قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى جىلدان-جىلعا ءوسىپ بارادى. ۇلتتىق بانكتىڭ بەرگەن اقپاراتىنا قاراساق، 2022 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى ەسەپ بويىنشا ەلىمىزدىڭ سىرتقى بەرەشەگى 165 ملرد اقش دوللارىنا جەتكەن.

2021 جىلى قاڭتار ايىندا سىرتقى قارىز كورسەتكىشى 160,9 ملرد دوللار بولسا، 2020 جىلى 152,7 ملرد دوللاردى كورسەتكەن. اتاپ ايتساق، سىرتقى بورىشتىڭ باسىم ۇلەسى تاۋ-كەن ءوندىرۋ ونەركاسىبىنە جانە كارەرلەردى يگەرۋگە تيەدى ەكەن. ول - $86,1 ملرد-قا جەتكەن.

- مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە قورعانىس سالاسىنىڭ سىرتقى قارىزى 14,2%-عا ارتىپ، $15,8 ملرد-قا;

- قارجى جانە ساقتاندىرۋ سالاسىنىڭ سىرتقى قارىزى 37,5%-عا ءوسىپ، $11 ملرد-قا;

- قۇرىلىس سالاسىنىڭ قارىزى 24,6%-عا ارتىپ، $4,3 ملرد-قا;

- وڭدەۋ ونەركاسىپ سالاسىنىڭ قارىزى 8%-عا ءوسىپ $12,5 ملرد-قا;

- كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا سالاسىنىڭ قارىزى 8,2%-عا كوبەيىپ، $9,3 ملرد-قا;

- سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ سالاسى 17,5%-عا، ءوسىپ، $184 ملن-عا جەتكەن.

شەتەلگە زاڭسىز شىعارىلعان قازاق اقشاسى قانشا؟

قازاقستاننىڭ شەت ەلدەرگە بەرەر قارىزى قانشالىقتى بولسا، ەلىمىزدەن زاڭسىز شىعارىلعان قارجىنىڭ سوماسى دا سوعان سايكەس كەلەدى. «Tax Justice Network» حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستاننان 25-30 جىلدا 140-160 ميلليارد اقشا شىعارىلىپ، وفشورعا جاسىرىلعان. بۇكىل ەلدىڭ  جىلدىق ءجىو مەن ونىڭ سىرتقى بورىشىنا تەڭ كەلەتىن سوما شەتەلگە بەلگىسىز جولدارمەن شىعارىلعان.

بۇل تۋرالى: «كەيبىر اقپارات بويىنشا، قر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى سوڭعى بەس جىلدا كاپيتالدى شەتەلگە زاڭسىز شىعارۋ فاكتىلەرى بويىنشا 200-دەن استام ءىس قوزعاعان. الايدا، ەلگە كەز-كەلگەن ەلەۋلى سومانىڭ قايتارىلۋ نە قايتارىلماۋى بەلگىسىز»، - دەگەن ەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى ماقسات رامانقۇلوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، زاڭسىز اقشا تاپقان شەنەۋنىكتەر تۋرالى بەيرەسمي اقپاراتتار بار، بىراق ناقتى دالەل جوق. ولاردىڭ كوپشىلىگى تۋىستارىنىڭ اتىنا جازىپ قويادى. اقشانى العان ادامنان قايتارىپ الۋ قيىن. ۇرى زاڭدى اينالىپ ءوتۋدىڭ، كەرەك دەسە، 100 جولىن تابادى. وفشورداعى ۇرلانعان اقشانى قايتارۋ قيىن، ال، مەملەكەت قارىزعا باتىپ بارادى.

ساراپشى ارمان بەيسەمباەۆ وسى ۋاقىتقا دەيىن بيلىك باسىنداعىلار وفشورداعى اقشالاردى ءجاي عانا بىلمەگەن سىڭاي تانىتىپ كەلگەنىن ايتادى.

«اقشا ءارتۇرلى سىلتاۋلارمەن ەكسپورتتالدى. كاپيتال قوزعالىسىن باقىلاۋ جاقىندا ەنگىزىلدى. بۇعان دەيىن سەن ءوزىڭنىڭ بانكتىك شوتىڭنان ۆاليۋتانىڭ كەز كەلگەن كولەمىن جىبەرە الاتىن ەدىڭ جانە ساعان بۇل جونىندە ەشقانداي سۇراق قويىلمايتىن. سوندىقتان قازاقستاننىڭ جىلدىق ءجىو-ىنە تەڭ قاراجاتتىڭ ەلدەن سىرتقا شىعارىلعانى تاڭقالارلىق جاعداي ەمەس. جوعارىداعىلار ونى بىلمەي قالدى دەۋ اڭقاۋلىق بولار. ولار بارماق باستى، كوز قىستىمەن رۇقسات بەرىپ وتىردى»، - دەيدى ارمان بەيسەمباەۆ.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz