بولات اباعان. پروكۋروردى بوقتاعان اكىم قامالدى
رايىمبەك اۋدانىنىڭ پروكۋرورى ا. پاشاەۆ ەسىك ايماعى بويىنشا اۋدانارالىق قارجى پوليتسياسى باسقارماسىنىڭ اعا تەرگەۋشىسى م. دوسانوۆامەن بىرگە بىلتىرعى ون ەكى اي مەن بيىلعى ءبىرىنشى توقساندا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتەردىڭ تاعايىندالۋى جونىندە جينالعان قۇجاتتارعا ساي قوزعالعان تەرگەۋ ارەكەتتەرىمەن تانىسۋ ءۇشىن سۇمبە اۋىلدىق وكرۋگىنە ارنايى ىسساپارمەن بارادى. اكىمدىك عيماراتىنا كىرگەندەرىندە اۋىل اكىمى ورنىندا بولماي شىعىپ، قايتا سىرتقا بەتتەپ بارا جاتقانىندا الدىنان كەزىككەن وكرۋگ اكىمى س. مەشەتوۆ پروكۋروردى قۇشاقتاپ امانداسادى. باسشىنىڭ اۋزىنان ارىقتىڭ ءيسى بۇرقىراپ تۇرعانىن بايقاعان پاشاەۆ: «مىنا ءجۇرىسىڭىز نە؟ قىزمەت ورنىڭىزدا اراق ىشكەنىڭىز قالاي؟» دەپ سۇرايدى. ونىڭ ەسكەرتۋىن شامدانا قابىلداعان اكىم مىرزا سول جەردە پروكۋروردى اۋزىنا كەلگەن بالاعاتتارمەن بوقتاپ سالادى. ارىنا تيەتىن اۋىر سوزدەرگە دە شىداعان پروكۋرور بولسا، بارلىعىن زاڭ جۇزىندە شەشۋدى ماقسات ەتىپ، اكىمدى ونىڭ جەكە كولىگىنە وتىرعىزىپ، مەديتسينالىق ساراپتاۋعا الىپ بارادى. اۋرۋحاناعا دەيىن ۇندەمەي بارعان اكىم سول جەردە دارىگەرلىك تەكسەرۋدەن وتۋدەن باس تارتىپ، پروكۋروردى تاعى دا بالاعاتتاعان. «ۇقك-ءنى شاقىرىپ، اياعىڭدى اسپاننان كەلتىرەمىن، سوت مەنىڭ دوسىم، ءوزىڭدى قاماتتىرامىن» دەپ ءدوڭايبات كورسەتىپ، تايىپ تۇرادى. اۋدان پروكۋرورى ەركىنسىگەن اكىمدى زاڭدى جاۋاپقا تارتۋ ءۇشىن قايتادان اۋىلدىق اكىمدىك عيماراتىنا بارادى. اكىمنىڭ كابينەتىنە قاراما-قارسى بولمەدە وتىرعان س. مەشەتوۆ وسى وكۋرگتىڭ ءىس باسقارۋشىسى ن.
رايىمبەك اۋدانىنىڭ پروكۋرورى ا. پاشاەۆ ەسىك ايماعى بويىنشا اۋدانارالىق قارجى پوليتسياسى باسقارماسىنىڭ اعا تەرگەۋشىسى م. دوسانوۆامەن بىرگە بىلتىرعى ون ەكى اي مەن بيىلعى ءبىرىنشى توقساندا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتەردىڭ تاعايىندالۋى جونىندە جينالعان قۇجاتتارعا ساي قوزعالعان تەرگەۋ ارەكەتتەرىمەن تانىسۋ ءۇشىن سۇمبە اۋىلدىق وكرۋگىنە ارنايى ىسساپارمەن بارادى. اكىمدىك عيماراتىنا كىرگەندەرىندە اۋىل اكىمى ورنىندا بولماي شىعىپ، قايتا سىرتقا بەتتەپ بارا جاتقانىندا الدىنان كەزىككەن وكرۋگ اكىمى س. مەشەتوۆ پروكۋروردى قۇشاقتاپ امانداسادى. باسشىنىڭ اۋزىنان ارىقتىڭ ءيسى بۇرقىراپ تۇرعانىن بايقاعان پاشاەۆ: «مىنا ءجۇرىسىڭىز نە؟ قىزمەت ورنىڭىزدا اراق ىشكەنىڭىز قالاي؟» دەپ سۇرايدى. ونىڭ ەسكەرتۋىن شامدانا قابىلداعان اكىم مىرزا سول جەردە پروكۋروردى اۋزىنا كەلگەن بالاعاتتارمەن بوقتاپ سالادى. ارىنا تيەتىن اۋىر سوزدەرگە دە شىداعان پروكۋرور بولسا، بارلىعىن زاڭ جۇزىندە شەشۋدى ماقسات ەتىپ، اكىمدى ونىڭ جەكە كولىگىنە وتىرعىزىپ، مەديتسينالىق ساراپتاۋعا الىپ بارادى. اۋرۋحاناعا دەيىن ۇندەمەي بارعان اكىم سول جەردە دارىگەرلىك تەكسەرۋدەن وتۋدەن باس تارتىپ، پروكۋروردى تاعى دا بالاعاتتاعان. «ۇقك-ءنى شاقىرىپ، اياعىڭدى اسپاننان كەلتىرەمىن، سوت مەنىڭ دوسىم، ءوزىڭدى قاماتتىرامىن» دەپ ءدوڭايبات كورسەتىپ، تايىپ تۇرادى. اۋدان پروكۋرورى ەركىنسىگەن اكىمدى زاڭدى جاۋاپقا تارتۋ ءۇشىن قايتادان اۋىلدىق اكىمدىك عيماراتىنا بارادى. اكىمنىڭ كابينەتىنە قاراما-قارسى بولمەدە وتىرعان س. مەشەتوۆ وسى وكۋرگتىڭ ءىس باسقارۋشىسى ن. ساعاتبەكۇلى، اباي ورتا مەكتەبىنىڭ پەداگوگ-ۇيىمداستىرۋشىسى گ. قىرىقباەۆا، مەكتەپ ديرەكتور گ. كىشىمباەۆا مەن ونىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى گ. ءاردىرايىموۆا جانە تاعى باسقالاردىڭ كوزىنشە پروكۋروردى بالاعاتتاۋدى ودان ارى جالعاستىرعان. وسى جەردە اۋداندىق ءىىب-نە تەلەفون شالعان پروكۋرور ىشكى ىستەر ءبولىمى باستىعىنىڭ اتىنا مالىمدەمە جازىپ، تەرگەۋ توبىن شاقىرادى. مالىمدەمە اۋداندىق ءىىب-ءنىڭ قىلمىس جونىندەگى حابارلامالار مەن ارىزداردى تىركەۋ كىتابىندا تىركەلگەن.سوندا بارىپ ءىستىڭ ناسىرعا شاپقانىن سەزگەن اكىمى مەشەتوۆ بىرنەشە كۇن جۇمىس ورنىندا بولماي، بۇلتارىپ باعادى. دەگەنمەن، وسى وقيعانى تەكسەرگەن رايىمبەك اۋداندىق ءىىب سارىباستاۋ سەلولىق وكرۋگىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورى ە. سەيداليەۆ قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار تۋرالى كودەكسىنىڭ 355-بابىنىڭ 2-بولىمىمەن №944 ساندى حاتتاما تولتىرىپ، قۇجاتتاردى رايىمبەك اۋداندىق №2 سوتىنا قاراۋعا تاپسىرادى. اۋداندىق سوت ءوزىنىڭ شەشىمىمەن پروكۋروردى بالاعاتتاپ، ار-نامىسىنا تيگەنى ءۇشىن اكىمدى جەتى تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماۋعا الدى. سولاي، «ەستىمەگەن ەلدە كوپ» دەگەندەي، جەتىسۋ جەرىندە اكىمدەر باسقالاردى قويىپ، پروكۋرورلاردىڭ ار-نامىسىن تاپتاپ، جاعاسىن جىرتۋعا كوشتى.
ۇلتتىق باقتىڭ جەرى تالان-تاراجعا ءتۇسىپ كەتىپتى
مەملەكەتپەن ەرەكشە قورعاۋعا الىنعان «ىلە الاتاۋى» مەملەكەتتىك ۇلتتىق باعىنا قاراستى جەردى تەلىم-تەلىم ەتىپ، تامىر-تانىستارىنا تاراتىپ جىبەرگەن باقتىڭ بۇرىنعى باس ديرەكتورى اباي بەگىمبەتوۆتىڭ ۇستىنەن قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 308-بابىنىڭ 2 تارماعىمەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعانى، ال، ەڭبەكشىقازاق اۋدانىندا اكىم بولىپ جۇرگەنىندە اتالعان باقتىڭ وسى اۋدانداعى اۋماعىنان ءبىراز جەردى زاڭسىز ۇلەستىرگەن كەرىمتاي ءابىراحمانوۆتىڭ سوتتالعانى تۋرالى بۇعان دەيىن جازعان ەدىك. دەگەنمەن، قىلمىستارى موينىنا قويىلعاندار قىزمەتتەن شەتتەتىلىپ، جازالانعانىنا قاراماستان، ۇلتتىق باق جەرىنىڭ تالان-تاراجعا تۇسكەنى جايلى جاڭا دەرەكتەردىڭ بەتى اشىلىپ جاتقان كورىنەدى.
الماتى وبلىستىق تابيعات قورعاۋ پروكۋرورى وتان قوجاحمەتوۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قازىرگى كەزدە «ىلە الاتاۋى» مەملەكەتتىك ۇلتتىق باعىنىڭ اۋماعىنان زاڭسىز ۇلەستىرىلگەن جەر تەلىمدەرىنە قاتىستى تىڭ دەرەكتەر تەكسەرىلۋدە ەكەن. ناقتىراق ايتقاندا، 1996 جىلدان بۇگىنگى ۋاقىتقا دەيىن تالعار اۋدانىنىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارى وڭدى-سولدى زاڭسىز شەشىمدەر شىعارۋلارى ارقىلى وسىنداعى ۇلتتىق باقتىڭ جەرىنەن جالپى اۋماعى 104,21 گەكتار بولاتىن 138 جەر تەلىمىن قالتاسى قالىڭدارعا بەرىپ جىبەرىپتى. ال، قاراساي اۋدانىنىڭ اكىمقارالارى 1996 جىلدان بيىلعا دەيىن مەملەكەت قورعاۋىنداعى اۋماقتان جالپى كولەمى 323,2 گەكتار بولاتىن 121 جەر تەلىمىن تاراتقان. ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى بولسا، قاراپ جاتۋدى ءجون كورمەي، قارپىپ قالۋعا تىرىسىپ، وسى جىلدار ارالىعىندا جالپى اۋماعى 425 گەكتارلىق 46 جەر تەلىمىن رەتىن تاپقاندارعا تاراتىپتى.
الماتى وبلىسى.