قازىر الەمنىڭ قىرىقتان استام مەملەكەتىندە 5 ميلليونعا جۋىق قازاق دياسپوراسى تۇرىپ جاتىر. ولار شەتەلدەردەگى از ەتنيكالىق توپ بول­عاندىعىنا قاراماستان ءاردايىم وزدەرىنىڭ اتامەكەنى قازاقستانمەن رۋحاني-مادەني جانە شارۋاشىلىق بايلانىستا بولۋعا تىرىسادى.

قازىر الەمنىڭ قىرىقتان استام مەملەكەتىندە 5 ميلليونعا جۋىق قازاق دياسپوراسى تۇرىپ جاتىر. ولار شەتەلدەردەگى از ەتنيكالىق توپ بول­عاندىعىنا قاراماستان ءاردايىم وزدەرىنىڭ اتامەكەنى قازاقستانمەن رۋحاني-مادەني جانە شارۋاشىلىق بايلانىستا بولۋعا تىرىسادى.

ولاردىڭ تاريحي وتانمەن تىعىز بايلانىستا بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 1992 جىلى قۇرىلعان دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ءرولى ەرەكشە. بۇل بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىم وسىعان دەيىن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ ءتورت قۇرىلتايىن وتكىزىپ، قازاق حالقىنىڭ تاعدىرى، ءتىلى، الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى قازاقتاردى ءبىرتۇتاس قازاقستان مەملەكەتىنە ورالتۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرى سياقتى كوكەيتەستى ماسەلەلەرىن تالقىلادى. 2011 جىلدىڭ 25 مامىرىندا استانا قالاسىندا وتكەن دۇنيەجۇزى قا­زاقتارىنىڭ IV قۇرىلتايىندا ەلباسى، قاۋىمداستىق توراعاسى ن.نازارباەۆ «قازاقستان - دۇنيەدەگى ءار قازاقتىڭ قاستەرلى قۇبىلاسى» اتتى بايان­داماسىندا: «قازاق بالاسى دۇنيە­نىڭ قاي تۇكپىرىندە جۇرسە دە تۇتاس حالقىنىڭ ءبىر بولشەگى ەكەنىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپاۋىمىز كەرەك» دەپ قاداپ ايتىپ، «...قانداستار تۇرىپ جات­قان ەلدەردە ۇلتتىق ونەردىڭ كە­ڭىنەن تارالۋىنا جاعداي جاساۋىمىز كەرەك. ءبىز قازاقتىڭ قايماعى بۇ­زىلماعان كورشى ەلدەردە ۇل­تىمىزدىڭ اسا قۇندى رۋحاني مۇرالارى ساق­تالعانىن جاقسى بىلەمىز. ءبىلىم مەن عىلىم مينيسترلىگى مەن مادەنيەت مينيسترلىگىنە ەكس­پەديتسيالار ۇيىم­داستىرىپ، وسىن­داي قۇندى مۇرالاردى جيناقتاۋدى تاپسىرامىن» دەپ ۇلكەن مىندەتتەر جۇكتەدى.
ەلباسىنىڭ قۇرىلتايدا سويلەگەن سىندارلى سوزىنەن تۋىندايتىن بۇگىنگى كۇن تالاپتارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، قازاقتار تىعىز قونىستانعان كورشى ەلدەر - رەسەي، قىتاي، موڭعوليا، وزبەكستان، تۇرىكمەنستان قازاق­تا­رىنىڭ ادەبيەتى مەن ونەرىن ءبىرتۇتاس ۇلتتىق قۇندىلىقتار تۇرعىسىنان جان-جاقتى زەرتتەۋدىڭ ماڭىزى زور. بۇل ەلدەردە تۇراتىن قازاقتار ادەبيەتى مەن ونەرى وسىعان دەيىن ديسسەرتاتسيا­لىق ەڭبەكتەر اۋقىمىندا عانا قاراس­تىرىلىپ كەلگەنمەن، مەملەكەتتىك باعدارلاما دەڭگەيىندە كەڭ اۋقىمدا زەرتتەلگەن جوق ەدى.
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن م.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى 2012-2014 جىلدارعا جوسپارلانعان «شەت- ەلدەردەگى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرى» اتتى باعدارلاما دايىندادى. ونىڭ باستى ماقساتى - وتانداستارىمىز تىعىز قونىستانعان كورشى ەلدەردەگى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ءبىر جارىم عاسىرلىق تاريحىنا تەرەڭ بارلاۋ جاساپ، دۇنيەجۇزى قازاقتارى ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ نەگىزگى دامۋ باعىتتارى مەن ماقسات-مىندەتتەرىن ايقىنداۋ بارىسىندا شىعارماشىلىق ۇندەستىك، ساباقتاستىق پرينتسيپتەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ىرگەلى عىلىمي ەڭبەك جازۋ.
وسى بىرەگەي باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ينستيتۋتتىڭ جەتەكشى فولكلورتانۋشى، ادە­بيەتتانۋشى جانە ونەرتانۋشى عالىمدارىنان جاساقتالعان كەشەندى عىلىمي ەكسپەديتسيالار ۇستىمىزدەگى جىلى رەسەيدىڭ سامارا، ساراتوۆ، ۆولگوگراد جانە استراحان وب­لىس­تارىندا، وزبەكستاننىڭ تاشكەنت، سامارقان، بۇحارا، ناۆوي وبلىس­تا­رىندا، قاراقالپاقستان وڭىرىندە، موڭعوليانىڭ بايان-ولگي، قوبدا، دارحان ايماقتارىندا بولىپ، ۇلتتىق فولكلور مەن ءان-كۇي مۇرالارىن، ساندىك-قولدانبالى ونەر تۋىندىلارىن، جازبا جانە اۋىز ادەبيەت نۇسقالارىن جيناپ قايتتى.
موڭعولياعا جاسالعان عىلىمي كەشەندى ەكسپەديتسيا بارىسىندا قازاقتار شوعىرلانىپ ءومىر سۇرەتىن بايان-ولگي ايماعى تۇتاستاي، قوبدا ايماعىنىڭ ەكى اۋدانى، ۋلان-باتور، ولگي، نالايحان قالالارى قامتىلدى. وسى ەكسپەديتسيا كەزىندە عىلىمي قىزمەتكەرلەر توقسانعا جۋىق كى­سى­لەردىڭ اۋزىنان فولكلوردىڭ سان-سالالى ۇلگىلەرىن، ماسەلەن، قارا ولەڭ، جۇمباق، جاڭىلتپاش، بەتاشار، جوقتاۋ، سىڭسۋ، ءدىني قيسسالار، تويگەلەۋ جانە شورەلەۋ جىرلارى، سونىمەن بىرگە فولكلورلىق ۇلگىلەر جاريالانعان سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتاردى جينادى.
ەكسپەديتسيا بارىسىندا قازاق حالقىنىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان «جورعا ايۋ» ءبيى ەل اراسىندا ءالى دە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعاندىعى انىقتالدى. بۇل ءبيدى بيلەۋشىلەر «جورعا ايۋ» كۇيىن دومبىرادا ورىنداپ، سونىمەن بىرگە وسى ءبيدىڭ شىعۋى تۋرالى اڭىزدى ايتىپ، ءبيدى بيلەدى. «جورعا ايۋ ءبيى» كاسىبي دەڭگەيدە تەلەكامەراعا ءتۇسى­رىلدى.
عاسىرلار كەرۋەنىنەن سىمباتىمەن وتكەن حالىق مۇراسى «جورعا ايۋ» ءبيىنىڭ ەل اراسىندا كەزدەسۋى - شى­نىمەن تاڭعاجايىپ قۇبىلىس دەۋگە بولادى. بۇل ءبيدى بيلەۋشىلەر تەك ءبىر اۋىلدا عانا ەمەس، قايتا اراسى الشاق ورنالاسقان ءار ايماقتان جولىعىپ وتىرعاندىعى، بيلەنگەن ءبيدىڭ بۋىن ىرعاعى، ميميكاسى ءوزارا ۇقساس بولىپ كەلەتىندىگى زەرتتەۋشىلەردى تاڭدان­دى­ر­دى. ايتالىق، ءبيدى ناعىز ناقىشىنا كەلتىرىپ بايان-ولگيدىڭ دەلۋن سۋ­مىنىندا تۇراتىن قارت انا سامالحان ماردانقىزى ورىنداعان ءتۇرى بەي­نەتاسپاعا جازىپ الىندى. التىن­تسوگتسە سۋمىنىڭ تۇرعىنى ۋاتحان يمام­ماح­مۇتۇلى دەگەن اقساقال دا «جورعا ايۋ» ءبيىن اڭىزىمەن بىرگە ايتىپ، كۇيىن شەرتىپ، ءبيىن بيلەگەن. سونىمەن بىرگە دارحان ۋل ايماعى حونگور سۋمى­نىنىڭ قارت تۇرعىنى زۇلحارنايىن بەكبايۇلى دا «جورعا ايۋ» ءبيىنىڭ شەبەرى ەكەن. بۇل مالىمەتتەردى سارالاي كەلە موڭعولياداعى قازاقتار اراسىندا قازاقتىڭ حالىق مۇراسى «جورعا ايۋ» ءبيىنىڭ دە كەڭ كولەمدە تارالعاندىعىن بايقاۋعا بولادى. سونىمەن بىرگە جوعارىداعى ونەرپازدار بۇگىندە كەڭ كولەمدە ەل اراسىنا جاڭا ارلەۋمەن تارالعان «قارا جورعا» ءبيىنىڭ كۇيى مەن بۋىن ىرعاعى مۇلدە وزگەرىپ كەتكەندىگىن تىلگە تيەك ەتتى. قازىرگى «قارا جورعا» دەپ بيلەپ جۇرگەن كۇي «قوس كۇرەڭ» نەمەسە «سال كۇرەڭ» دەپ اتالاتىن حالىق كۇيى ەكەندىگىن، ال «قارا جورعا» كۇيىنىڭ مۇلدە باسقا ەكەندىگىن ايتىپ، كۇيدى تارتىپ، «قارا جورعانىڭ» كونە نۇسقاسىن وزدەرى بيلەپ كورسەتتى.
ەكسپەديتسيالىق زەرتتەۋ بارىسىندا موڭعوليا قازاقتارى اراسىندا جۇمباق جانرى كەڭ كولەمدە تا­رالعاندىعى، سونىمەن بىرگە سونىلىعى، حاتقا تۇسپەگەن جاڭالىعىمەن ەرەك­شەلەندى. قازاقستاندىق عالىمدار حالىق اراسىنان عىلىمي اينالىمعا ءالى دە تۇسە بەرمەگەن جۇزدەگەن جۇمباقتار جازىپ الدى. بۇدان سىرت ەرەكشە نازار اۋداراتىن جاعداي - «جوقتاۋ» جا­نر­ىنىڭ بۇگىنگە دەيىن ەل اراسىندا اي­تى­لىپ كەلە جاتقاندىعى. بۇل جا­نردىڭ كوپتەگەن ۇلگىلەرى حالىق ارا­سىنان عى­لىمي-زەرتتەۋ ءۇشىن جا­زىلىپ الىن­دى.
قارا ولەڭنىڭ قايماعى بۇزىل­ماعاندىعى دا دالەلدەنە ءتۇستى. بۇرىن عىلىمي نىسانعا تۇسە بەرمەگەن كوپ­تەگەن تىڭ جاڭىلتپاشتار، ماقال-ماتەلدەر، عۇرىپتىق فولكلور ۇلگىسىنىڭ ەرەكشە ۇلگىسى «قوزىنى تويگەلەۋ» جانە «ەشكىنى شورەلەۋ» جىرلارى دا انىمەن بىرگە جازىلىپ، ەكسپەديتسيا قورىنا ءتۇستى.
رەسەيدىڭ قوشاعاش اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى، سونىمەن بىرگە التاي رەسپۋبليكاسى ۋست-كان اۋدانى تۇراتى اۋىلى قازاقتارى عىلىمي كەشەندى ەكسپەديتسيا بارىسىندا تۇڭعىش رەت زەرتتەلدى. قوشاعاش قازاقتارىندا قارا ولەڭ، جوقتاۋ، تاريحي اڭىزدار، شە­جى­رەلىك دەرەكتەر اجەپتاۋىر ساق­تالعانى بايقالدى. اسىرەسە، «جوق­تاۋ» جانرى­نىڭ بۇل وڭىردە دە ومىرشەڭ سالت ەكەن­دىگى انىقتالدى. ءبىر ەرەكشە اي­تاتىن جايت - قازاق باسپاسوزىندە «شوقىندى قازاقتار» دەگەن اتاۋعا يە بولعان ۋست-كان اۋدانى تۇراتى اۋىلىن مەكەن­دەيتىن 70 وتباسى، جيىنى 300 قان­داسىمىز تۋرالى تولىققاندى ما­تە­ريالدار جينالدى. زەرتتەۋ با­رىسىندا وسى اۋىلعا قازاقتاردىڭ ورنالاسۋى تۋرالى شەجىرەلىك دەرەك­تەر، ولاردى وتىرىقشى حالىقتىڭ قالاي شوقىندىرعانى تۋرالى ءما­لىمەتتەر، سونىمەن بىرگە وسى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قازىر مەشىت اشىپ، يمام سايلاپ، اتا ءدىنى مۇسىلماندىققا بەت بۇرعانى تۋرالى دەرەكتەر جازى­لىپ الىندى. اۋىلداعى قاريالار قازاق تىلىندە ەركىن ءسوي­لەيتىندىگى، ءان ايتىپ، جىر جىرلاي­تىندىعى - ۇلتتىق زەردە مەن يممۋنيتەتتىڭ بەكەم ەكەندىگى بايقالدى. تۇراتى اۋىلىنىڭ قارت تۇرعىنى كۇلاش جۇسىپقىزى باسقا ەمەس، الدىمەن بىلايشا «ەلىم-ايدىڭ» زارلى اۋەنىنە باستى:
شاعي شاپان كيمەسەم ءسان
كەلمەيدى-اۋ،
«ەلىمايعا» سالماسام ءان كەلمەيدى، ەلىم-اي، ەلىم-اي.
بويىندا تۇراتىنىڭ ارشا اپ ءجۇرمىن،
ارشامدى كوتەرە الماي شارشاپ ءجۇرمىن، ەلىم-اي، ەلىم-اي.
تۋىسىم سوناۋ جۇرگەن امان
دەيدى-اۋ،
حابارىن ءوزىم بارىپ كورسەم ەكەن، ەلىم-اي، ەلىم-اي!
بۇل جىر جولدارىنىڭ ءوزى شەتەلدەگى قانداستاردىڭ تۋعان ەلگە، اتامەكەنگە دەگەن ساعىنىشىن ايقىن بىلدىرەدى، تىڭداعان ادامدى ەرىكسىز ەلجىرەتەدى.
وزبەكستاندا تۇرىپ جاتقان قا­زاقتاردىڭ ادەبيەتى مەن ونەرى جا­يىنداعى مالىمەتتەرگە قاراساق، قا­زاقتىڭ كورنەكتى جازۋشى، دراماتۋرگى س.بالعابايدىڭ «ەڭ ادەمى كەلىنشەك» سپەكتاكلىن جاقىندا وزبەكستان ۇلت­تىق دراما تەاترى قويعان ەكەن. قا­را­قالپاقستاننىڭ بەرداق اتىنداعى مەملەكەتتىك دراما تەاترىنىڭ ساح­ناسىندا وسى جانە وزگە دە قازاق اۆ­تورلارىنىڭ پەسالارى ءجيى قويى­لاتىنىن كورە وتىرىپ، مادەني با­رىس-كەلىسكە كەدەرگى جوق ەكەنى سەزىلدى.
«وزبەكفيلم» كينوستۋدياسىنىڭ بىرنەشە ءساتتى تۋىندىلارىن جاساعان پروديۋسەر، كينورەجيسسەر فيرۋزا ەگەمبەرديەۆا، اقىن، تەلەجۇرگىزۋشى انار نالىباەۆا، وزبەكستاننىڭ ناۋايى اتىنداعى ۇلكەن وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ درامالىق سوپرانو داۋىستى بەلدى ءانشىسى، بىرنەشە حا­لىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتى گۋلي ايتجانوۆا مەن تەاتر ديريجە­رىنىڭ ءبىرى قاراقالپاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، وزبەكستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى ايدا ابدۋللاەۆا سەكىلدى قان­داستا­رىمىز بۇگىنگى تاڭدا وسى ەلدىڭ اۋزىنا ىلىگىپ جۇرگەن اتاقتى ونەر قايراتكەرلەرى ەكەندىگىن ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى. بۇكىل شىعارماشىلىق عۇمىرىن كەڭەستىك كەزدەگى وزبەكستان­دىق تانىمال «ليازگي» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق انسامبلىنە ارناعان اپالى-ءسىڭلى الماگۇل جانە ۇربىگۇل سۇيەرباەۆالاردىڭ دا ۇلكەن ەڭبەگىن اتاپ وتكەن ورىندى. سىرناي، بايان اسپابىندا، جەكە داۋىستا جانە دۋەت ۇلگىسىندە ءانشى بولىپ، دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىن شارلاعان بۇل قازاق ونەر­پازدارىنىڭ باۋىرلاس وزبەك ونەرى مەن مادەنيەتىنە سىڭىرگەن ەڭبەگىنىڭ ورنى ەرەكشە.
قاراقالپاقستاننىڭ استاناسى نوكىس قالاسىندا جەرگىلىكتى قازاق دياس­پوراسىنىڭ ونەرپازدارى باستا­ماسىمەن «بەس قالا» حالىق تەاترى ءبىراز جىلدار بويى جۇمىس جاساعان. وكىنىشكە وراي، بۇگىندە بۇل تەاتر كاسىبي ماماننىڭ جوقتىعىنان تاراپ كەتكەن. اتى بار بولعانىمەن زاتى جوق قازاق تەاترىنا اينالىپتى.
موڭعوليانىڭ بايان-ولگي اي­ماعىنداعى قازاق مۋزىكالى دراما تەاترى وسى مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قانداستارىمىز ونەرىنىڭ قارا شاڭىراعى بولىپ سانالادى. ول ال­عا­شىندا 1940-1945 جىلدارى ايماقتىق كلۋب، ال 1956 جىلدان باستاپ ۇلتتىق مۋزىكالىق دراما تەاترى رەتىندە جۇمىس ىستەي باستاعان. تەاتر ءوز شى­عارماشىلىعىن تۇڭعىش رەت م.قۇر­مانحاننىڭ «كەزەڭ ۇستىندە» پەسا­سىمەن اشقان ەكەن. ايماقتىق تەاتر ساحناسىندا م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك»، ع.مۇسىرەپوۆتىڭ «اقان-سەرى - اقتوقتى»، «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ»، ب.اقتاننىڭ «جامان مەن ەرماھان»، م.قۇرماحاننىڭ «جاسىل ءدان»، «تۇلبا كول شايقاسى» جانە ت.ب. پەسالارىمەن قاتار ە.برۋسي­لوۆس­كيدىڭ «قىز جىبەك»، د.دام­ديسۋرەننىڭ «كەرىم-اۋ، اي-داي» اتتى وپەرالار دا قويىلعان. تەاتر قۇرامىندا حور، دراما، بالەت كلاستارى مەن ۇلت اسپاپتار ور­كەسترى جۇمىس ىستەيدى. تەاتردا ءار جىل­دارى قازاقستاندىق بەلگىلى مۋزىكا ماماندارى ح.تاستانوۆ، ا.مىرزابەكوۆ، م.اۋباكىروۆ كەڭەسشىلىك قىزمەت اتقارىپ، جوعارى دارەجەدەگى ونەر بيىگىنە كوتەرۋگە ۇلەس قوسقان. 1990 جىلى تەاترعا جىلجىمالى ساحناسى بار جاڭا عيمارات پايدالانۋعا بە­رىلىپتى.
شەتەل قازاقتارىنىڭ جازبا ادە­بيەتىنە توقتالساق، اسىرەسە، موڭ­عو­لياداعى قازاقتار ادەبيەتىندە جاڭا دامۋ ءۇردىسى ايقىن بايقالادى. پوە­زيادا سۇراعان راحمەتۇلى، شىناي راحمەتۇلى، بايىت قابانۇلى سياقتى اقىندار كەڭ تىنىستى ليريكالىق تولعانىستارمەن، زامان ماسەلەلەرىن تىلگە تيەك ەتكەن تىڭ كوركەم ويلارى­مەن ەرەكشەلەنسە، پروزادا ەرباقىت ءنۇسىپۇلى اڭگىمە جانرىن جاڭا سۇرلەۋمەن دامىتقان جازۋشىلىق شەبەرلىگىمەن كوزگە تۇسەدى.
كەشەندى عىلىمي ەكسپەديتسيالاردىڭ جان-جاقتى جۇرگىزگەن زەرتتەۋ جۇ­مىستارى بارىسىندا رەسەي، وزبەكستان، موڭعوليا ەلدەرىندە تۇراتىن قازاقتار اراسىندا ۇلتتىق ساندىك-قولدانبالى ونەر تۇرلەرىنىڭ سول بۇرىنعى قازاقى قالپىندا ساقتالعاندىعى بايقالدى، سونىمەن بىرگە بۇل ەلدەردەگى قازاقتار ىشىنەن سۋرەت، ءمۇسىن ونەرىندە ەرەكشە دارىندىلىعىمەن تانىلعان تۋما تالانتتار شىققاندىعى ءجىتى نازارعا الىندى.
وسى ەلدەرگە ۇيىمداستىرىلعان كەشەندى عىلىمي ەكسپەديتسيالار شەت- ەلدەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ مادەني دامۋىنا بايلانىستى بىرنەشە وزەكتى ماسەلەلەر بار ەكەندىگىن كورسەتتى:
1. وزبەكستان مەن موڭعوليادا قازاق مەكتەپتەرى بولعانىمەن، وقۋ-ءادىس­تەمەلىك قۇرالدار جەتىسپەيدى. رەسەيدە قازاق مەكتەپتەرى جوقتىڭ قاسى. بۇل بىرنەشە جىل بويى ايتىلىپ كەلە جاتقان ۇلكەن ماسەلە. وسىعان وراي قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى ءتيىستى شارالار ۇيىمداستىرسا دەگەن ىزگى نيەتىمىزدى جەتكىزەمىز.
2. موڭعوليانىڭ قازاقتار عانا تۇراتىن بايان-ولگي ايماعىنىڭ ورتالىعى - ولگي قالاسىنداعى كىتاپحانا قورى سوڭعى 20 جىلدا قازاق تىلىندە شىققان كىتاپتارمەن تو­لىقتىرىلماعان. وسىعان وراي ءما­دە­نيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە قازاقستان باسپالارىنان شىققان جاڭا كىتاپتاردى قازاقتار ءجيى قو­نىستانعان كورشى ەلدەردىڭ كى­تاپ­حانالارىنا جەتكىزۋدى ۇسىنامىز.
3. وزبەكستاننىڭ قازاقتار تىعىز قونىستانعان وبلىستار مەن اۋدان­دارىندا وزدەرىنىڭ سالتى مەن ءداستۇرىن ساحنادان كورسەتەر قازاق ۇلتتىق تەاترىنىڭ بولماۋى ويلانتادى.
4. موڭعولياداعى بايان-ولگي قازاق مۋزىكالى دراما تەاترىنىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگىندە بۇرىنعى سالىپ كەتكەن جولدى جالعاستىرۋعا، كەزدەسىپ جاتقان ماتەريالدىق قيىندىقتارعا قاراماستان شىعارماشىلىق ۇجىمدى ۇستاپ تۇرۋ، حالىقتىڭ رۋحاني-مادەني سۇرانىسىن وتەۋگە تالپىنىستار بار. كاسىبي مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، جاڭا شىعارماشىلىق يدەيانىڭ بولماۋى بۇگىنگى تاڭدا الىس شەتەلدەگى جالعىز قازاق كاسىبي تەاترىنىڭ تى­نىسىن تارىلتاتىن سەكىلدى. بۇل قازاق تەاترىنىڭ شىعارماشىلىق كەلبەتىن جاقسارتۋ، وزىندىك ۇلتتىق بوياۋى مول ۇجىم بولىپ ساقتالىپ قالۋى ءۇشىن جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن بولىنەتىن قارجىمەن بىرگە، قازاقستان رەسپۋب­ليكاسى دا بارىنشا قولداۋ كورسەتىپ وتىرۋ قاجەت دەپ بىلەمىز.
قورىتا كەلگەندە، م.اۋەزوۆ اتىن­داعى ادەبيەت جانە ونەر ينس­تيتۋتى دايىنداعان «شەتەلدەردەگى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرى» باعدارلاماسى ەلىمىزدىڭ ءبىرتۇتاس ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ يدەياسىنا ساي كەلىپ، شەتەلدەگى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىن كەشەندى تۇردە زەرتتەۋگە، باعىت-باعدارىن ايقىنداۋعا مول مۇمكىندىك بەرەدى. الداعى ۋاقىتتا قازاقستان رەس­پۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.نا­زار­باەۆتىڭ تاپسىرماسىنا ساي شەتەلدەگى قانداستارىمىزدىڭ ادەبيەتى مەن ونەرىن، مادەني مۇرالارىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن زەرتتەۋ جالعاسىن تا­بادى. وسى ەكسپەديتسيادا جينالعان ماتەريالدار عىلىمي ساراپتامادان ءوتىپ، بىرنەشە ۇجىمدىق مونوگرافيا رەتىندە باسپاعا دايىندالىپ، عىلىمي اينالىمعا قوسىلادى.
بۇگىنگى عىلىمي جيىندا الەمگە تارىداي شاشىراپ كەتكەن 5 ميلليونعا جۋىق قانداستارىمىزدىڭ كوپتەگەن ماسەلەلەرى كۇن تارتىبىنە قويىلىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا دا مەملەكەتىمىز، ۇكىمەتىمىز قانداستارىمىزدى اتا- قونىسىنا كەلۋىن رەتتەي بەرەتىن بولادى. بىراق سىرتتا جۇرگەن قان­داستارىمىزدىڭ، ەتنيكالىق باۋىر­لارىمىزدىڭ ادەبيەت، مادەنيەت، قول ونەرى زەرتتەلە بەرۋى كەرەك. ولاي بولماعان جاعدايدا اسىل مۇرالار جوعالىپ كەتۋى مۇمكىن. شەتەلدەگى جاس ۇرپاق بۇل ۇلتتىق قازىنالارىمىزدى جيناستىرىپ، زەرتتەي المايدى. سوندىقتان دا ەلباسى ايتقانداي، ءبىز سىرتتاعى باۋىرلارىمىزدى قولداۋدىڭ ءارتۇرلى جولدارىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. سونىڭ العاشقى باسپالداعى جاسالدى.

ءۋاليحان قاليجانوۆ،
م.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە
ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى،
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى

"ايقىن" گازەتى