نەمەرەسى ەندى اتاجۇرت قازاقستانعا ورالىپ، مىنە، از عانا جىلدىڭ ىشىندە قوڭىرولەڭنىڭ توسىندە مىڭ قويدى مىڭعىرتىپ شىعا كەلىپتى.

جەرگىلىكتى جەردىڭ باسشىلارىنان تۇشىمدى جاۋاپ بولماعان سوڭ، ەستاي نۇسىپبەكۇلى جەر ءۇشىن جەتىسۋدان ارقاعا ات سابلتىپ كەلىپ وتىر. ءۋاجىن تىڭداپ بولعان سوڭ، پامفيلوۆ اۋدانى قوڭىرولەڭ اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى نۇرلان الىموۆكە تەلەفون سوعىپ، سويلەستىك.

جاس اكىم نۇرلان بەرىكۇلى قامشى سالدىرعان جوق، ءۇش جىگىتتى تانيتىنىن، ولاردىڭ مىڭ باستان ارتىق قويىنىڭ بارىن، بىراق ول قويدى باعاتىن جەرى جوق ەكەنىن مال يەسىنىڭ وزىنەن ارتىق قىپ ايتىپ بەردى بىزگە.

«ەندى نەگە جەر بەرمەيسىز بۇل جىگىتتەرگە؟!» دەگەن سۇراعىمىزعا، اكىم جىگىت فەرمەر قوجالىعىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ۋاقىتشا وتەۋلى جەر پايدالانۋ (جالعا الۋ) قۇقىعىن بەرۋ كونكۋرس نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىن ايتىپ، جەر كودەكىسىن العا تارتتى. كونكۋرس قۇرعىرى جىلىنا ەكى-اق رەت وتكىزىلەدى ەكەن. ول كونكۋرستىڭ جەلكەسىندە قىديىپ ون ءتورت ادامنان قۇرالعان كوميسسيا تۇراتىن كورىنەدى. ءيا، ءبىز دە بىلەمىز، جەر كودەكىسى بويىنشا،  كونكۋرسقا شىعارىلعان جەر تەلىمىنە ءوتىنىش بەرۋشى قوعامدىق كەڭەستەرمەن، اگروونەركاسىپتىك كەشەن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارىمەن كەلىسىلەگەن سوڭ بارىپ كونكۋرسقا قاتىسا الادى.

ال، پانفيلوۆ اۋدانىندا قۇرىلعان ول كوميسسيانىڭ قۇرامىندا شەتتەن كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىزدان بىردە-ءبىر ادام بولماي شىقتى.

كەشە عانا باق-تان وقىدىق،  2022 جىلعى 1 ناۋرىزداعى مالىمەت بويىنشا 1 ميلليون 89,7 مىڭ ەتنيكالىق قازاق وتانعا ورالىپتى. سونىڭ 12%-ى جوعارى ءبىلىمدى، 39,8%-ى ورتا كاسىبي ءبىلىمدى، 47,1%-ى جالپى ورتا ءبىلىمدى ازاماتتار ەكەن.

سوندا، قوڭىرولەڭگە قونىستانعان قانداستارىمىزدىڭ ىشىنەن سول جەر بەرۋ تۋرالى كوميسسياعا لايىقتى ءبىر ادام شىقپاعانى ما؟! ەستاي نۇسىپبەكۇلى شىڭجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىتىرىپتى. ول نەگە ەسكەرىلمەگەن؟!

مۇنداي سۇراقتارعا كەلگەندە، اكىم ءىنىمىز جاۋاپ تاپپاي قىسىلا باستادى. اقىرىنداپ شىنىنا كوشتى، اۋىلداعى جەر اۋىل اكىمىن قايىرىپ قويىپ، وبلىس ورتالىعىندا نەشە مىڭ گەكتارلاپ بولىسكە سالىناتىن، بايلار مەن بيلىگى بارلارعا بەرىلەتىن كورىنەدى...

ەستاي نۇسىپبەكۇلى سەكىلدى جەردىڭ تاقسىرەتىن ابدەن تارتىپ، جەتىسۋدان ەلورداعا اتباسىن تىرەگەن كاسىپكەردىڭ تاعى بىرەۋى – ازانگۇل البوسىنقىزى.

ازانگۇل جالعىز جۇرۋدەن قورىقسا كەرەك، جولداسى جارقىن جۇماعازىۇلىن ەرتە كەلىپتى.

ولاردىڭ دا ءۋاجىن مۇقيات تىڭدادىق، ەكەۋى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ەكى اۋداننىڭ تۋماسى ەكەن. وقۋ ىزدەپ كەلىپ، قازاقستاندا تانىسىپ، وتاۋ قۇرىپتى. و جەر، بۇ جەرگە كۇل توگىپ ءجۇرىپ، اقىرىندا ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ قاراجوتا اۋىلدىق وكرۋگىنە قارايتىن ساربۇلاق اۋىلىنا تۇراقتاپتى. تۇيە ءوسىرىپ، شۇبات ساتۋمەن اينالىسىپ جاتىپتى. قازىر قولدارىندا ەلۋ ءتورت باس تۇيە بار ەكەن. پاندەميا باستالعالى، شۇبات ىشۋشىلەردىڭ قاتارىنىڭ كوبەيگەنىن، ساۋداسىنىڭ جاقسى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتادى. تۇيلەرىنىڭ سانىن ودان ارى كويبەتە تۇسكىسى كەلەتىنىن، شۇباتتى شيكى كۇيىندە ساتا بەرگەننەن گورى، بولاشاقتا زاۋات قۇرىپ، وتاندىق ءونىم شىعارعىسى كەلەتىنىن، سوعان تۇيە باعاتىن جانە ونىڭ ازىعىن دايىندايتىن جەرگە قولدارى جەتپەي كەلە جاتقانىن جەتكىزدى.

قوس جۇبايدىڭ ءوتىنىشىن تىڭداپ بولعان سوڭ، قاراجوتا اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى ەرىك سۇلەيمەنۇلىنا دا تەلەفون سوقتىق.

شىنىن ايتسام، ماردىمدى جاۋاپ بەرە المادى اكىم. بىرەسە جەر بار دەيدى، بىرەسە جەر جوق دەيدى. ءار ءشوپتىڭ باسىن ءبىر شالا باستاعان سوڭ، تادجىكەلەسىپ وتىراتىن ەمەس، تەلەفونىندى جابۋعا تۋرا كەلدى.

ال، الماتى وبلىسىنىڭ قاراتال اۋدانىنان حابارلاسقان ەرزات بەكەنۇلى دەگەن ازاماتتىڭ جەر تۋرالى اڭگىمەسىن ەستىسەڭىز، نە جىلارىڭدى، نە كۇلەرىڭدى بىلمەي باسىڭ قاتادى.

ەرزات بەكەنۇلى دا قىتايدان كوشىپ كەلىپ، اتالعان اۋداننىڭ ءبىر اۋىلىنا قونىس تەۋىپتى. ول دا مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ كەلە جاتقانىن ايتتى. قولىندا 800-باس ۇساق مالى، 40-50 باس ءىرى قاراسى بار ەكەن. 2015 جىلى قاراتال اۋدانى اكىمى ق. بيسەمباەۆتىڭ شەشىمىمەن 1000.0 گەكتار كولەمىندە جايلىمدىق جەر الادى. 2018 جىلى اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى جانىبەك تاسىباەۆ ەرزات بەكەنۇلىنا بەرىلگەن سول جەردىڭ گوساكتىسىنىڭ ءتۇپ نۇسقاسىن ءوزى تارتىپ الىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن بەرمەپتى. ارتىنان مىڭ گەكتار جەردى دە قايتارىپ الىپتى.

زاڭ بويىنشا، جەردى قايتارىپ الۋ سوتتىڭ شەشىمىمەن ورىندالۋى كەرەك قوي. جوق، قاراتال اۋدانىنىڭ اكىمى جەر تەلىمىنىڭ الىم-بەرىمىن زاڭمەن ەمەس، نيەتپەن باسقاراتىن كورىنەدى. سوت تا ءوزى، پروكۋرور دا ءوزى! جەردەن ايىرىلعان قانداسىمىز «ەرزات» اتتى شارۋا قوجالىعىن جاۋىپ، مالىن جايىلىم جالداپ باعۋعا ءماجبۇر بولىپتى...

ءسوز رەتى كەلىپ تۇرعاندا ايتا كەتەيىن، جوعارىداعى اتى اتالعان ءۇش ازامات تا ستاليندىك رەپرەسسيامەن جەر اۋدارىلىپ كەلگەن كەلىمسەكتەر ەمەس، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جولعا قويعان كوشى-قون ساياساتىنىڭ ارقاسىندا تاريحي وتانىنا ورالعان ءوزىمىزدىڭ قانداستارىمىز، تۋىستارىمىز.

كورىپ وتىرسىزدار، ەستاي نۇسىپبەكۇلى ارعى بەتتەگى ماو رەجىمىنىڭ قۇربانى بولعان اتىمتاي جومارتتىڭ ۇرپاعى ەكەن. اتاجۇرتىنا ورالا سالىپ، تاعى مىڭ باس مالدى مىڭعىرتىپ شىعا كەلسە، ونى وتانعا ورالعان قۇت رەتىندە باعالاپ، ارقاسىنان قاقپاي ما!

ەلگە كەلىپ، شاڭىراق كوتەرگەن جاس جۇبايلار ازانگۇل البوسىنقىزى مەن جارقىن جۇماعازىۇلى ءوز ەڭبەگىمەن وسىرگەن تۇيەلەرىن ساۋىپ، ءوز كۇشىمەن كاسىپتەنىپ جاتسا، ونىڭ نەسى ايىپ؟!

«بۇل جۇيەنىڭ وزەگىندە قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنە بىلەتىن كاسىپكەرلەرىمىزدىڭ اۋقىمدى توبى تۇراتىنى انىق. ياعني بۇل – ءوزىنىڭ جانە بالالارىنىڭ تاعدىرىن قازاقستانمەن عانا بايلانىستىراتىن كاسىپكەرلەر.» دەگەندە، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى وسى ە. نۇسىپبەكۇلى مەن ا. البوسىنقىزى سەكىلدى جانكەشتىلەردى مەڭزەگەنى انىق.

ەندەشە، اكىمدەر ءوز كۇشىمەن ءومىر ءسۇرۋدىڭ، كاسىپ كوزىن اشۋدىڭ جارقىن ۇلگىسىن كورسەتە بىلگەن مۇنداي ازاماتتاردى كەۋدەسىنەن يتەرمەي، جاتىپ ىشەرلەر جالقاۋلار مەن ماسىلدارعا ۇلگى قىپ كورسەتۋدى، ۇنەمى داڭعالازاپ وتىرۋدى قىزمەتىنىڭ باستى باعىتانا اينالدىرۋى كەرەك!

سوڭعى كەزدە مال باعاتىن جەر تاپپاي قينالعانداردىڭ كىلەڭ ارعى بەتتەن ورالعان قانداستارىمىز ەكەنىن ەسكەرسەك، جەرگىلىكتى جەردەگى اكىمدەردىڭ ولاردى قولداپ-قۋاتتاعاننان گورى، شەتكە قاعىپ، بولە قاراپ جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس سياقتى.

ونىڭ ۇستىنە، جوعارىدا ايتىلعان، جەر كودەكسىندەگى «...ۋاقىتشا وتەۋلى جەر پايدالانۋ (جالعا الۋ) قۇقىعىن كونكۋرس ارقىلى بەرۋ» دەگەن نورما، اشىعىن ايتايىن، جەمقورلىققا، قاعازباستىلىققا جانە بيروكراتيا داڭعىل جول اشىپ قويدى.

ءبىز پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «جەر – ءبىزدىڭ ورتاق بايلىعىمىز جانە ونى كىم يگەرسە، سوعان تيەسىلى بولۋى ءتيىس. ۇكىمەت پەن پارلامەنت وسى تۇيتكىلدى رەتتەۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ۇسىنۋى كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى ماسەلە!» دەگەن ءسوزىن تەككە ايتىپ وتىرعان جوقپىز.

جەر تۋرالى زاڭنىڭ جوباسىن جاساعان اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى، ونى كۇزەپ-تۇزەگەن پرەزيدەنت اكىمشىلىگى جانە نوتوريۋس رەتىندە بەكتىپ بەرگەن پارلامەنت پرەزيدەنتتىڭ وسى ءسوزىن كاپەرلەرىنە الىپ، «جەر كودەكسىنىڭ» 48-بابىنا ءجۇز باستان ارتىق ۇساق مالى، ەلۋ باستان جوعارى ءىرى قارا مالى بار ازاماتتارعا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر تەلىمىن كونكۋرسسىز بەرەتىن نورما ەنگىزگەندە, مالمەن اينالىسىپ، ءوز كۇنىن ءوزى كورىپ كەلە جاتقان شارۋالارىمىز ءبۇيتىپ سەرگەلدەڭگە تۇسپەس ەدى، ات سابىلتىپ اۋىلدان استاناعا كەلمەس ەدى!

زاڭنىڭ اتى – زاڭ، ارينە.

بىراق، اۋىل، اۋدان، وبلىس باسشىلارىنىڭ مىڭ باس مالدى مىڭعىرتىپ وتىرعان ءوز تۇرعىندارىن ون جىل بويى تەلمىرتپەي-اق، ەل قاتارى قولدانىستاعى زاڭ اياسىندا-اق جايلىمدىق جانە شابىندىق جەرمەن قاماتاماسىز ەتۋىنە ابدەن بولدى عوي. بىراق، وعان نيەت پەن جىلى جۇرەك، ءوز قىزمەتىنە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك، حالقىنا دەگەن قامقورلىق كەرەك. ەڭ باستىسى، ۇلتتىق سانا بولۋى ءتيىس!

بەلگىلەنگەن ءتارتىپ بويىنشا، ءۇش ازاماتتىڭ ءوتىنىشىن «Amanat» پارتياسىنا تىركەپ، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمدىگىنە جولداپ قويدىق.

ايپاقشى، ازانگۇل البوسىنقىزى وتكەن جىلدىڭ شىلدە ايىندا جەر سۇراپ، «Nur Otan» پارتياسىنا ءوتىنىش جازعان بولاتىن. ول ءوتىنىش الماتى وبلىسىنىڭ اكىمدىگىنە جولدانعان. اتالعان وتىنىشكە وراي، ەڭبەكشىقازاق اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ب. بيمەنوۆ ازانگۇل البوسىنقىزىنىڭ بيزنەس-جوسپارى الماتى وبلىسى بويىنشا ايماقتىق  ۇيلەستىرۋ كەڭسەسى وتىرىسىنىڭ شەشىمىمەن ينۆەستيتسيالىق جوبا رەتىندە بەكىتىلە قالعان جاعدايدا، جەر كودەكسىنىڭ 48-بابىنىڭ 1-1, 1-15 تارماقشالارىنا سايكەس جەر ۋچاسكەسىن الۋىنا بولاتىنىن ايتا كەلىپ، «ءسىزدىڭ ءوتىنىشىڭىزدى قاراۋ بارىسىندا ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ جەر قاتىناستارى ءبولىمىنىڭ تاراپىنان "ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت" مەملەكەتتىك كورپوراتسياسى كەاق-نىڭ الماتى وبلىسى بويىنشا فيليالىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ تىركەۋ جانە جەر قاتىناستارى بولىمىنە ينۆەستيتسيالىق جوبا رەتىندە اۋدان اۋماعىنان سۇراستىرىلىپ وتىرعان كولەمى 300.0 گا بوس شابىندىق نەمەسە جايىلىمدىق جەر ۋچاسكەلەرى جونىندە مالىمەت بەرۋ سۇرالىپ سۇرانىس حات جولداعان بولاتىن. اتالعان بولىمنەن كولەمى 300.0 گا بولاتىن جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ جوقتىعى جونىندە مالىمەت الىندى...» دەپ، جاۋاپ بەرىپتى.

اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى ب. بيمەنوۆ بۇل جاۋابىن مەن «قويانبۇلتاق» دەپ ەسەپتەيمىن. سوندا، ەڭبەكشىقازاق اۋدانىندا كولەمى 300.0 گەكتار شابىندىق نەمەسە جايىلىمدىق بوس جەر تەلىمى بولماسا، تۇيە باعۋمەن جانە شۇبات ساتۋمەن كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىرعان كاسىپكەر ازانگۇل البوسىنقىزىنا مۇلدە جەر بەرىلمەۋى كەرەك پە، الدە 300.0 گەكتار جەر بوساعانعا دەيىن كۇتۋى ءتيىس پە؟! ايتىڭىزشى، اۋدان اۋماعىندا 300.0 گەكتار بولماسا، 100.0 گەكتار، 50.0 گەكتار، ءتىپتى 5.0 گەكتار بوس جەر جوق پا؟!

بار، ارينە! ءبىر اۋداننان ەلۋ تۇيەگە بەس گەكتار جەر تابىلمايدى دەگەنگە كىم سەنەدى؟! تەك، اۋدان مەن اۋىل اكىمىندە ازانگۇل البوسىنقىزىنا جەر بەرەيىن دەگەن نيەت جوق!

مەن پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «جەر – ءبىزدىڭ ورتاق بايلىعىمىز جانە ونى كىم يگەرسە، سوعان تيەسىلى بولۋى ءتيىس» دەگەن ءسوزىن تاعى دا قايتالايمىن، مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن اۋىل تۇرعىندارى ءبىرىنشى كەزەكتە ءسوزسىز شابىندىق جانە جايىلىمدىق جەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋى كەرەك!

اتالعان ماسەلەلەردى وڭتايلى شەشۋ ءۇشىن، ۇكىمەت پەن پارلامەنت  «دوستارعا – ءبارى، قالعاندارىنا – زاڭ بويىنشا» (ق. توقاەۆ) قاعيداتىمەن جەر ءبولىسىن جاسايتىن «جەر كودەكسىندەگى» كونكۋرسكە قاتىستى نورمانى قايتا قاراپ، ءجۇز باستان ارتىق ۇساق مالى، ەلۋ باستان جوعارى ءىرى قارا مالى بار ازاماتتارعا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر تەلىمىن كونكۋرسسىز، اكتسيونسىز بەرىلەتىن نورما ەنگىزۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن.

سونداي-اق، جوعارىداعى ءۇش مالشىنىڭ جەر الۋ تۋرالى ماسەلەسىن دە وبلىس اكىمى قانات بوزىمباەۆ مىرزا ءوز نازارىنا الىپ، قولدانىستاعى زاڭدار اياسىندا وڭ شەشىم شىعارادى دەگەن سەنىمدەمىز!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz