شەگiنەتiن جەر قالعان جوق! ارتىمىزدا – ...
رەسەي زاڭ قابىلدادى. ەندi بۇدان بىلاي رەسەيگە قونىس اۋدارىپ بارعانداردان، ۋاقىتشا جۇمىس iستەۋگە كەلگەندەردەن جانە ت.ت. ورىس تiلiن بiلۋ تالاپ ەتiلەدi. ورىس تiلiن بiلمەيسiز بە، سiز ءۇشiن رەسەيدiڭ ەسiگi تارس جابىق.
رەسەي زاڭ قابىلدادى. ەندi بۇدان بىلاي رەسەيگە قونىس اۋدارىپ بارعانداردان، ۋاقىتشا جۇمىس iستەۋگە كەلگەندەردەن جانە ت.ت. ورىس تiلiن بiلۋ تالاپ ەتiلەدi. ورىس تiلiن بiلمەيسiز بە، سiز ءۇشiن رەسەيدiڭ ەسiگi تارس جابىق.
ورىس تiلiن بiلمەيتiندەر ءۇشiن ارنايى كۋرستار ء(ۇش ايلىق، جەتi ايلىق، سەگiز ايلىق، بiر جىلدىق) اشىلدى. كۋرستى بiتiرگەننەن كەيiن مiندەتتi تۇردە ەمتيحان تاپسىراسىز. ەمتيحاننان قاناعاتتانارلىق باعا الساڭىز عانا سiزگە رەسەيدiڭ قاقپاسى اشىلادى. مۇنىڭ ءبارi نە ءۇشiن؟ ورىس تiلiنiڭ بەدەلiن كوتەرۋ ءۇشiن. ورىس تiلiنiڭ مارتەبەسiن ونان ءارi بيiكتەتۋ ءۇشiن. "تiلدiڭ مارتەبەسi" دەگەنiمiزدەن شىعادى، جاقىندا گەرمانيادا مىناداي وقيعا بولدى. گەرمانيادا 4 ميلليونعا جۋىق تۇرiكتەر تۇراتىنى دا بەلگiلi. وسىلاردىڭ iشiنەن بiر ايەلدi گەرمانيا ۇكiمەتi تۇركياعا قايتارىپ جiبەردi. نەگە؟ سويتسەك، بۇل ايەل نەمiس تiلiن بiلمەيدi ەكەن. "ماعان نەمiس تiلiنiڭ نە كەرەگi بار؟! - دەپ زار جىلادى ەگدە تارتىپ قالعان الگi ايەل، - مەن ەرتەلi-كەش ۇيدە وتىرامىن. ءۇي شارۋاسىنداعى ايەلمiن. كەرەك دەسەڭiز، كوشەگە دە شىقپايمىن. كۇيەۋiم، بالالارىم جۇمىس iستەيدi. مەن تەك ءۇيدiڭ ءتورت قابىرعاسىن كۇزەتiپ، كiشكەنتاي نەمەرەلەرiمە باس-كوز بوپ وتىرامىن...". نەمiس ۇكiمەتi يلiكپەدi: "نەمiستiڭ ەلiندە، نەمiستiڭ جەرiندە تۇرسىز با، نەمiستiڭ تiلiن بiلۋگە مiندەتتiسiز!". بۇل دا نەمiس تiلiنiڭ بەدەلi مەن مارتەبەسi ءۇشiن جاسالىپ وتىر. قوش، رەسەي جوعارىداعىداي زاڭ قابىلدادى. ال بiز نەگە وسىنداي زاڭ قابىلدامايمىز؟ "ويباي-اۋ، قازاعىڭنىڭ تەڭ جارتىسى قازاقشا بiلمەيدi, مۇنداي زاڭدى قالاي قابىلدايسىڭ؟!" دەيدi بiرسىپىرا ازاماتتارىمىز. بiزدiڭشە، قابىلداۋ قاجەت. ەشتەڭەگە قاراماستان! ەشكiمگە جالتاقتاماستان! ءوز ەلiن، ءوز تiلiن قۇرمەتتەي بiلەتiن مەملەكەتتەردiڭ بارشاسى دا وسىنداي زاڭ قابىلداعان جانە قابىلداپ وتىر. قازاق تiلiنiڭ بەدەلi مەن مارتەبەسi ءۇشiن بiز دە بۇل زاڭدى قابىلداۋعا تيiسپiز. ويتكەنi شەگiنەتiن جەر قالعان جوق! ارتىمىزدا - قۇلاما جار، تەرەڭ قۇز! ەندi شەگiنسەك، ەندi كوتكەنشەكتەسەك (ادەتتەگiدەي), تەرەڭ قۇزعا قۇلايمىز! قازاق تiلiنەن بiرجولاتا ايىرىلىپ قالامىز...
ءامiر نۇرتايۇلى.
"جاس الاش" گازەتى
