(ارداق نۇرعازىۇلىنىڭ ولەڭدەرى جايلى بىرەر ءسوز)

(ارداق نۇرعازىۇلىنىڭ ولەڭدەرى جايلى بىرەر ءسوز)

ادەبي شىعارما، اسىرەسە ولەڭ قانداي بەينەلەۋ تاسىلىمەن (ستيلمەن) جازىلسىن، اتاپ ايتقاندا ول ءداستۇرلى رەاليزم اعىمىمەن جازىلىسىن، بولماسا مودەرنيزمدىك بەينەلەۋ ءتاسىلىنىڭ قايسى ءبىر سالاسىمەن كەلسىن، سودان كەيىن ونەر مەن ولەڭنىڭ «حالىق ءۇشىن»، «قوعام ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن» جالپىلىق ءرولى «ونەر - ونەر ءۇشىن»، «ولەڭ - ولەڭ ءۇشىن» عانا قىزمەت ەتەتىن ونەردىڭ بۇگىنگى جالقىلىق سيپاتىنا قاراي بوي الدىرىپ، ونەر مەن ولەڭ ءوز بولمىسىنا بارىنشا جاقىنداعان ءبىر كەزەڭ دە بولسىن، بارىندە تەك ءبىر نارسەگە - ول بولسا اقىن ءومىر سۇرگەن قوعام مەن قوعامىنىڭ نەگىزگى وبەكتىسى بولعان ادامزاتتىڭ رۋحاني بولمىسىنان مىقتاپ ورىن الادى. سەبەبى، قوعام مەن ادام ءبىرىن-ءبىرى تۇلعالاۋشى ءارى ءبىرىن-ءبىرى جەمىرۋشى، سونىمەن بىرگە بۇل ەكى تۇردەگى قوزعالىس ءبىر ۋاقىتتا، توقتاۋسىز ءجۇرىپ وتىرادى. ەندەشە، اقىنداردا بۇنىڭ سىرتىندا ەمەس. ال بەينەلەۋ ءتاسىلى بولسا، سول بارىسقا قىزمەت ەتۋشى عانا. ەندى جوعارىدا اتالعان ادەبيەتتەگى ەكى ۇلكەن بەينەلەۋ ءتاسىلىنىڭ سوڭعىسى، مەنىڭ بايقاۋىمشا شىعارماعا ياعني، ولەڭگە ءورىس سىيلايدى. ويلاۋ كەڭىستىگىن كەڭەيتەتۋمەن بىرگە، قوعامدى قۇراپ تۇرعان بارلىق جەكە وبەكتىلەردىڭ وسى كەشە عانا ءبىر نۇكتەگە قاراي شوعىرلانا باستاعان تانىمىن قايتادان قاناتتاندىرۋ ورايىندا يە ەتەدى. ولەڭدەگى كوپ قۇرىلىمدى (قاباتتى)  كەڭىستىك اقىنعا ءوزىن ولەڭىنىڭ ءاربىر قالتارىسىنا جاسىرا بىلەتىن مۇمكىندىك تە سىيلاي الدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ وزگەشە بەينەلەۋ تاسىلمەن كەلگەن ءاربىر شىعارماعا شوشىنا قاراپ، ونى مۇلدە تۇسىنىكسىز، جات ۇعىم رەتىندە قابىلداپ، ات-تونىمىزدى الا قاشۋىمىزدىڭ قاجەتى شامالى. ويتكەنى وندا وزەكتى بەينەلەۋگە قىزمەت ەتەتىن ءتاسىل وزگەرگەنىمەن وزەكتەگى قۇرلىم مەن ءمان كوپ ۋاقىتقا دەيىن ءوز قالپىندا قالادى. ونىڭ ۇستىنە ءتاسىلدىڭ الۋان ءتۇرلى وزەكتى ءمانى ءبىز جاتىلىپ العان جالعىز قىرىنان عانا كەلەتىن العاشقى ۇردىسكە دە ءوز ىقپالىن تيگىزبەي قويمايدى. سوندىقتان ءاربىر وقىرمان الۋان اعىممەن جازىلعان شىعارمانىڭ وزەگىندە جاتقان تۇپكى مانگە دەن قويۋى جانە ادەبيەتكە ءورىس پەن وراي باعىشتاي الاتىن ءارالۋان بەينەلەۋ تاسىلدەرىنە قاراي ءوزىن بەيىمدەۋگە جانە تاربيەلەۋگە، تالعامىن جوعارلاتۋعا ابدەن قاقىلى.

ەندى وسى نەگىزدە ءبىز ارداق نۇرعازىۇلىنىڭ پوەمالارى مەن ولەڭدەرىندەگى كەيبىر ۇزىكتەرگە ءۇڭىلىپ كورەيىك، ارداقتىڭ «قۇز باسىنداعى قۇيىن» اتتى پوەماسى:

اقىرى اتتاپ شىقتىم وزىمنەن، دالا

ءتورت قىبىلام ىشىمدە جانە سىرتىمدا.

بىرەۋى وزەككە، وزىنە تارتادى

ەندى بىرەۋى جولدار... -دەپ باستالادى.

«اقىرى اتتاپ شىققتىم وزىمنەن، دالا، ءتورت قىبىلام ىشىمدە جانە سىرتىمدا» دەگەن جولدارداعى ادامنىڭ «وزىنەن اتتاپ شىعۋى» ءوزىنىڭ تۋاداعى بولمىسىنان نەمەسە سونىڭ قارماعىنان وزگە دۇنيەنىڭ - وزىنە ءتان ەمەس بولمىستىڭ قۇشاعىنا قاراي ەنتەلەۋى، بىردەن بەيتانىس بولماسادا جارالمىشىنا جات سىرتقى دۇنيەنىڭ اسەرىنە ۇشىراي باستاۋى. ارداقتىڭ «ءتورت قىبىلام ىشىمدە جانە سىرتىمدا» دەيتىن جەرى دە وسى. ەندى وسىدان بارىپ ادام ءبىرى - ءوزىنىڭ تۋادا بار بولمىسى، اتاپ ايتساق، جەكە باستىق نەمەسە  ۇلتتىق بولمىسى، قۇن كوزقاراسى، سالت-ءداستۇرى، قاعيدا-نانىمى سياقتىلارمەن، ەندى ءبىرى - قازىرگى كۇللى عالامدىق ەكونوميكا مەن مادەنيەتتىڭ قالىپسىز بىرتەكتى تۇلعانىڭ اسەرى سىندى كەراعار بولمىستىڭ اراسىندا ءبىر مەزگىل تاڭىرقاۋلى، سەندەلىستى عۇمىر كەشەدى. ياعني «بىرەۋى وزەككە، وزىنە تارتادى، ەندى بىرەۋى جولدار...» بولادى دا، سونىمەن جالپى بۇگىنگىنىڭ ادامنىڭ ءوزى ماعان كوبىنە-كوپ قايشىلقتىڭ بىرلىگىنەن قالىپتاسىپ بارا جاتقان سياقتى سەزىلە بەرەدى (بۇل جەردە ارداق تىلگە العان «وزەك» پەن مەن ماقالانىڭ باسىندا تىلگە العان «وزەك» ەكەۋى ەكى باسقا ۇعىم) ويتكەنى بىرتۇتاستىققا يە بەلگىلى ءبىر توپتىڭ نەمەسە ءبىر ۇلتتىڭ بۇگىنگى كۇندە ءوزىن بۇتىندەي جابىق، تۇمشالانعان كۇيدە ۇستاۋ مۇمكىندىگى جوققا ءتان. ونىڭ ۇستىنە ەندى ءبىر ماعىنادان ءوزىن بەلگىلى ۋاقىت جابىق نەمەسە جارتىلاي جابىق فورمادا ۇستاپ كەلگەن بەلگىلى ءبىر قوعامدىق توپتىڭ سىرتقى ورتانىڭ قىتىقتاۋىنا ۇشراۋى وزگە شارتتاردى تولىق دايىنداي العان جاعدايدا، قۇدىرەتتەنۋدىڭ وراسان ورايىنا يە ەتۋى دە عاجاپ ەمەس. مىنە، بۇل ارداق ايتقان «جولدار...». الايدا، وكىنىشكە وراي جەر بەتىندەگى كوپتەگەن حالىقتار وسى «جولعا» جالاڭ اياق، جالاڭاش قولمەن كىردى، اشىعىن ايتقاندا ءوز بولمىسىن ساقتاي وتىرىپ، وركەنيەت قازانىنان التىن قاسىقپەن اس ىشەتىن ورايدى دايىنداماي تۇرىپ جولعا شىقتى. ارداق «ساياباق» پوەماسىندا «دالانى تورلاعان جولدار، ءسىرا قايدا بارادى؟!» نەمەسە «قۇيىن» اتتى ولەڭىندە «كوشەدە ءوزىمدى جوعالتتىم،» -دەيدى. بۇل جەكە ارداقتىڭ نەمەسە قازاق قوعامنىڭ عانا ەمەس، بۇگىندە كوپتەگەن حالىقتىڭ تاعدىرىنا قۇرىلعان سيۋجەت. شىندىعىندا ءبىر حالىق جونىنەن ەكونوميكا مەن مادەنيەتتىڭ بىرتۇلعالانۋى ءوز بولمىسىنىڭ تۇلعالى تۇستارىنان سانالى-ساناسىز تۇردە ايىرىلۋى مەن وزگەنىڭ ورگە باستار ۇلگىسىنەن گورى تەۋىپ تاستاعان ورەسىز نارسەلەرىن تالداۋسىز قابىلداي بەرۋىندە ىشكى بايلانىس بولادى. حالىقتىڭ رۋحاني بەيعامدىعىنان، بەرەكەسىنىڭ بەلبەۋى بوساپ كەتكەن كەزەڭدە دۇنيەنىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ تۇرعان الپاۋىتتاردىڭ بوداۋسىز ەركىنە جىعۋ ماقساتىن جۇزەگە ءبىرشاما ەركىن اسىراتىن وراي دا جاراتىپ بەرەدى. ارداق وسى جەردە «قاراڭعىلقتان دا قارا جانار اربايدى» دەپ ايتادى. بۇل «قۇز باسىنداعى قۇيىن» پوەماسىنىڭ ءبىر تارماعى، ارى قاراي وقيىق:

قۋراعان اعاشتىڭ باسىندا

قارعالار وتىر قارايىپ.

تاڭ شاپاعىندا شۋلاي باستادى،

ءبىرى ۇشىپ، ءبىرى قونىپ.

اپپاق قاردىڭ بەتى شيمايلانىپ كەتتى،

قالىقتاعان قارا كولەڭكەلەر كوشىپ. - دەيدى.

«قۋراعان اعاشتى»  ەكونوميكانىڭ عالامدىق بىرتۇلعالانۋ سەبەبىنەن  بۇرىنعى كوپ تۇرعىلىعىنان، باي مازمۇندىلىعىنان، الۋان رەڭدىلىگىنەن بىردەن جۇتاپ، ءبىر بوياۋعا عانا جينالىپ بارا جاتقان بۇگىنگى ادامزات مادەنيەتىنىڭ سيمۆولى دەپ تانىساق، ال «اپپاق قاردىڭ بەتىنە قارا كولەڭكەلەرىن» ءتۇسىرىپ، سول اعاشتىڭ باسىندا «شۋلاپ» جۇرگەن «قارعالاردىڭ» كىمدەر ەكەندىگى سانالى وقىرمانعا بىردەن بەلگىلى بولاتىنى ءسوزسىز. ونىڭ ۇستىنە ارداقتىڭ «اق ولەڭ» اتتى ولەڭدەرىندە:

«قاسىم حاننىڭ قاسقا جولى» مەن «ەسىم حاننىڭ ەسكى جولى» بۇل ارادا قيىلسپايدى،

ول تۋرالى ەمەس، قارعالار تۋرالى ويلانعان ءجون.

(تۇنەرءىپ كەلە جاتقان تءۇنگە

قارعادان باسقا نە تەڭەۋ بولادى؟!) » - دەپ كەلەتىن ولەڭ جولدارى بار.

وسىعان قاراي وتىرىپ، قارعالاردىڭ قالايدا ۇنامسىز كەيىپكەر ەكەندىگىن سەزىنەسىز. ال قارعالاردىڭ كولەڭكەسى شيمايلاپ جاتقان «اپپاق قار» ول شيمايلانۋدان بۇرىن ءبىر حالىقتىڭ نەمەسە بەلگىلى ءبىر ەتنوگرافيالىق، تاريحي تۇتاستىققا يە بەلگىلى ءبىر توپتىڭ بىلعانباعان، بولمىسىن ءوز قالپىندا ساقتاي العان رۋحاني كەڭىستىگىنىڭ بەينەسى. ەندى وسى كەڭىستىك بىردەن شيمايلانعان ەكەن، سول حالىقتىڭ دا، سول حالىقتى قۇراپ تۇرعان جەكە ادامداردىڭ دا رۋحاني بولمىسى ايىرىلۋ مەن قابىلداۋدىڭ اراسىندا ۇزدىكسىز وزگەرىسكە ۇشىراي باستايدى. اسىرەسە، ءوزىنىڭ تاريحي، ۇلتتىق قۇندىلىعىنىڭ بوداۋىنا سىرتتىڭ ىقپالىن ەش تالعامسىز، اشقاراقتانا قابىلداعان حالىقتىڭ بەرەتىن بوداۋى وتە وراسان بولماق. ارداق «قۇز باسىنداعى قۇيىن» پوەماسىندا:

مەيىرگە بولەنگەن ءبىر تامشىدان جارالعان دۇنيە

توپىراقتان نءار الىپ، وركەن جايسا

تۇلەپ ۇشقان تۇندەي قاراڭعىلىق تامىردان

بىرگە كوتەرىلىپ كەلەدى، - نەمەسە «اق ولەڭ» دەرىندە:

جىلت ەتىپ، ءوشىپ-جانۋ قاشاندا قالادا

جولداردىڭ ءادەتءى.

سەن دە ۇيرەنەسىڭ،

ءۇيرەنبەسەڭ،

ءوءشىپ-سونبەسەڭ.

ءوءزىڭدى وتالىپ الساڭ، ءبىر توقتامايتىن

ءابدەن توزىعى جەتكەن ماشينا سياقتى سەزىنەسىڭ. - دەپ ايتادى.

«سەندە ۇيرەنەسىڭ، ۇيرەنبەسەڭ...»، بىراق «وتالىپ الساڭ، ءبىر توقتامايتىن ابدەن توزىعى جەتكەن ماشينا سياقتى سەزىنەسىڭ»، -دەيدى. ءيا، تۇسىنىكتى، كىم جانارماي قۇيسا، ءرولىن كىم ۇستاسا سونىڭ نۇسقاعان باعىتىنا قاراي سالدىر-گۇلدىر ەتىپ كەتە بەرمەك، ونىڭ وزىندە دە تەجەگىشى دە ابدەن توزعان، «ۇيرەنىپ» العان سوڭ توقتاۋى جوق، كەتە بەرەدى. بۇل - بەلگىلى ءبىر توپتىڭ عانا قوعامدىق سۋرەتى ەمەس، ادامزات قوعامىنىڭ بۇگىنگى بولمىسىنىڭ وبەكتيۆ فورمالاسىنا دا ءبىرشاما جاقىن. ال ەندى  وسىنىڭ ءوزى، اتاپ ايتقاندا، ءبىر توپتىڭ نەمەسە ءبىر ۇلتتىڭ رۋحاني دۇنيەسىنىڭ  بەلگىلى دەڭگەيدە نەمەسە سالماقتى تۇردە سىرتقى دۇنيەنىڭ مەڭگەرۋىنە ۇشىراۋى وسى قوعامدىق توپتى قۇراپ تۇرعان جەكە ادامداردىڭ الدىنا ەڭ الدىمەن ءسىرا، كىم بولىپ ءومىر ءسۇرۋ (ldentification) كەرەك دەيتىن ماسەلەنى بىردەن كولدەنەڭ تارتقانى بار. ويتكەنى بۇگىن دە جەر بەتىندە كىم بولىپ ءومىر سۇرەتىنىن، كىم بولىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن بايقاي الماي قالعانداردىڭ تارتقان تاعدىر-تالقىسى از با؟! ارداقتىڭ «قۇز باسىنداعى قۇيىن» پوەماسىن:

تولقىندار جۇلمالاعان تاۋلاردىڭ وركەشىندەي

تەڭىزدى ەسىپ شىققان تۇيتكىل -

سۋقاراڭعى جاناردا قامالعان قاراڭعى.» - دەپ اياقتايتىنى دا، مەنىڭشە، وسى تۇيىنگە قاتىستى بولسا كەرەك.

ال، قازاق قوعامى دا بۇنىڭ سىرتىندا ەمەس. ۇزاق جىلدار وزگەگە قابىلداتۋدان گورى، ۇنەمى وزىنە قابىلداۋ جاعىندا بولىپ كەلگەن بۇل قوعامنىڭ كىمنەن نەنى قابىلداعانىن، وزىنەن نەنى جوعالتىپ العانىن ءبىز تىزبەلەمەسەك تە ويلى قازاقتىڭ ساناسىندا سايراپ تۇرعانى انىق. ءبىز تەك بۇل جەردە ەجەلدىڭ ەڭ كۇنىنەن باستاپ وق پەن وتتىڭ ورتاسىن عانا مەكەندەپ كەلگەن بۇل حالىقتىڭ وسى بەيبىت كۇندە، اسىرەسە، قازاق قوعامىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ۇلكەن بىرلىك ءارى سيستەمالى بىرلىك - قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى دەسەك، وسى بىرلىكتەن كەيىن دە قازاق قوعامىندا وزگەلىك اعىمداردىڭ وركەن جايۋىنا ءتيىمدى وراي جاراتىلۋى، سوعان قول قۋسىرىپ قاراپ تۇراتىنىنا تاڭعالاتىنمىزدى ايتقىمىز كەلەدى. بۇگىنگى قازاق قوعامىنداعى نەمەسە قازاق ەلىندەگى مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ باتىستىقتارشا ويلاپ، شىعىستىقتارشا شارشاۋىن بىلاي قويعاندا (شىندىعىندا بۇل تالاي ەلدىڭ باسىندا بار حال، ال باتىس قوعامىنىڭ ءوزى دە بارىنشا دەرتتى قوعام), وسى ءوڭىر بىردەن اياق استىنان دۇنيەدەگى ءىرى دىندەردىڭ ىقپال تالاساتىن وڭىرىنە اينالعانداي اسەر بەرەتىنى بار. تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان بەرى قاراي قازاق جاراتىلىسىنا جات قۇبىلستاردىڭ، اعىمداردىڭ توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنان قازاق قوعامىنا قاراي اعىلىپ، دۇنيەدەگى ىقپالدى  دىندەردىڭ جاڭا قۇرلىق اشىلعانداي وسى وڭىرگە قارعاشا قاپتاپ، ءوز ىقپالدارىن ورنىقتىرۋعا بەكىگەنى دە بەلگىلى. اتاپ ايتساق، حيريستيان، كاتوليك دىندەرى بۇگىندە قازاق قوعامىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولەگىنە اينالدى. ال وزگە دىندەردىڭ ءبىز ەستىپ كورمەگەن ايىرىم تۇرلەرى دە وسىنىڭ ىشىندە جانە ولاردا ءوز ىقپالىن كورسەتپەي قويعان جوق. وسىنداي كوپ جاقتىلى اسەردىڭ ناتيجەسىندە، اسىرەسە، كەيدە وسىلاردان تابيعي كەلەتىن، كەيدە جوسپارمەن جۇرگىزىلەتىن مي تازالاۋ (brain washing), رۋحتى ءولتىرۋ (menticide), وي تىزگىندەۋ (thought control) قاتارلى قوعامدىق وپەراتسيانىڭ ىقپالىنان قازاق قوعامىندا الۋان ۇلگىدەگى، جاڭا پيسيحولوگياداعى، وزگەشە مىنەزدەگى ادامدار توبى بىرتىندەپ قالىپتاسىپ ۇلگىردى. ەندى ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جاڭا تالعامداعى ادام پايدا بولا باستادى. ارداقتىڭ جوعارداعى «تۇلەپ ۇشقان تۇندەي قاراڭعىلىق تامىردان بىرگە كوتەرىلىپ كەلەدى» دەيتىن جەرى دە وسى. ياعني، رۋحاني دۇنيەنىڭ بۇنداي كوبىك ءتارىزدى كوپسۋى ۇلت تۇلعاسىن قۇراپ تۇرعان جەكە وبەكتىنىڭ وزىنەن جاتتانۋ (alienation) بارىسىن بارىنشا تەزدەتتى. وسى جەردە ارداقتىڭ «قۇز باسىنداعى قۇيىن» پوەماسىنا قايتىپ ورالساق:

كوشەدە كەلە جاتقان ەكەۋدىڭ ءبىرى

كولەڭكەگە اينالدى.

جەردەن كوتەرىلگەن اق قارعا

ءۇمىتتىڭ قاراۋىتقان ورمانىنا قاراي بەتتەدى، - دەيدى.

ءبىر حالىقتا ەكەۋدىڭ بىرەۋى وسىلاي «كولەڭكەگە» اينالىپ بارا جاتقان بولسا، البەتتە، «ءۇمىت ورماننىڭ قاراۋىتىپ» كورىنەتىنى تابيعي. سودان كەيىن وسى پوەمادا:

جەر باۋىرلاعان سوقىر تۇماندى قالقان قىلىپ كۇندەر

وتىرىكتى بويلاپ شەرۋ تارتىپ كەلەدى

قارا جامىلىپ العان جاندار

قىزىل شىراقتىڭ ءوشۋىن كۇتپەستەن،

جولدى كەسىپ ءوتىپ بارادى. - دەيتىن جولدار مەن قاتار:

قوقسىق سالىنعان جاشىكتەن كوتەرىلگەن كوك ءتۇتىن

بەلدەن اسقان كوشپەن ارالاسىپ بارادى.

ۋاقىتتىڭ تارازىسىنا ورمەلەپ شىققان جاندار،

كءوز سۇيەگىنە قانشا مىسقال توپىراق سىياتىنى تۋرالى

ءشۇيىركەلەسىپ وتىر. - دەگەن جولدار بار.

ەڭ باسىنداعى «جەر باۋىرلاعان سوقىر تۇماندى قالقان قىلىپ العان كۇندەر وتىرىكتى بويلاپ شەرۋ تارتىپ كەلەدى» دەيتىن جولعا ازىراق توقتالاتىن بولساق، ارداقتىڭ «شاراپقا قوسىلعان ۋدا دا ساعاتتىڭ ءتىلى بار» دەپ كەلەتىن جانە ءبىر ولەڭ جولى وسىعان بارىنشا سايكەسىپ تۇر. بىلايشا، سەنى جاڭاعى وزىنە يكەمدەمەكشى بولعان جەكە ادام، نە ۇيىم-توپ، نەمەسە بەلگىلى ءبىر اعىم بولسىن، ولاردىڭ ءبارىنىڭ دە سەنى يلاندىرارلىق كوزقاراس دايىندىعىمەن، وزىندىك ريتمىمەن كەلەتىنى بەلگىلى. نەمەسە «شاراپقا قوسىلعان ۋدا دا ساعاتتىڭ ءتىلى بار» دا، ولار ءوز كوزقاراسىنىڭ، يدەياسىنىڭ شىندىق ەكەندىگىن دالەدەۋگە وڭدى-سولدى تاسىلدەر قولدانىپ، وزدەرى جاراتقان جاساندى رەالدىق (hyperreality) ارقىلى سەنىمىڭدى جاۋلاپ، ءوز ماقساتتارىنا بارعان سايىن جاقىنداي تۇسپەك. ال، وسىدان بارىپ اناۋ «قىزىل شىراقتى كۇتپەستەن جولدان كەسىپ ءوتۋ»، «قوقىس سالىنعان جاشىكتەن كوتەرىلگەن كوك ءتۇتىننىڭ بەلدەن اسقان كوشپەن ارالاسىپ» الۋى، اناۋ «ۋاقىتتىڭ تارازىسىنا ورمەلەپ شىعىپ» ءداۋىردىڭ بەلگىلى جەڭىسىنە قول جەتكىزگەن جانداردىڭ «كوز سۇيەگىنە قانشا مىسقال توپىراق سىياتىنى تۋرالى شۇيىركەلەسىپ وتىرۋىنىڭ» ءوزى كوز ۇيرەنگەن قالىپتى ىستەي سەزىلىپ كەتە بەرەتىنى بار. اتاپ ايتساق، ارداق جوعارداعى ولەڭ جولدارىندا ءبىر حالىقتىڭ رۋحانياتىنداعى مورالدىق ازعىندىق، ەكىجۇزدىلىك، اقشانىڭ ادامدىقتىڭ ورنىن باسۋى، ۇلتسىزدانۋدىڭ ۇدەۋى، ءتان قۇمارلىعى مەن دۇنيەقورلىقتىڭ اشكەرە ەتەك الۋى، نامىسسىزدىق دەرتىنىڭ اسقىنۋى، سىرتقى اعىمداردىڭ ۇلتتىق بولمىستى شەتكە قاعۋى سىندى قالىپسىز وزگەرىستەر تۋرالى قايعىرا ءتىل قاتىپ وتىر. جەر بەتىندەگى باسقا حالىقتاردى بىلاي قويعاندا، كەيدە وسى سەبەپتى قازاق حالقىنىڭ تۇلعالىق ۇجدانىنا دا (CollectiveConscience)  سىزات تۇسكەن كەزەڭدەر مەن سوعان ءتان وقيعالار دا بولماي قالعان جوق. ال ارداقتىڭ دا تىنىسىنىڭ تارىلا بەرەتىن جەرى - وسى. «ساياباق» پوەماسىندا:

قابىرعاعا ءىلۋلى تۇرعان قوبىزىم اققۋعا اينالدى دا

قاناتىن قاقتى.» - دەپ قازاق ەلىنىڭ باسىنا كەلگەن باقىتتى وسىنداي تىنىستا جەتكىزە العان ارداقتىڭ كەيدە «دالانى تورلاعان جولدار، ءسىرا، قايدا بارادى؟!» دەپ اھ ۇرىپ وتىراتىن كەزدەرى دە بار. بۇل ءارى اقىننىڭ، ءارى ازاماتتىڭ بولمىسى...

سونىمەن، ولەڭ كوپ بولىمستى، الۋان ەرەكشەلىككە قۇرىلاتىن بولسا كەرەك. بۇگىندە وقىرماننىڭ الۋان ءتۇرلى پىكىرىنە، ۇقساماعان باعاسىنا تۇتقا بولىپ جۇرگەن ارداق ولەڭدەرىنىڭ ولەڭدە بولاتىن وزگە ەرەكشەلىكتەرى مەن سىيپاتتارىنان گورى مۋزىكالىق سىيپاتى ەڭ كورنەكتى دەپ بىردەن باسىپ ايتۋعا بولادى. ارداق ولەڭدەرىنىڭ كوبى جاڭاعى بىردەن ءوز مانەرىن كوز الدىڭا كولدەنەڭ تارتاتىن جانرلار مەن سىزبا سۋرەتتىك قاسيەتكە يە ولەڭدەردە بولاتىن سىرتقى ۇندەستىكتەن گورى ىشكى ىرعاققا، ولەڭنىڭ نەمەسە ءبىر ۇلكەن شىعارمانىڭ باس-اياعىن قابىستىرىپ تۇراتىن جاسىرىن اۋەنگە قۇرىلعان، قۇددى ءبىز ەستىپ جۇرگەن كلاسسيكالىق مۋزىكالار نەمەسە قازاقتىڭ بايىرعى كۇيلەرى سىندى العاش ورىندالعاندا نەنى ايتىپ تۇرعانىن بىردەن اڭعارا الماعانىمىزبەن، سول شىعارمالار سىندى ادامدى باستان-اقىر بەي-جاي قالدىرمايدى.

«Abai.kz»