بۇل جونىندە الماتى قالاسى پروكۋراتۋراسى ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ ازاتتىققا جىبەرگەن اۋديوجاۋابىندا ايتىلعان. دەگەنمەن وندا قانشا كۇدىكتى بار ەكەنى جانە قانشاسى قاماۋعا الىنعانى جايلى اقپارات جوق.
"الماتى قالاسىنىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن ازاپتاۋ فاكتىلەرى بويىنشا 87 قىلمىستىق ءىس قوزعاعان. قازىرگى كەزدە تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلىپ جاتىر" دەدى قالالىق پروكۋراتۋرانىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى باۋىرجان تىلەندينوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، پروكۋراتۋرا بارلىق قىلمىستىق ءىس بويىنشا "تولىق وبەكتيۆتى تەرگەۋدى قامتاماسىز ەتىپ جاتىر".
وسىعان دەيىن قاڭتار وقيعاسى كەزىندە "ازاپتاۋعا ۇشىراعان" ون شاقتى ادام الماتى قالاسى پروكۋراتۋراسى الدىنا جينالىپ، ازاپتاۋ فاكتىلەرىنىڭ دۇرىس تەكسەرىلمەي جاتقانىنا شاعىمدانعان. قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى "جاپپاي تارتىپسىزدىك جاساۋ" بابى بويىنشا كۇدىككە ىلىنگەن ازاماتتار پروكۋراتۋرا وكىلدەرىنە بىرنەشە تالاپ ايتقان: قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى ىستەردى ءادىل تەرگەۋ، ۇستالعانداردىڭ ازاپتاۋ شاعىمدارىن جان-جاقتى تەكسەرۋ، 8 قاڭتاردا كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ قالالىق اۋرۋحانادان جارالىلاردى "ۇرلاپ اكەتۋ" ىسىن تەرگەۋ، ازاپتاۋ بويىنشا كۇدىككە ىلىنگەن كۇشتىك قۇرىلىم وكىلدەرىن قاماۋعا الۋ.
ازاتتىق ءتىلشىسى قالالىق پروكۋراتۋرانىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى باۋىرجان تىلەندينوۆتەن 14 مامىردا "ۇستالعانداردى ازاپتاۋ فاكتىلەرى بويىنشا قانشا كۇدىكتى بار جانە قانشاسى قاماۋعا الىندى؟" دەپ سۇراعان ەدى. ول "قىلمىستىق-پروتسەستىك كودەكستىڭ 201-بابىنا سايكەس، ونداي اقپاراتتى قازىرگى تاڭدا بەرە المايمىز" دەپ جاۋاپ بەردى.
الماتىدا "قاڭتار وقيعاسى كەزىندە ازاپتالعانداردىڭ" ءبىر بولىگى 13 مامىر كۇنى دە قالالىق پروكۋراتۋراعا بارعان. نارازىلار ازاپتاۋ ىستەرىنىڭ "مۇلدە جىلجىماي وتىرعانىن" ايتادى.
– ەشقانداي قوزعالىس جوق. ازاپتاۋعا قاتىستى ءبىر ادام دا قامالعان جوق. بىراق كوپ كۇدىكتىلەردى ءبىلىپ، تانىپ جاتىرمىز. ءوز باسىم 8 ادامدى تانيمىن. باسقا جىگىتتەر دە بىلەدى. بىراق ەشقانداي ارەكەت جوق. كەشە پروكۋراتۋرا وكىلدەرىنىڭ ءوزى دە ء"بىز ولاردى ازىرگە قاماي المايمىز، سەبەبى ولارعا [بۇيرىقتى] جوعارىداعىلار بەرگەن، ال ولارعا ونان دا جوعارىداعىلار بەرگەن. ەشتەڭە ىستەي المايمىز" دەپ مويىندادى، – دەيدى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە اباقتىدا ازاپتالعانداردىڭ ءبىرى اقىلجان قيسىمباەۆ سەنبى كۇنى ازاتتىق تىلشىسىنە.
اتالعان توپتىڭ نارازىلىعىنا بايلانىستى جاۋاپ بەرگەن قالالىق پروكۋراتۋرا ءباسپاسوز حاتشىسىنىڭ ايتۋىنشا، "پروكۋراتۋرا قىزمەتكەرلەرى ءاربىر ازاماتتاردى جەكە قابىلداپ، جاسالىپ جاتقان شارالاردى تۇسىندىرگەن". مەديتسينالىق كومەككە ءزارۋ ازاماتتاردى "دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىلارى كەلىپ، قابىلداعان".
جابىرلەنۋشىلەر بۇعان دەيىن دە "ازاپتاۋ" بابى بويىنشا قوزعالعان ىستەر تەرگەۋ بارىسىندا دالەلدەنبەي، وزدەرىن قيناپ-ازاپتاعاندار جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەن كۇدىك ايتقان. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن قاماۋدا بولعان جۇزدەگەن ادام وزدەرىنىڭ ازاپتالعانى جايلى ايتىپ، 234 ءىس قوزعالعان. الايدا، ازىرگە كۇشتىك قۇرىلىمنىڭ تەك 11 وكىلى كۇدىكتى دەپ تانىلعان.
- قاڭتار وقيعاسى كەزىندە جانە ودان كەيىن مىڭداعان ازامات ۇستالىپ، جۇزدەگەن ادامعا "تەرروريزم", "جاپپاي تارتىپسىزدىك ۇيىمداستىرۋ", "زاڭسىز قارۋ-جاراق ساقتاۋ" سەكىلدى ايىپتار تاعىلدى. قاماۋدا بولعانداردىڭ اراسىندا ازاپتالعانىن ايتىپ شاعىمدانعاندار كوپ، بىراق ولاردى ازاپتاۋ فاكتىسى بويىنشا ۇستالعاندار نەكەن-ساياق.
- قاڭتاردىڭ باسىندا ەلدە سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا بايلانىستى ميتينگ ءوتىپ، نارازىلىقتىڭ سوڭى قانتوگىسكە ۇلاسقان. رەسمي دەرەك بويىنشا، 230 ادام قازا بولدى. قازا تاپقاندار اراسىندا كۇشتىك قۇرىلىمنىڭ 19 قىزمەتكەرى بار. بۇعان قوسا، قاڭتار وقيعاسىنا بايلانىستى ۇستالعان تاعى سەگىز ادامنىڭ تەرگەۋ يزولياتورىندا كوز جۇمعانى حابارلاندى. بيلىك وپات بولعانداردىڭ ەسىمىن جاريالامادى. حالىقارالىق ۇيىمدار قاڭتار وقيعاسىن حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ كومەگىمەن زەرتتەۋگە ۇندەگەنمەن نۇر-سۇلتان ۇسىنىستى كەرى قايتارعان.
- حالىقارالىق Human Rights Watch (HRW) قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى 5 مامىر كۇنگى مالىمدەمەسىندە "قازاقستاندا قاڭتار وقيعاسى كەزىندە قازا تاپقان ادامداردىڭ ءولىمىن تەرگەۋ اشىق ءجۇرىپ جاتقان جوق، ۇستالعانداردى ازاپتاۋ جايلى ءىس ماتەريالدارى ءبىر ينستانتسيادان ەكىنشىسىنە ءوتىپ، باياۋ قارالىپ جاتىر" دەپ سىناعان.
Abai.kz
