قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ ىقپالدىلىق جانە قىزمەتتىك ءوسۋ رەيتينگىسى

اعىمداعى جىلدىڭ 15 جۇلدىزىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەپۋتاتتىق كورپۋسىنىڭ V شاقىرىلىمى 10 ايعا تولادى. دەپۋتاتتىق كورپۋس ءۇش پارتيادان - «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسى (83 دەپۋتات), قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى (8 دەپۋتات) جانە قازاقستاننىڭ كوممۋنيستىك حالىقتىق پارتياسى (7 دەپۋتات), قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى (9 دەپۋتات) وكىلدەرىنەن قۇرالادى. بۇل جاعداي قازاقستاندىق پارلامەنتىنىڭ تومەنگى پالاتاسىنىڭ جۇمىس بارىسىندا پليۋراليزم مەن التەرناتيۆتى پىكىرلەردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى.

وسىعان وراي، «رەيتينگ.kz» زەرتتەۋ اگەنتتىگى قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارى اراسىندا ەڭ ىقپالدى جانە قىزمەتتىك ءوسىمى بارلارىن انىقتاۋعا باعىتتالعان رەيتينگ جاسادى.

قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ

ىقپالدىلىق رەيتينگىسى

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ ىقپالدىلىق جانە قىزمەتتىك ءوسۋ رەيتينگىسى

اعىمداعى جىلدىڭ 15 جۇلدىزىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەپۋتاتتىق كورپۋسىنىڭ V شاقىرىلىمى 10 ايعا تولادى. دەپۋتاتتىق كورپۋس ءۇش پارتيادان - «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسى (83 دەپۋتات), قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى (8 دەپۋتات) جانە قازاقستاننىڭ كوممۋنيستىك حالىقتىق پارتياسى (7 دەپۋتات), قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى (9 دەپۋتات) وكىلدەرىنەن قۇرالادى. بۇل جاعداي قازاقستاندىق پارلامەنتىنىڭ تومەنگى پالاتاسىنىڭ جۇمىس بارىسىندا پليۋراليزم مەن التەرناتيۆتى پىكىرلەردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى.

وسىعان وراي، «رەيتينگ.kz» زەرتتەۋ اگەنتتىگى قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارى اراسىندا ەڭ ىقپالدى جانە قىزمەتتىك ءوسىمى بارلارىن انىقتاۋعا باعىتتالعان رەيتينگ جاسادى.

قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ

ىقپالدىلىق رەيتينگىسى

اتالمىش رەيتينگ قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ستاتۋسىنا دەيىنگى قىزمەت ەتكەن ورنى (مانسابى), قر پرەزيدەنتى تاراپىنان سەنىم دەڭگەيى، تۋىستىق قارىم-قاتىناستار، بيلىك ەليتاسىنداعى بايلانىستارى مەن مۇمكىندىكتەرى، ساياسي، ەكونوميكالىق جانە مەديالىق رەسۋرستاردىڭ بار بولۋى فاكتورلارىمەن ەسەپتەلدى. بۇل فاكتورلار پارلامەنتشىلەردىڭ ءومىربايانىن زەرتتەۋ مەن پوتەنتسيالىن انىقتايتىن ءتۇرلى ماسس-مەدياداعى جاريالىمدار ارقىلى انىقتالدى.

وسىلاردىڭ نەگىزىندە زەرتتەۋ قر پارلامەنتى ءماجىلىسى V شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتتىق كورپۋسىنداعى ەڭ ىقپالدىلارىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى:

سونىمەن، تومەندەگى فاكتورلاردى ەسەپكە الا وتىرىپ، پارلامەنت ماجىلىسىندەگى 10 ەڭ ىقپالدى جانە بەدەلدى دەپۋتاتتارى ءتىزىمى بەلگىلى بولدى:

كورىپ وتىرعانىمىزداي، وسى رەيتينگتىڭ ءبىرىنشى ورنىنا نۇرلان نىعماتۋلين مەن داريعا نازارباەۆا باسەكەگە تۇسە الادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ وتباسى قۇرامىندا بولۋ فاكتورى ءالى دە بولسا جوعارعى مەملەكەتتىك جۇمىستاعى مول تاجىريبە مەن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ جەكە ۇلكەن سەنىمىنە جەتۋىنەن اسا المايدى.

كەلەسى ءماجىلىستىڭ التى دەپۋتاتى اتالمىش وندىققا ەنۋى تەك اتقارعان سالماقتى قىزمەت ءتىزىمىنىڭ بولۋىمەن، سونىڭ نەگىزىندە مەملەكەت باسشىسى الدىندا جاقسى كورىنۋى جانە مەملەكەتتىك بيلىك پەن باسقارۋ جۇيەسىندەگى ۇلكەن بايلانىستىڭ بولۋىمەن تۇسىندىرىلەدى. وسى ادامداردا باسقا ىقپالدى رەسۋرستارى جوق.

داريا كلەبانوۆانىڭ ىقپالدىلىعى جۇبايىنىڭ قارجىلىق جانە مەديا اكتيۆتەرىنىڭ بار بولۋىمەن، سونىمەن قوسا ءۇش رەت ءماجىلىس دەپۋتاتى بولىپ سايلانۋعا مۇمكىندىك بەرگەن «نۇر وتان» حدپ باسشىلىعى الدىندا جاقسى كورىنۋىمەن تۇسىندىرىلەدى. ايتا كەتەرلىك ءبىر ءجايت، ول پارلامەنتاريلەر اراسىنداعى جالعىز ورىس ەتنوسى وكىلى جانە ءورىستىلدى جۋرناليستتەر ورتاسىندا ابىرويلى بولىپ كەلەدى.

ەرگەن دوشاەۆقا كەلسەك، ونىڭ بۇرىنعى جۇمىسىنداعى تاجىريبەسى قر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ەكس-جەتەكشىسى اسلان مۋسينمەن بايلانىستىعىمەن تۇسىندىرىلەدى. سوڭعى پارلامەنتتىك سايلاۋ تىكەلەي اسلان ءمۋسيننىڭ باقىلاۋىمەن وتكەنىن ەسكەرەتىن بولساق، وندا دوشاەۆتىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتتارى تىزىمىنە كىرۋىنە ءمۋسيننىڭ ەڭبەگى بار. سونىمەن قاتار، ءمۋسيننىڭ ەسەپ كوميتەتىنە اۋىسۋىنا بايلانىستى، مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى ىقپالدىلىعى تومەندەۋىنە وراي، ونىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ادامدارىن (ونىڭ ىشىندە دوشاەۆ تا) جوعارلاتۋ كۇشىنىڭ باسەڭدەۋىن كۇتۋگە بولادى.

ىقپال ەتۋگە از مۇمكىندىكتەرى بار پارلامەنتشىلەر توبى مىناداي:

بايقاعانىمىزداي، راحمەت مۇقاشەۆ پەن جۇماتاي اليەۆ مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى وزدەرىنىڭ بۇرىنعى جاقسى ورىندا وتىرۋلارىنا قاراماستان، ولار ىقپال ەتۋ رەسۋرستارىمەن شەكتەلگەن. ال تۇراربەك اسانوۆ پەن نيكولاي لوگۋتوۆتىڭ پوزيتسيالارىنا كەلەتىن بولساق، ولاردىڭ ىقپال ەتۋ شەگى تەك بەلگىلى ءبىر ايماقپەن قاراستىرىلادى. ءۋاليحان بىشىمباەۆقا توقتالار بولساق، ونىڭ كاسىبي قىزمەتى تەك جوعارعى ءبىلىم جۇيەسىمەن بايلانىستىرىلادى. ءماجىلىس دەپۋتاتى رەتىندەگى ونىڭ ىقپال ەتۋ دەڭگەيىن تەك ونىڭ بالاسىنىڭ مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى ورنى مەن بايلانىسىمەن تۇسىندىرىلەدى.

قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتتارى اراسىنداعى قىزمەتتىك ءوسۋ رەيتينگىسى

قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ V شاقىرىلىم 107 دەپۋتاتتارىنىڭ اراسىندا قىزمەتتىك ءوسۋى بايقالاتىن دەپۋتاتتار ءتىزىمى:

1. داريعا نازارباەۆا.

2. نۇرلان نىگماتۋللين.

3. تەمىرحان دوسمۇحامبەتوۆ.

4. قوجاحان جاباعيەۆ.

5. ماۋلەن اشىمباەۆ.

6. رومين مادينوۆ.

7. ساعياتوللا سارسەنوۆ.

8. مۇرات ابەنوۆ.

9. مۇحتار تىنىكەەۆ.

10. مەرۋەرت قازبەكوۆا.

مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ باسقارۋشىلىق جۇمىسىنداعى مول تاجىريبە مەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ سەنىمىنە يە بولعان نۇرلان نىعماتۋلين مەن تەمىرحان دوسمۇحامەدوۆ پرەزيدەنتتىڭ جەكە كادرلىق رەزەرۆىندەگى الدىڭعى قاتارىندا تۇر. سول سەبەپتەن ولاردىڭ ارقايسىسى كەز كەلگەن ۋاقىتتا ورتالىقتاعى مەملەكەتتىك ورگاننىڭ نەمەسە ەلىمىزدىڭ ءبىر ايماعىنىڭ نەگىزگى باسشىلىق پوزيتسيالارىنا وتىرۋلارى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، ماۋلەن اشىمباەۆ تۋرالى دا ايتۋعا بولادى. ونىڭ جاقسى قىزمەت تىزىمىنە قوسا جاس ەرەكشەلىگى دە وڭتايلى جاعداي جاسايدى..

جوعارىدا اتالعان ازاماتتاردان گورى داريعا نازارباەۆادا، ساعياتوللا سارسەنوۆتە، مۇرات ابەنوۆ پەن مەرۋەرت قازبەكوۆادا ورتالىقتاعى مەملەكەتتىك ورگاندارىندا باسقارۋشىلىق جۇمىس تاجىريبەلەرى جوق. بىراق ولاردىڭ ارقايسىسى وزدەرىنىڭ دەپۋتاتتىق قىزمەت بابىندا بەلسەندىلىك مەن بىلىكتىلىك دەڭگەيىن كورسەتۋدە. قوعامدا جانە رەسپۋبليكانىڭ ەليتاسىندا وسىلايشا وزدەرىن كورسەتۋ ارقىلى اتالمىش تۇلعالار وزدەرىنە مەملەكەتتىك اپپاراتتا جانە كۆازيمەملەكەتتىك قۇرىلىمداردا قاجەتتىلىك تۋدىرتادى.

پارلامەنتشىلەردىڭ تورتتىگىندەگى ەڭ جاس ساعياتوللا سارسەنوۆكە نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. ونىڭ جاس ەرەكشەلىگىمەن قاتار، بەلگىلى قوعامدىق-ساياسي قايراتكەر مەن مەتسەنات ومىرزاق سارسەنوۆپەن وتباسىلىق قارىم-قاتىناس فاكتورى جانە ەلىمىزدىڭ بيزنەس-قاۋىمداستىعى جۇمىسىندا مول تاجىريبەسى مەن بايلانىستارى جاقسى جاعداي جاسايدى.

قوجاحان جاباعيەۆ 2008-2009 جج. كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى بولىپ قىزمەت اتقاردى. سول كەزدە مينيستر بولىپ قازىرگى قر پرەمەر-ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆ بولعان ەدى. سوندىقتان دا، وسى تۇلعا كەزىندە بىرگە ىستەسكەن جاباعيەۆتى ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىنا شاقىرۋى ابدەن مۇمكىن.

وسىنداي بولاشاق مۇحتار تءىنءىكەەۆءتى دە كۇتۋى مۇمكىن. سەبەبى ول ۇكىمەت باسشىسى سياقتى - ءبىر ايماقتان. سونىمەن قاتار، تىنىكەەۆتە باسقا پارلامەنتشىلەردەن گورى قر جوعارعى كەڭەسى XII شاقىرىلىمىنان (1990-1993 گگ.) باستالعان دەپۋتاتتىق جۇمىستا مول ءوتىلى بار. جانە دە ول ەشقاشان بيلىكتىڭ ورتالىق اتقارۋشى ورگاندارىنىڭ باسقارۋشىلىق پوزيتسيالارىندا ىستەپ كورمەدى.

رومين مادينوۆكە كەلەتىن بولساق، قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ ءۇش شاقىرىلىمىندا اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىندەگى ۇلكەن باسشىلىق تاجىريبەسى جاڭادان جاساقتالعان ۇكىمەتكە جانە قازاقستاننىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنى قىزمەتىندە قاجەتتى بولۋى مۇمكىن.

قورىتىندىلار مەن ناتيجەلەر

بۇل زەرتتەۋدىڭ ناتيجەلەرى قازاقستانداعى بيلىك ەليتاسىندا تولىق ىقپال ەتۋ جانە پارلامەنتتىك قىزمەتتە ونى ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن  باسشىلىق قىزمەت تاجىريبەسى مەن مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى جاقسى بايلانىستار ازدىق ەتەتىنىن كورسەتەدى. پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ ەڭ ىقپالدى 34 دەپۋتاتتارىنىڭ ىشىندەگى ازاماتتار وسىعان دەيىن مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولماسا دا، ۇلكەن ساياسي (پارتيالار، قورلار، ۇەۇ جانە ت.ب.), ەكونوميكالىق جانە مەديالىق رەسۋرستارعا يە.

كورنەكتى بولۋ ءۇشىن ىقپالدى دەپۋتاتتار رەيتينگىسىندە ورىن العان قابيبوللا جاقىپوۆ پەن سەرگەي دياچەنكو پوزيتسيالارىن الۋعا بولادى. ولاردىڭ ارقايسىسى پارلامەنتتىڭ كىشى پالاتاسىنداعى ۆيتسە-سپيكەر لاۋازىمى وزدىگىنەن ىقپال ەتۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتە المايدى. تەك مەملەكەت باسشىسى الدىندا جاقسى كورىنۋىنەن باسقا اتالمىش پارلامەنتشىلەردە ىقپال ەتۋ رەسۋرستارى جوق.

سونىمەن قاتار، مۇرات ابەنوۆتىڭ دەپۋتاتتىق قىزمەت تاجىريبەسى، قوعامدا تانىمالدىلىق فاكتورى مەن جاقسى پيار ىقپالدىلىقتىڭ كورسەتكىشى بولا المايدى. تۇيتكىلدى ماسەلەلەر بويىنشا شەشىمدەردى قابىلداۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ بەيرەسمي جۇمىس ىستەۋ تارتىبىنە سايكەس اسا تىسقارىلىقتى ساقتاپ، ءوز جاريالىلىعىن سالماقتى جۇزەگە اسىرۋ ورىندى.

قر پارلامەنتى ءماجىلىسى V شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتتارى اراسىنداعى قىزمەتتىك ءوسۋ رەيتينگىسى پارلامەنتشىلەر كوبىسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەت پەن مەملەكەتتىك ەمەس قۇرىلىمدارىنداعى مول جۇمىس تاجىريبەسىنە قاراماستان، مەملەكەتتىك اپپاراتتاعى جانە كۆازيمەملەكەتتىك قۇرىلىمدارداعى باسشىلىق ورىندارىنا تاعايىندالۋ مۇمكىندىگى وتە تومەندىگىن كورسەتەدى.

وسىعان وراي، بولاشاقتا قر پارلامەنتى ءماجىلىسى مەملەكەتتىك كادرلىق رەزەرۆتى قالىپتاستىرۋدىڭ شىنايى ءارى وزەكتى مەحانيزمىنە اينالۋى قاجەت. جانە سونىڭ قۇرامىنداعى تۇلعالار مەرزىم اياقتالعان سوڭ زەينەتكەرلىك دەمالىسقا شىقپاي، قايتا قوعام مەن ەلگە ودان ءارى قىزمەت ەتۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

«رەيتينگ.kz» زەرتتەۋ اگەنتتىگى قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ جۇمىسىنا مونيتورينگ جاساپ، ولاردىڭ مانساپتىق قوزعالىستارىن باقىلاۋدى جالعاستىرادى. الداعى ۋاقىتتا جۇمىستىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدىلىق دەڭگەيىن ەسكەرە وتىرىپ، پارلامەنتشىلەر اراسىندا جاڭا رەيتينگتەر جاسالادى.

«Abai.kz»