الەمدە ادام ساۋداسى ەڭ وزەكتى ءارى قىلمىس الەمىنە پايدا اكەلۋشى قىلمىس تۇرىنە جاتادى. ادام ساۋداسى، قارۋ جانە ەسىرتكى تاسىمالداۋ بۇۇ تاراپىنان ەڭ كوپ قىلمىس دەپ تانىلعان جانە كۇرەسۋ قيىن تۇرىنە جاتادى.

قازاقستاندا دا بۇل قىلمىس ءتۇرى بار. ورتالىق ازيانىڭ ەڭ ءىرى ەلى بولۋ ارقىلى، رەسەي مەن قىتاي جانە تاياۋ شىعىسقا شىعۋ جولىندا جاتقان قازاقستان ۇلكەن قاقپا دەسەك تە بولادى. قازاقستاندا ادامدار كوبىنەسە جىنىستىق جانە ەڭبەككە قاناپ، جۇمىسقا سالۋ ماقساتىندا ساتىلادى. بۇل تۋرالى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى كريمينالدىق پوليتسيا دەپارتامەنتى جىل سايىن ارنايى بريفينگ بەرىپ، ناقتى اقپاراتتاردى جاريالاپ وتىرادى.
جىل باسىنان بەرى قازاقستاندا ادام ساۋداسى فاكتىلەرى بويىنشا وننان استام قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ادام ساۋداسىنىڭ ەڭ تانىمال ماقساتتارى جىنىستىق جانە ەڭبەككە قاناۋ بولىپ تابىلادى. سونداي-اق ادامدار قايىرشىلىقپەن اينالىسۋعا ءماجبۇر، بۇدان بولەك، بالالاردى اسىراپ الۋ ماقساتىندا ساتۋ فاكتىلەرى دە بار. ناقتىلاپ ايتقاندا جاس بالالاردى ۇرلاپ، ولاردى قايىر تىلەتۋگە سالۋ فاكتىلەرى كوپ. سونىمەن قاتار قازاقستانداعى ادام ساۋداسىنىڭ تاعى ءبىر تەكسەرۋگە قيىن ءساتى مال شارۋاشىلىعىنا ادامداردى قاناپ، جۇمىسقا سالۋ فاكتىلەرىنىڭ ازايماي تۇرعاندىعى. اتالمىش قىلمىستى تەكسەرۋ قيىن جانە تەحنيكالىق جاراقتانۋدى قاجەت ەتەدى. سەبەبى قازاقستاندا مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىندار سانى كوپ، باسىم بولىگىنىڭ شالعايدا ورنالاسقان ارنايى قىستاۋ مەن جايىلىمدىق جەرى بار. مىنە، سونداي ايماقتى تەكسەرۋگە ارنايى تەحنيكالىق جاراقتانۋ قاجەت. تىكۇشاق، درون جانە جول تالدامايتىن كولىكتەر كەرەك. ماماندار ادامداردى ءوز ەركىنەن تىس مال شارۋاشىلىعىنا سالۋ فاكتىلەرى ەلىمىزدەگى ادام ساۋداسىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن قۇرايتىنىن ايتادى.

تاعى ءبىر كەڭ ەتەك جايعان ادام ساۋداسىنىڭ ءتۇرى جىنىستىق زورلىق كورسەتۋ جانە جەزوكشەلىككە جەگۋ ماقساتىندا جاسالادى. بۇل الەمدە تيىلماي تۇرعان ەڭ قاۋىپتى قىلمىستاردىڭ ءبىر ءتۇرى. الەم بويىنشا جىل سايىن ءدال وسىنداي ماقساتپەن 2 ملننان استام قىزدىڭ جوعالاتىنى بەلگىلى.
ارنايى قۇرىلىمدار ادام ساۋداسىنىڭ قۇرىعىنا تۇسپەۋ ءۇشىن، ساق بولۋ ءۇشىن بىرنەشە كەلەسى كەڭەستەردى ايتادى:
- قۇجاتتارىڭىزدى ەشكىمگە بەرمەڭىز.
- كۇماندى جۇمىس ۇسىنىستارىنان باس تارتىڭىز جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا حابارلاڭىز.
- باسقا قالاعا نەمەسە ەلگە كەتكەن كەزدە قۇجاتتارىڭىزدىڭ كوشىرمەلەرىن جانە ورنالاسقان جەرىڭىز تۋرالى اقپاراتتى وتباسىڭىز بەن دوستارىڭىزعا قالدىرىڭىز;
- باسقا ەلگە باراتىن بولساڭىز، سول ەلدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ديپلوماتيالىق وكىلدىگىنىڭ بايلانىس دەرەكتەرىن تەكسەرىڭىز.
«ەگەر ءسىز وسىنداي قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ كۋاگەرى نەمەسە كۋاگرى بولساڭىز، 102 نەمەسە 116-16 سەنىم تەلەفونىنا نەمەسە جاقىن جەردەگى پوليتسيا بولىمشەسىنە حابارلاسۋ ارقىلى جاعدايدى رەتتەۋگە بارىڭىزدى سالاتىنىڭىزدى ۇمىتپاڭىز.

قازاقستاندا ادام ساۋداسى پاندەميا باستالعان جىلى كۇرت ارتقان، بىلايشا ايتقاندا انتيرەكورد بولعان. باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمەتىنشە، 2020 جىلى قازاقستاندا «ادام ساۋداسى» بابى بويىنشا 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا قىلمىس التى ەسەگە كوپ تىركەلگەن. دەگەنمەن، ساراپشىلار بۇل قىلمىستار بويىنشا رەسمي ستاتيستيكالىق دەرەكتەردىڭ دۇرىس باعالانباعانىن ايتادى.
سەنىم تەلەفونىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى ايگۇل راحمەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، كوبىنە ادامدار شەتەلدە جۇمىس ۇسىناتىندار سەكسۋالدىق قۇلدىققا تارتۋ ارەكەتى مە، جوق پا، سونى تەكسەرۋدى سۇرايدى. ساراپشى تەكسەرىس بارىسىندا شىنىمەن دە قىزداردى جەزوكشەلىككە تارتۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەۋى مۇمكىن كۇماندى فيرمالار انىقتالاتىنىن، بۇل فيرمالار كوبىنەسە تۇركيا، كورەيا جانە قىتايدا ورنالاسقانىن اتاپ ءوتتى.

«مەيىرىم» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ديرەكتورى الەكساندر مۋحا پاندەميا كەزىندە ادام ساۋداسى فاكتىلەرى كوبەيگەنىن اتاپ ءوتتى. «شەكتەۋ شارالارى ەنگىزىلسە، ادام ساۋداسى ماسەلەسى ازاياتىن سياقتى ەدى. بىراق ءبىز ادامداردى ساتۋدىڭ جاڭا تۇرلەرى پايدا بولاتىن ءۇردىستى كوردىك. جۇمىسسىز قالعان ادامدار قازاقستان اۋماعىنان شىعا الماي، قۇل ساۋداسىنىڭ جاعدايىنا ءتۇسۋ قاۋپى ودان سايىن ارتا ءتۇستى»، - دەيدى ول. ياعني پاندەميادا وكىنىشكە وراي قىلمىستىڭ اتالمىش ءتۇرى ارتقان.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋراسىنىڭ رەسمي دەرەكتەرىنە سايكەس، پاندەميا كەزىندە «ادام ساۋداسى» بابى بويىنشا تىركەلگەن قىلمىستار سانى ارتقان. 2020 جىلى، پاندەميا باستالعان ساتتە ادام ساتۋ فاكتىسى بويىنشا 43 تىركەلدى، بۇل 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا التى ەسەگە جانە 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا ءۇش ەسەگە كوپ.

الەكساندر مۋحا رەسمي ستاتيستيكا ناقتى كورىنىستى كورسەتپەيدى، ويتكەنى قۇلدىققا قاتىسى بار ادامداردىڭ بارلىعى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ارىز جازۋعا جانە قىلمىستىق پروتسەسكە قاتىسۋعا كەلىسە بەرمەيتىنىن ايتادى.

مۇنى «سانا سەزىم» ايەلدەر باستامالارىنىڭ قۇقىقتىق ورتالىعى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ديرەكتورى شاحنوزا حاسانوۆانىڭ ءسوزى دە راستايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇيىم 2019 جىلدىڭ وزىندە 120 ادامدى قۇلدىقتان قۇتقارۋعا كومەكتەسكەن، ونىڭ 36-سى قازاقستان ازاماتتارى. ول پاندەميا كەزىندە وتىنىشتەر سانى ارتقانىن اتاپ ءوتتى. 2020 جىلى ولاردىڭ قۇلدىق جانە ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىن ۇيىمىنا 138 ادام حابارلاسسا، 2021 جىلى 90 ادام حابارلاسقان. وتكەن جىلى باحرەينگە قازاقستاننان قىزداردى سەكسۋالدىق قاناۋ ءۇشىن جىبەرگەن ترانسۇلتتىق ۇيىمداسقان توپتى باسقاردى دەگەن كۇدىككە ىلىنگەن قازاقستاندىق قىلمىستىق توپ مۇشەلەرى ەكستراديتسيالانعانى تۋرالى حابارلانعان بولاتىن. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، باحرەيندە 39 قازاقستاندىق ايەل سەكسۋالدىق قۇلدىققا تۇسكەن.

مىنە، ادام ساۋداسى بويىنشا وسىنداي قىلمىس تۇرلەرى جەتكىلىكتى جانە جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. ادام ساۋداسىن شەكتەۋ بويىنشا قازاقستان حالىقارالىق ۇيىمدارمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەپ، زاڭنامالاردى جەتىلدىرىپ، جاڭا تەحنولوگيالار ەنگىزىپ جاتىر. الايدا قىلمىس الەمى دە وڭايلىقپەن بەرىلەر ەمەس.

Abai.kz