رەسەيدىڭ ۋكرايناعا سوعىس اشقانىنا 24 شىلدە كۇنى بەس اي بولدى. كيەۆتى ەكى كۇندە الامىز دەگەن ماسكەۋدىڭ ەكپىنى باسىلىپ، ارىنى قايتقان. سونىمەن بەس اي سوعىس الەمگە جانە ۋكرايناعا قانداي وزگەرىس اكەلدى. 

1. رەسەي اقپان ايىندا سوعىستى زىمىران جانە اۋە سوققىلارىنان باستادى. ۋكراينانىڭ اسكەري قويمالارى مەن نىساندارىن، اۋەجايلارىن 24 اقپان كۇنى توپەلەپ اتقىلاعان رەسەي اسكەرى، بىرنەشە باعىتتا شابۋىلعا شىقتى. وڭتۇستىك باعىتتا جىلدام ارادا حەرسون وبلىسى مەن قالاسىن باسىپ الدى. بۇل ۋكراينا سوعىسىندا رەسەيدىڭ ەڭ ءىرى جەڭىسى بولاتىن. ارتىنشا رەسەي قىرىمعا جاسالعان سۋ بلوكاداسىن جويۋ ماقساتىندا سولتۇستىك قىرىم كانالىن اشىپ، قىرىمعا سۋ جىبەردى. رەسەي بۇل ارەكەتىن بارلىق ارنالار ارقىلى كورسەتىپ، كەرەمەت جەتىستىك رەتىندە سيپاتتادى. رەسەي لۋگانسك پەن دونەتسك وبلىسىنا دا شابۋىلدى كۇشەيتىپ، باستى باعىت رەتىندە حاركوۆ (رەسەيگە شەكارالاس جاتقان ۋكراينانىڭ ەكىنشى ءىرى قالاسى) پەن كيەۆكە شابۋىلدى كۇشەيتتى. الەمدىك پرەسسا كيەۆكە جاقىنداعان 64 شاقىرىمعا سوزىلعان رەسەي اسكەري كولونناسى جايلى جارىسا جازدى. انە-مىنە كيەۆ قۇلاپ، زەلەنسكي قاشادى دەگەن اقپاراتتى تاراتتى، كەي باق-تار زەلەنسكيدى "قاشىرىپ" تا جىبەردى. مىسالى رەسەي مەمدۋماسىنىڭ توراعاسى ۆولودين سول جالعان اقپاراتقا سۇيەنىپ، "زەلەنسكي كيەۆتەن قاشتى" دەدى. الايدا بۇل جالعان بولاتىن. كيەۆتى رەسەي اسكەرى باسىپ الا المادى. كيەۆ ماڭىندا تاس-تالقان بولعان باسقىنشى اسكەرى كەرى شەگىندى. سولايشا كيەۆ، سۋم جانە حاركوۆ وبلىسىندا ۋكراينا اسكەرى رەسەي اسكەرىن تىقسىرا قۋدى. حاركوۆ بويىندا ۋكراينا اسكەرى بىرنەشە جەردە رەسەي شەكاراسىنا شىعىپ، مەملەكەتتىك شەكارانى قالپىنا كەلتىردى.

2. ۋكراينا اسكەرىنىڭ توپتاسۋى مەن استانانى ساقتاپ قالۋدا ماريۋپول قورعانىسىنداعى جاۋىنگەرلەر مەن "ازوۆستال" زاۋىتىنا بەكىنگەن ازوۆ پولكى تاريحي ميسسياسىن ادال ورىندادى. ولار ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىسىن كورسەتىپ، قاسقىرشا قايسارلىقپەن شايقاسا ءبىلدى، رەسەي اسكەرىنىڭ قۋاتتى بولىمشەلەرىنىڭ سوققىسىن وزىنە قابىلداپ، سول ارقىلى ۋكراينا اسكەرىنىڭ توپتاسۋىنا جانە كيەۆ پەن حاركوۆ بويىندا قارسى شابۋىلعا شىعۋىنا مۇمكىندىك بەردى. "ازوۆستال" قورعانىسى ەكى ايدان استام ۋاقىتقا سوزىلدى، ال ازوۆ جاساعى بەيرەسمي بەيمالىم كەلىسسوز نەگىزىندە تۇتقىنعا ءتۇستى.

3. رەسەي مەن بۇلىكشى سەپاراتيستەر لۋگانسك جانە دونەتسك باعىتىندا شابۋىلىن جالعاستىرۋدا. الدىڭعى شەپكە ۋكراينانىڭ ەكى بۇلىكشى وبلىسىنان قۇرالعان اسكەري بولىمشەلەردى قويىپ، ارتىنشا رەسەي اسكەرى شابۋىل جاساۋ تاكتيكاسى كوپشىلىكتىڭ قارسىلىعىن تۋدىرۋدا. رەسەي بەس اي دەگەندە لۋگانسكتىڭ ءبىرشاما بولىگىن باسىپ الدى، الايدا وعان جەتۋ ءۇشىن رەسەي اسكەرى مىڭداعان ادام مەن تەحنيكاسىن قۇربان ەتتى. ەكى وبلىس ءۇشىن قيان-كەسكى شايقاستار جالعاسۋدا.

4. ۋكراينا اسكەرى قارسى شابۋىل جاساۋعا بىرتىندەپ كوشە باستادى. العاشقى قارسى شابۋىل فازاسى ۋكراينا اسكەرىن حاركوۆ بويىندا شەكارا ماڭىنا دەيىن جەتكىزسە، ەندىگى باعىت وڭتۇستىك، ياعني حەرسون جانە زاپوروجە وبلىستارى. ۋكراينا حەرسون وبلىسى بويىنشا بارىنشا العا جىلجىپ، قالانى قاق ورتاسىنان ءبولىپ جاتقان دنەپر ۇستىندەگى كوپىرلەردى اتقىلاۋدا. حەرسوندى وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك جاعالاۋمەن جالعاپ جاتقان ءۇش ءىرى كوپىر بار. ول انتونوۆ اۆتوكولىك كوپىرى جانە تەمىرجول كوپىرى، سونىمەن بىرگە جاڭا كاحوۆكا گەسى بويىنداعى تاس جول. مىنە، بۇل ءۇش نىسان قازىر ۋكراينا اسكەرىنىڭ نازارىندا جانە ۋكراين ساربازدارى زىمىران كەشەندەرىمەن كوپىرلەرگە سوققى جاساۋدا. باستى ماقسات كوپىردى قيراتۋ ەمەس، اۋىر تەحنيكا وتە الماستاي زاقىمداۋ. سول ارقىلى حەرسوندى باسىپ العان رەسەي اسكەرىنە اۋىر تەحنيكا جەتكىزۋ مۇمكىندىگىن ازايتىپ، قارسى شابۋىلعا ءوتۋ. كوپىرلەردى تولىق جويۋ قاتەلىك بولار ەدى، سەبەبى حەرسوننىڭ ەكىنشى بولىگىن ازات ەتۋ كەرەك قوي.

5. رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى قارا تەڭىزدەگى سوعىس جالعاسۋدا. سوعىستىڭ باسىندا ۋكراينانىڭ اسكەري فلوتىن تولىق جويعان (باسىم بولىگى 2014 جىلى قىرىمدا قالعان ەدى) رەسەي اسكەرى تەڭىزدەگى سوعىستا ءسوزسىز باسىمدىققا يە ەدى. الايدا رەسەيدىڭ ەڭ ءىرى كرەيسەرى ماسكەۋدى سۋعا باتىرىپ، ارتىنشا جىلاندى (زمەينىي) ارالىن ازات ەتكەن ۋكراينا اسكەرى قارا تەڭىز ءۇشىن قان توگەرىن ناقتى كورسەتتى. باتىس تارابى بەرگەن "گارپۋن" زىمىراندارى بالانستى تولىق قالپىنا كەلتىرمەسە دە، ۋكرايناعا قارا تەڭىزدە مانەۆر جاساۋىنا مۇمكىندىك اشتى.

6. ۋكراينانى قولداۋ بويىنشا ارنايى پلاتفورما قۇرىلدى. بۇل وركەنيەتتى الەم ەلدەرىنىڭ قولباسشىلارى، قورعانىس مينيسترلەرى باس قوسىپ، كيەۆكە قارۋ بەرۋدى تالقىلاپ، شەشىم قابىلدايتىن "رامشتاين" الاڭى. رامشتايندا ءتورت مارتە كەزدەسۋ بولىپ، ۋكرايناعا اۋىر ارتيللەريالار (155 مملىك) جانە HIMARS پەن م270 زىمىران كەشەندەرى بەرىلە باستادى. بۇل سوعىستىڭ بارىسىن وزگەرتتى جانە رەسەي اسكەرىن پوزيتسيالىق سوعىسقا وتۋگە ماجبۇرلەدى. ۋكراينا اتالمىش زىمىران كەشەندەرىنىڭ كومەگىمەن رەسەيدىڭ اسكەري قويمالارى مەن شتابتارىن تالقانداپ جاتىر.

7. رەسەي سوعىستا تاعى ءبىر بوپسانى تاپتى. ول ۋكراين استىعى. ءوز قولىنداعى استىقتى پورتتار مەن كولىك جولى ارقىلى تاسىپ جاتقان رەسەي اسكەرى الەمدى استىق تاپشىلىعى ارقىلى بوپسالاۋعا كوشتى. رەسەي اسكەرى استىق جينايتىن ساتتە ۋكراينادا القاپتاردى جاپپاي ورتەۋ تاكتيكاسىنا ءوتۋى دە مۇمكىن. استىق جەتكىزۋدى توقتاتۋ ارقىلى، ماسكەۋ وزىنە سالىنعان سانكتسيالاردى الىپ تاستاۋدى قالايدى. الايدا ەۋروپا وعان بارمايتىنىن ايتتى. تۇركيا، ۋكراينا، بۇۇ جانە رەسەي اراسىندا ستامبۇل قالاسىندا استىقتى تاسىمالداۋ بويىنشا كەلىسىم جاسالعان بولاتىن. ول بويىنشا پورتتارعا قانداي دا ءبىر كەدەرگى جاساۋ نەمەسە سوققى جاساۋعا تىيىم سالىندى، كەمەلەرگە قاۋىپ توندىرمەۋدى ۋاعدالاستى. دەي-تۇرا ءبىر كۇن وتپەستەن رەسەي كەلىسىمدى بۇزىپ، ودەسسا پورتىنا سوققى جاسادى.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz