جاقىندا ەسەپ كوميتەتىنىڭ ءتورايىمى ناتاليا گودۋنوۆا ۇلتتىق قوردان بولىنگەن ميللياردتاعان قارجىنىڭ ماقساتسىز جۇمسالعانىن ايتقان بولاتىن. ونىڭ سوزىنشە، شەنەۋنىكتەر 2015 جىلدان بەرى ۇلتتىق قوردى بەلسەندى تۇتىنىپ كەلەدى. سونىڭ كەسىرىنەن قور 2022 جىلدىڭ باسىندا 55 ميلليارد دوللارعا دەيىن ازايعان. بۇل رەتتە قور قارجىسىن پايدالانۋدىڭ ارنايى زاڭى بار. بىراق ول ورىندالماي كەلەدى.

2021 جىلى ۇلتتىق قوردان 4,5 تريلليون تەڭگە الىنىپ، تەك 4,3 تريلليون تەڭگە تۇسكەن.

«ۇلتتىق قوردان بولىنگەن ماقساتتى ترانسفەرتتەرگە جۇرگىزىلگەن ءاۋديتتىڭ الدىن الا قورىتىندىسى بويىنشا، شامامەن 9 ملرد تەڭگەنىڭ قارجىلىق زاڭ بۇزۋشىلىق فاكتىسى انىقتالدى. 290 ملرد تەڭگەنىڭ 20 جوباسىندا اتقارىلماعان جۇمىستار مەن ورىندالماعان قىزمەتتەرگە اقى تولەۋگە قاتىستى زاڭ بۇز فاكتىلەرى انىقتالدى»، - دەگەن ەدى ول.

«Ulys media» ءتىلشىسى ۇلتتىق قوردان ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ ءار جىلدارى قانشا سوما قارجىنى جۇمساعانى تۋرالى جازىپتى.

كارىم ءماسىموۆ (2007-2012)

2001-2015 جىلدار ارالىعىندا ۇلتتىق قوردان بيۋدجەتكە 9,9 ترلن تەڭگە نەمەسە 60,2 ملرد دوللار ءبولىندى. ءماسىموۆتىڭ كەلۋىمەن جىل سايىنعى ترانسفەرتتەر شامامەن $6,7 ملرد قۇرادى، الايدا نىسانالى ترانسفەرتتەر 2008 جىلدان باستالدى.

2007 جىلدىڭ باسىندا ۇلتتىق قوردا 1,8 ترلن تەڭگە بولعان. 2008 جىلدىڭ سوڭىندا قاراجات ءوسىپ، 3,3 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. الايدا نىسانالى ترانسفەرتتەرگە 607 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. سىرتقى ءاۋديتتى جۇرگىزۋگە 2,6 ملرد تەڭگە جۇمسالدى.

2009 جىلى ۇلتتىق قوردا 4,5 ترلن تەڭگە قاراجات جيناقتالدى. سىرتقى اۋديتكە 2,8 ملرد تەڭگە اۋدارىلدى. كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت كولەمى 843 ملرد تەڭگەنى، نىسانالى ترانسفەرت كولەمى 261 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.

2010 جىلى ۇلتتىق قورعا تۇسەتىن تۇسىمدەر مۇناي باعاسىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى ۇلعايدى جانە جىلدىڭ سوڭىنا قاراي وندا 5,7 ترلن تەڭگە تۇردى. 2010 جىلى نىسانالى ترانسفەرتتەرگە قاراجات بولىنگەن جوق. كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتكە 1,2 ترلن تەڭگە جۇمسالدى. سىرتقى اۋديتكە 3,9 ملرد تەڭگە جۇمسالدى.

2011 جىلى ۇلتتىق قور 7,9 ترلن تەڭگەگە دەيىن ءوستى. كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتكە 1,2 ترلن تەڭگە اۋدارىلدى. سىرتقى اۋديتكە 4,1 ملرد تەڭگە جۇمسالدى.

2012 جىل - ۇلتتىق قوردىڭ جەمىستى جىلى. قاراجاتى 10,4 ترلن تەڭگەگە جەتتى. كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت كولەمى 1,380 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. تاعى 5,7 ملرد تەڭگە سىرتقى اۋديتكە جۇمسالدى. ءماسىموۆ كەزىندە ترانسفەرتتەر مەن قاراجاتتى ەسكەرە وتىرىپ، سىرتقى اۋديتكە 6,2 ترلن تەڭگە جۇمسالدى.

سەرىك احمەتوۆ (2012-2014)

ءبىر جارىم جىل ۇكىمەتتى باسقارعان سەرىك احمەتوۆتىڭ كەزىندە نىسانالى ترانسفەرتتەر ءۇشىن شليۋز اشىلدى دا ۇلتتىق قور «قاۋىپسىزدىك جاستىعىنىڭ» ءرولىن اتقارا باستادى. بۇل جىلدارى  رەسەي-ۋكراينا قاقتىعىسى باستالعان، باتىستىڭ رەسەيگە سالعان سانكتسيالارى قازاقستانعا دا اسەر ەتتى. 2013 جىلى ۇق كىرىسى 13 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت كولەمى 1,380 ترلن تەڭگە بولسا،  سىرتقى اۋديتكە 6,5 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

2014 جىلى ۇلتتىق قوردىڭ جالپى اكتيۆى 16,4 ترلن تەڭگەگە دەيىن ءوستى. الايدا كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتتەر كولەمى 1,480 ترلن تەڭگەگە ۇلعايدى، ال نىسانالى ترانسفەرتكە 475 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. سىرتقى اۋديتكە 8,6 ملرد تەڭگە باعىتتالدى. ايتا كەتۋ كەرەك، 2014 جىل ۇلتتىق قوردىڭ ءونىمدى جىلى بولدى، قوردا 77 ملرد دوللور جينالدى.

ناتيجەسىندە سەرىك احمەتوۆ كەزىندە ۇلتتىق قوردان 3,34 ترلن تەڭگە شىعىن شىققان.

كارىم ءماسىموۆ (2014-2016)

2015 جىلى ۇلتتىق قور 16,4 ترلن تەڭگەدەن 25,7 ترلن تەڭگەگە دەيىن ءوستى. داعدارىسقا قارسى كۇرەسكە قوسىمشا سومالار قاجەت بولدى. كەپىلدىك بەرىلگەن ترانسفەرت كولەمى 1,7 ترلن تەڭگەگە دەيىن ۇلعايدى، ال نىسانالى ترانسفەرتتەر كولەمى 754 ملرد تەڭگەگە جەتتى. تاعى 12,1 ملرد تەڭگە سىرتقى اۋديتكە باعىتتالدى.

2016 جىلى قور كولەمى 23,8 ترلن تەڭگەگە دەيىن تومەندەدى. ءماسىموۆتىڭ ۇكىمەت باسىنا ەكىنشى رەت كەلۋى ۇق قاراجاتىن 2,87 ترلن تەڭگەگە دەيىن قىسقارتتى، ال جالپى شىعىندار 5 ترلن تەڭگەدەن استى. ونىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ۇكىمەت باسقارعان جىلدارىن قوسساق، شىعىن 11 ترلن تەڭگەدەن اسادى.

باقىتجان ساعىنتاەۆ (2016-2019)

باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ باسشىلىعىمەن ۇلتتىق قوردان 10 ترلن تەڭگە الىندى. بۇل وتكەن جىلدارداعى شىعىن كولەمىمەن سالىستىرعانداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىش. ۇق-دان قاراجات الۋدىڭ شىڭى 2017 جىلعا سايكەس كەلەدى. ترانسفەرتتەر كولەمى 4,4 ترلن تەڭگە بولدى، بۇل بيۋدجەتتىڭ 46 پايىزىن قۇرايدى. سول كەزدەگى ۇلتتىق قور كەڭەسىنىڭ توراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇرەيلەنە باستادى. ءتىپتى 2020 جىلعا قاراي كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتتى 2 ترلن تەڭگەگە دەيىن تومەندەتۋدى تاپسىردى.

اسقار مامين (2019-2022)

ۇكىمەتكە مامين كەلگەن كەزدە ۇلتتىق قوردىڭ جالپى اكتيۆى 26 ترلن تەڭگە بولدى. 2019 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كىرىس 27,4 ترلن تەڭگەگە دەيىن وسسە دە، شىعىن 3 ترلن تەڭگەدەن استى. اتاپ ايتقاندا، كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتتەر 2,7 ترلن تەڭگەگە، ال نىسانالى ترانسفەرتتەر 370 ملرد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايدى. سىرتقى اۋديتكە 13 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. ياعني، 2019 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قورعا 3 ترلن تەڭگە شىعىن كەلدى.

2020 جىلى پاندەميا باستالىپ، مامين ۇق-دان 4,8 ترلن تەڭگە ءبولۋدى سۇرادى. ال 2021 جىلى ترانسفەرتتەر كولەمى تاعى 4,5 ترلن تەڭگەگە ءوستى. ناتيجەسىندە بۇل جىلدار ۇلتتىق قوردان 11,3 ترلن تەڭگە جۇمسالدى. اسقار مامين ۇلتتىق قوردان قارجى جۇمساۋدىڭ ەڭ جوعارى رەيتينگىسىنە شىقتى.

ال، قازىرگى ۇكىمەتباسى ءاليحان سمايىلوۆ ۇلتتىق قوردان بىرنەشە تريلليون ءبولۋدى سۇرادى. پرەزيدەنت توقاەۆ پرەمەر-ءمينيستردىڭ بۇل سۇراۋىنا تاڭعالعانىن جاسىرمادى.

«ۇلتتىق قوردان ترانسفەرتتەر 2020 جىلى 4,8 ترلن تەڭگەنى، ال 2021 جىلى 4,5 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. بيىل ۇكىمەت تاعى 4,6 ترلن تەڭگە سۇرايدى. بۇل وتە كوپ اقشا. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتىن پايدالانۋعا سۇيەنبەۋگە ءتيىس. ترانسفەرتتى بىرتىندەپ قىسقارتۋ كەرەك»، - دەدى سمايىلوۆتىڭ ساۋالىنا مەملەكەت باسشىسى.

Abai.kz