رەسەيدىڭ ۋكرايناعا سوعىس اشۋى مەن ماسكەۋدىڭ "بليتسكريگ" جوسپارىنىڭ ىسكە اسپاۋى، ۋكراينانى جىلدام جاۋلاپ الۋ ارەكەتىنىڭ تاس تالقان بولۋى مەن مىڭداعان اسكەرىنىڭ قازا تابۋى كرەملدى وزگە شەشىمدەر قابىلداۋعا يتەرمەلەۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى باتىستىق ساراپشىلار دا، ۋكراينا مەن رەسەيلىك ساراپشىلار دا ايتۋدا. 

رەسەي يادرولىق قارۋدى قولدانۋى بەك مۇمكىن دەيدى ماماندار. رەسەيلىك پروپاگاندا قىزمەتكەرلەرى 140 ميلليون اۋديتورياسىنا بۇل تۋرالى كۇندەلىكتى ايتۋدا. ولار ناتو ەلدەرىنە يادرولىق سوققى جاساۋدى ءجيى قوزعايدى. سوڭعى ءبىر اي ىشىندە پولشا مەن بالتىق ەلدەرىن يادرولىق سوققى استىنا الۋ كەرەكتىگىن ايتۋدا.

يادرولىق قارۋدى قولدانۋ ءسوزسىز جاھاندىق قاقتىعىسقا ۇلاسارى انىق. رەسەيلىك ساراپشىلار سياقتى قۋاتتى قارۋدىڭ بارىن ءار الاڭدا ايتا بەرمەيتىن ناتو ەلدەرى سوڭعى اپتادا ازۋ ءتىسىن ءبىر اقسيتىپ قويدى. مىسالى گەرمانيانىڭ باس قولباسشىسى ينگو گەرحارتتس يادرولىق قارۋدى قولدانۋعا دايىن بولۋ جايىندا ايتتى. بىلاي دەيدى گەرحارتتس:

"قارسىلاستى توقتاتۋ ءۇشىن بىزگە يادرولىق قارۋدى قولدانا الۋ كەرەك، ول ءۇشىن ساياسي جىگەر قاجەت. ءىس قارسىلاسپەن توبەلەسكە ۇلاسقان ساتتە گەرمانيا توبەلەسۋگە دايىن، قاجەت بولسا ءبىز ءوز اۋماعىمىزداعى اقشتىڭ يادرولىق قارۋىن قولدانۋىمىز كەرەك".

وسى ءسوزدىڭ ءوزى، رەسەي مەن ۋكراينا سوعىسىندا جۇمساق پوزيتسيا ۇستانىپ كەلگەن گەرمانيا تاراپىنان ايتىلدى. بۇل ماسكەۋگە ۇلكەن سيگنال، بۇعان دەيىن ءدال وسىنداي ەسكەرتۋدى ۇلىبريتانيا باسشىسى بوريس دجونسون ايتقان بولاتىن.

كەي ساياساتكەرلەر ۋكرايناعا يادرولىق وقتۇمسىقتار بەرۋ كەرەكتىگىن ايتۋدا. پولشا ساياساتكەرى، پولياكتاردىڭ بۇرىنعى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى، بۇگىندە ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتى سانالاتىن رادوسلاۆ سيكورسكي بىلاي دەيدى:

"رەسەي ءوزىنىڭ يادرولىق قارۋى جايلى ايتىپ، ۇنەمى ناتو ەلدەرى مەن ۋكرايناعا ايبات شەگۋمەن كەلەدى. كەيدە رەسەي يادرولىق قارۋىنا سونشالىقتى سەنىم ارتىپ، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ بارلىق ەرەجەسىن ەش جازاسىز بۇزۋعا بولادى دەپ سانايدى. مەنىڭ ويىمشا رەسەيگە ناتونىڭ اسا قۋاتتى يادرولىق اليانس ەكەنىن ەسكە سالۋىمىز كەرەك". 

ول "باتىس ەلدەرى ۋكرايناعا يادرولىق قارۋ بەرۋى كەرەك پە" دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەردى.

"قازىر ەمەس. مەنىڭ ويىمشا رەسەي يادرولىق قارۋمەن يادرولىق قارۋدان باس تارتقان ەلگە سوققى جاساسا، الەم ەلدەرى وعان قۋاتتى جاۋاپ بەرۋدى ويلاستىرادى دەپ ويلايمىن. رەسەي بيلىگى ءبىزدىڭ ءوز نۇسقالارىمىز بار ەكەنىن ۇمىتپاعانى ءجون", – دەيدى ول.

رەسەيدىڭ اسكەري ساراپشىسى ۆلاديمير ەۆسەەۆ پولشا ساياساتكەرلىگىنىڭ سوزىنە جاۋاپ قاتىپ، بىلاي دەيدى:

"رەسەي ناتو ەلدەرىنىڭ كالينينگرادقا قاۋىپ ءتوندىرىپ، ونى جاۋلاپ الۋ ويى بارىن بىلسە، بىردەن يادرولىق سوققى جاساپ، ليتۆا ارقىلى كالينينگرادقا جول اشادى. ەگەر باتىس ءدال وسىنداي جاعدايعا دايىن بولسا، وندا جاعدايدى ۋشىقتىرا بەرسىن". 

سوڭعى اپتادا رەسەيلىك ساياساتكەرلەر ليتۆا كالينينگرادقا اپاراتىن جۇك كولىكتەرىنىڭ جولىن جاۋىپ، قولدان شەكتەۋ جاساپ جاتىر دەپ بايبالام سالۋدا. ليتۆا بيلىگى بارلىعى دا باتىستىق سانكتسيالار اياسىندا، ەشقانداي زاڭسىز ارەكەت جوق دەپ مالىمدەدى. رەسەي بيلىگى "ليتۆا دەرەۋ ارادا شەكتەۋلەردى جويماسا، ءبىز قاتاڭ جاۋاپ بەرەمىز" دەپ ەسكەرتتى. الايدا ناقتى قانداي جاۋاپ بولاتىنىن ايتپادى.

ماماندار ءپۋتيننىڭ يادرولىق قارۋدى قولدانۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارمايدى. دەي-تۇرا ول پۋتين بيلىگىنە ۇلكەن قاۋىپ توندىرەتىن قادام بولماق. بىرىنشىدەن، يادرولىق سوققى جاساۋعا بۇيرىق بەرىلسە دە، ونى ورىنداۋ بىرنەشە ساتىدان تۇرادى. سوندىقتان قولباسشىلار بۇيرىقتى ورىنداماي، كەرىسىنشە بۇيرىق بەرۋشىنىڭ كوزىن جويۋعا ۇمىتىلۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، يادرولىق سوققى جاساۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانسا، ناتو ەلدەرى قارسى جاۋاپ رەتىندە رەسەيدىڭ ءىرى قالالارى مەن اسكەري نىساندارىن يادرولىق سوققى استىنا الادى. بۇل رەسەي ءدى تولىق جويۋمەن تەڭ، سوندىقتان كرەمل ونداي قاۋىپتىڭ بار ەكەنىن جاقسى تۇسىنەدى. ۇشىنشىدەن، يادرولىق قارۋدىڭ ناقتى قولدانىلاتىن ناتو بارلاۋشىلارى بىلسە، ناتو ءبىرىنشى بولىپ سوققى جاساپ ۇلگەرۋى مۇمكىن. مىنە، اتالمىش قاۋىپتىڭ بارلىعىن پۋتين بيلىگى ەسكەرەرى انىق.

جوعارىدا ايتىلعان قاۋىپكە قاراماستان، پۋتين "يادرولىق قارۋدى قولدانۋ كەرەك" دەپ شەشىم قابىلداۋى دا ىقتيمال. وعان بىرنەشە فاكتور اسەر ەتۋى مۇمكىن. ۋكرايناداعى اسكەري جەڭىلىس پەن ساتسىزدىك ارتسا، ۋكراينا اسكەرى قىرىمعا باسىپ كىرسە نەمەسە قىرىم ايماعىن زىمىران سوققىسىنىڭ استىنا السا (رەسەيدىڭ كونستيتۋتسياسىنا ساي وككۋپاتسياداعى قىرىم رەسەيگە تيەسىلى جانە ونى قورعاۋ ماقساتىندا يادرولىق قارۋ قولدانىلۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلادى), شۆەتسيا مەن فينليانديا ناتو-عا مۇشە بولسا جانە اتالمىش ەلدەرگە ناتو اسكەري ارسەنالى ورنالاستىرىلا باستاسا. مىنە، وسىنداي جاعدايدا پۋتين ويلانباستان يادرولىق قارۋ قولدانۋى مۇمكىن.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz