كەشە ماسكەۋدە ۇقشۇ ءسامميتى وتكەنى بەلگىلى. بۇل جيىندا پۋتين «ۋكرايناداعى سوعىسقا ۇقشۇ اسكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىن سۇرايدى» دەپ كۇتىلگەن ەدى. بىراق ۇقشۇ مەملەكەتتتەرى سوعىسقا ارالاسپايتىنىن ايتتى.

سونىمەن ۇقشۇ ءسامميتى تۋرالى اعىلشىن ءتىلدى اقپارات نە دەيدى؟ قاراڭىز:

Sky.News: «پۋتين ناتو فينليانديا مەن شۆەتسيادا اسكەردى ۇلعايتسا، جاۋاپ بەرەتىنىن ايتتى»، - دەپ جازادى.

«ۆلاديمير پۋتين رەسەيدىڭ فينليانديا مەن شۆەتسيامەن ارازدىعى جوق ەكەنىن ايتتى، بىراق ەكى ەل اۋماعىنداعى اسكەري ينفراقۇرىلىم كەڭەيىپ، ناتو-عا كىرۋگە جاقىنداعانىنا ماسكەۋ ءۇنسىز قاراپ وتىرا المايدى دەپ ەسكەرتتى.

ماسكەۋدە رەسەي باسقاراتىن ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمىنىڭ (ۇقشۇ) سامميتىندە سويلەگەن سوزىندە ول اقش ءوزىنىڭ جاھاندىق ىقپالىن كۇشەيتۋ ءۇشىن باسقاراتىن اسكەري اليانستىڭ جوسپارلارىن رەسەي مۇقيات باقىلاپ وتىرۋى كەرەك ەكەنىن ايتتى.

فينليانديا مەن شۆەتسيا رەسەيدىڭ «بۇلارىڭ قاتە» دەگەن ەسكەرتۋىنە قاراماستان ناتو-عا كىرۋگە ءوتىنىش بەرەتىنىن مالىمدەدى. فينليانديا رەسەيمەن قۇرلىقتا 1300 شاقىرىمدا شەكارالاسادى، ال شۆەتسيانىڭ رەسەيمەن سۋدا شەكاراسى بار. ەكى ەل دە ونداعان جىلدار بويى ناتو-عا كىرۋ - رەسەيدى بەكەرگە ىزىلاندىرۋ دەپ ساناپ كەلگەن. بىراق، تاريح كورسەتكەندەي رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىردى. رەسەي كوشباسشىسى ناتو-نىڭ كەڭەيۋى امەريكا «اگرەسسيۆتى» تۇردە قولدانادى. قازىردىڭ وزىندە جاھاندىق قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى قيىن جاعدايدى ودان ءارى ناشارلاتادى دەپ سانايدى. رەسەي پرەزيدەنتى «ناتو-نىڭ كەڭەيىپ جاتقانىنان كەلىپ-كەتەر زيان جوق، بىراق «بۇل جەرلەردەگى اسكەري ينفروسترۋكتۋرانىڭ كەڭەيۋىنە» ءبىز مىندەتتى تۇردە قارىمتاسىن قايتارامىز... قانداي قارىمتا ەكەنىن بىزگە تونگەن قاۋىپكە قاراي كورەمىز. ماسەلەلەر قاراپتان-قاراپ پايدا بولۋدا، سايكەسىنشە قيمىلدايتىن بولامىز»، - دەدى»، - دەيدى ماقالادا.

Reuters اگەنتتىگى دە اتالعان كونتەكسكە ءمان بەرىپتى. «پرەزيدەنت ۆلاديمير پۋتين دۇيسەنبىدەگى ۇقشۇ سامميتىندە شۆەتسيا مەن فينليانديانىڭ ناتو-عا كىرۋى رەسەيگە قاۋىپ توندىرمەيتىنىن ايتتى، بىراق ەگەر اقش باسقاراتىن وداق جاڭا سكانديناۆيالىق مۇشەلەرىنىڭ اسكەري ينفراقۇرىلىمىن نىعايتسا، ماسكەۋ قاراپ قالمايدى دەپ ەسكەرتتى»، - دەپ جازادى.

1999 جىلدان باستاپقى رەسەيدىڭ جوعارعى باسشىسى پۋتين ناتو-نىڭ پوستكەڭەستىك ەلدەرگە، رەسەيدىڭ شىعىسىنا قاراي شەكارالارىنا جاقىنداۋىن ۋكرايناداعى قاقتىعىستىڭ سەبەبى دەپ بىرنەشە رەت اتادى. بىراق سوڭعى ايلاردا ۋكرايناداعى سوعىستىڭ اسەرىنەن باتىستى يادرولىق قارۋىمەن قايتا-قايتا قورقىتقان پۋتين فينليانديا مەن شۆەتسيانىڭ ناتو-عا قوسىلۋىن جايباراقات قابىلدادى. ءبىر قىزىعى، رەسەيدىڭ ەڭ ماڭىزدى گەوساياسي باس اۋرۋىن ءپۋتيننىڭ بۇلاي جايباراقات قابىلداۋى مەن ونىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن جوعارى لاۋازىمدى جاقتاستارىنىڭ قابىلداۋى ءبىر-بىرىنە قايشى كەلگەندەي.

پۋتين جيىندا ءسوز سويلەگەنگە دەيىن رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى سەرگەي ريابكوۆ: «باتىستا ناتو-نىڭ سولتۇستىككە كەڭەيۋىنە ماسكەۋ جاي قاراپ وتىرادى دەگەن قيال بولماسىن»، - دەگەن بولاتىن. بۇل سوزدەردى مەملەكەتتىك تەلەارنالار كورسەتتى.

پۋتين: «ارنايى وپەراتسيا» ۋكرايناعا كەرەك، سەبەبى اقش ناتو-نى كەڭەيتىپ، رەسەيگە قوقان-لوقى كورسەتۋ ءۇشىن ۋكراينانى پايدالاندى. ال، ماسكەۋ بولسا ورىس ءتىلدى ادامداردىڭ قىسىم كورۋىن توقتاتۋى كەرەك بولدى»، - دەيدى

ءپۋتيننىڭ ايتۋىنشا، كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن وداق شىعىسقا قاراي كەڭەيمەيدى دەپ ۋادە بەرىلگەن. امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن ناتو مۇنداي ۋادە بەرىلمەگەنىن ايتادى. كيەۆ پەن ونىڭ باتىستاعى جاقتاۋشىلارى ماسكەۋ اسىرا سىلتەپ «ورىس تىلدىلەردى قۋدالاۋ تۋرالى» مالىمدە جاسادى، بۇل ەگەمەندى مەملەكەتكە قارسى سوعىس اشۋ ءۇشىن سىلتاۋ بولدى دەيدى.

باتىس ناتو - 30 ەلدىڭ وداعى، ونىڭ ىشىندە پولشا مەن ۆەنگريا سياقتى ۆارشاۆا پاكتىنىڭ بۇرىنعى رەسپۋبليكالارى، سونداي-اق اقش، ۇلىبريتانيا جانە فرانتسيا سياقتى يادرولىق دەرجاۆالار كىرەدى. ناتو-نىڭ مىندەتى - تەك قورعانىس دەيدى.

Al-Jazeera: «رەسەي سولتۇستىك ەلدەردەگى ناتو-نىڭ كەڭەيۋىن ايىپتايدى. رەسەي شەنەۋنىگىنىڭ ايتۋىنشا، فينليانديا مەن شۆەتسيانىڭ باتىس اسكەري وداعىنا قوسىلۋ تۋرالى شەشىمى قارۋلى قاقتىعىستىڭ ىقتيمالدىعىن ارتتىرادى»، - دەپ جازادى.

«رەسەي فينليانديا مەن شۆەتسيانىڭ ناتو-عا كىرۋ تۋرالى شەشىمىن قاۋىپ دەپ ساناماسا دا، وندا اسكەري ينفراقۇرىلىمدى ورنالاستىرۋ ماسكەۋدىڭ رەاكتسياسىن تۋدىرۋى مۇمكىن»، دەپ ەسكەرتتى پرەزيدەنت ۆلاديمير پۋتين دۇيسەنبىدە.

رەسەي پرەزيدەنتى ناتو-نىڭ رەسەي شەكارالارىنا جاقىنداۋىنا «توزە المايتىنىن» باتىسقا ەسكەرتتى. ماسكەۋ بىرنەشە رەت اقش باستاعان اسكەري كواليتسيانىڭ پوستكەڭەستىك كەڭەيۋىن ۋكرايناعا باسىپ كىرۋىنىڭ سەبەبى رەتىندە اتاعان. رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ريابكوۆ حەلسينكي مەن ستوكگولمنىڭ وداققا قوسىلۋ تۋرالى شەشىمىن قاتە دەپ اتادى. رەسەي ناتو-نىڭ سولتۇستىككە كەڭەيۋىنە جاۋاپ رەتىندە نە ىستەيتىنى تۋرالى از مالىمەت بەردى، تەك "اسكەري-تەحنيكالىق جاۋاپ" بولادى دەپ مالىمدەگەن. وتكەن ايدا ءپۋتيننىڭ ەڭ جاقىن وداقتاستارىنىڭ ءبىرى «رەسەي فينليانديا مەن شۆەتسيا ناتو-عا قوسىلسا، رەسەيدىڭ كالينينگراد ەكسكلاۆىنا يادرولىق قارۋ مەن گيپەرسونيالىق زىمىرانداردى ورنالاستىرادى»،- دەپ مالىمدەدى.

Abai.kz