«رۋحاني جاڭعىرۋ» جوبالىق كەڭسەسى مەن فيلولوگيا جانە كوپتىلدى ءبىلىم بەرۋ ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن اباي اتىنداعى قازۇپۋ-ڭ جاس زەرتتەۋشىلەرى مەن وقىتۋشى-پەداگوگتەرىنە ارنالعان «اباي ەلىنە ساياحات» اتتى تانىمدىق-مادەني ەكسپەديتسياسى مارەسىنە جەتتى.

2022 جىلدىڭ 20-25 ماۋسىم ارالىعىندا وتكەن تانىمدىق ءىس-ساپار «رۋحاني جاڭعىرۋ - بولاشاققا باعدار» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ «تۋعان جەر»، «قازاقستاننىڭ كيەلى گەوگرافياسى» باعىتتارىنا سايكەس، «جاڭا قازاقستان» مەملەكەتتىك يدەيالارىن قولداۋ ماقساتىندا ۋنيۆەرسيتەت اكىمشىلىگىنىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلدى. سونداي-اق، قازاق اقىل-ويىنىڭ كەمەڭگەرى، ۇلى اقىن، حاكىم اباي قۇنانبايۇلىنىڭ شىعارماشىلىعىمەن ەتەنە تانىسىپ، اباي وبلىسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جانە مادەني وشاقتارىمەن رۋحاني ءھام مادەني ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلدى.

اتالعان ەكسپەديتسيا ماقساتى – وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ قاسيەتتى ورىندارعا بارىپ، رۋحاني تانىمدارى مەن اعارتۋشىلىق ىزدەنىستەرىن كۇشەيتىپ، ماماندانۋ قابىلەتتەرىنە بەيىمدەۋ، ايماقتىڭ تامىرى تەرەڭ تاريحىن ناسيحاتتاۋعا ارنالدى. سونىمەن قاتار، ايماقارالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ءوزارا زاماناۋي ءبىلىم مەن مادەني ىنتىماقتاستىعىن ورناتۋ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىندا وندىرىستىك-ادىستەمەلىك ءبىلىم تاجىريبەلەرىمەن الماسۋ، جاس مامانداردىڭ ينتەللەكتۋالدىق-رۋحاني الەۋەتىن ارتتىرۋ، ءوزارا ولكەتانۋ مەن تۇلعاتانۋ باعىتىنداعى رۋحاني قوزعالىسىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋ بولدى.
جەرگىلىكتى ولكەنىڭ تاريحىنا تەرەڭ ءۇڭىلىپ، قاسيەتتى رۋحاني قۇندىلىقتارىمەن تانىسۋ ءۇشىن، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ قىرىقتان استام قاتىسۋشىسى اباي وبلىسىنىڭ، سەمەي قالاسىنىڭ مادەني-رۋحاني وشاقتارىمەن، اباي اۋدانى «جيدەباي-ءبورiلi» مەملەكەتتiك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۇراجايىمەن تانىسىپ، كەرەمەت اسەر الىپ قايتتى.

بۇل تۋرالى «اباي ەلىنە ساياحات» تانىمدىق-مادەني ەكسپەديتسياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشى وكىلى ەرمۇحان نۇرمان:
«اباي ەلىنە ساياحات» تانىمدىق-مادەني ەكسپەديتسياسى اباي وبلىسى، سەمەي قالاسى، ءبورىلى-جيدەباي ايماعى باعىتتارى بويىنشا ءجۇرىپ وتىردى. بەس كۇنگە سوزىلعان ەكسپەديتسيادا شاكەرىم ۋنيۆەرسيتەتىمەن رەسمي كەزدەسۋ ۇيىمداستىرىلىپ، «جيدەباي-ءبورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيى، جيدەباي تاريحي-مادەني قورىعى، ءبورىلى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەتنو-تاريحي كەشەنى، ەڭلىك-كەبەك كەشەنى، الاش ارىستارى – مۇحتار اۋەزوۆ مۋزەيى مەن وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنە ات باسىن تىرەدى. سونىڭ ىشىندە، ەرەكشە اسەر بەرگەنى ابايدىڭ «جيدەباي-ءبورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيى بولدى. ول قازاقستانداعى ءىرى مۋزەيلەردىڭ ءبىرى. مۋزەيدىڭ نەگىزى 1940 جىلى قالانعان. قازىرگى تاڭدا، قازاق حالقىنىڭ بىرەگەي تۇلعالارىنا ارنالعان سەمەي قالاسى جانە شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي، ءۇرجار اۋداندارىندا ورنالاسقان 8 مۋزەيدى بىرىكتىرگەن رۋحاني وردا – ەل ماقتانىشىنا اينالىپ وتىر.
مۋزەي قورىندا 21 مىڭنان استام تاريحي جادىگەر، عىلىمي كىتاپحاناسىندا 16 مىڭنان اسا باسىلىم ساقتالعان. ولاردىڭ ەڭ قۇندى جانە ماڭىزدىلارى مۋزەي ەكسپوزيتسيالارىنان ورىن العان.

شىندىعىندا بەس كۇندىك ءىس-ساپاردا رۋحاني دامىپ، كوكەيگە تۇيگەنىمىز كوپ بولدى. ۇلتتىق كودتى ساقتاۋ ءۇشىن سالت-داستۇرلەرىمىزدى، ءتىلىمىز بەن ونەرىمىزدى، ادەبيەتىمىز بەن جورالعىلارىمىزدى بولاشاق ۇرپاققا جەتكىزۋدە ويشىل اتامىز ابايدىڭ دانالىعى، عاسىرلار قويناۋىنان جەتكەن بابالار ءۇنى، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ۇلتتىق رۋحىمىز بويىمىزدا ماڭگى قالۋعا ءتيىس.
مەنىڭشە، الداعى ۋاقىتتا جەرگىلىكتى ولكەلەردىڭ كيەلى جەرلەرى مەن تاريحي تۇلعالارىن جاستار اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتاپ، ۇلىقتاۋ ماقساتىندا قولعا الىنعان شارا، وزگە ەلدى-مەكەندەردە دە جالعاسىن تاباتىن بولادى»، - دەدى.
ءىس-ساپار سوڭىنا، ۋنيۆەرسيتەت وكىلدەرى الىپتاردىڭ اسىل مۇراسىن كوپشىلىككە ناسيحاتتاپ جۇرگەن مۇراجايدىڭ عىلىمي قىزمەتكەرلەرىنە ەڭبەكتە تابىس تىلەپ، زور العىسىن ءبىلدىردى.

سونداي-اق، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-ڭ باسقارما توراعاسى - رەكتور دارحان بيليالوۆتىڭ اتالمىش ەكسپەديتسيانى قولداعانى ءۇشىن سەمەي قالاسىنىڭ اكىمىنىڭ-ورىنباسارى سادىرباەۆ ايدار سەرىكقازىۇلىنا، سەمەي قالاسى مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى نازەركە ماۋليتقىزى اققوجيناعا، شاكارىم ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسقارما توراعاسى – رەكتور ەردەمبەكوۆ باۋىرجان امانكەلدىۇلىنا جانە ستۋدەنتتەر ءۇيىنىڭ مەڭگەرۋشىلەرى اليمبەكوۆا ماكىش سليامكانقىزى مەن تولەۋكانوۆ ايدوس ابىلعازىۇلىنا العىس حاتتارى تابىستالدى.

«رۋحاني جاڭعىرۋ» جوبالىق كەڭسەسى

Abai.kz