مەكتەپكە دايىندىق ناۋقانى باستالىپ كەتتi. قازiردiڭ وزiندە بازار-وشار اينالاسى وقۋشىعا قاجەتتi قۇرال-جابدىققا تولى. ازiرگە وقۋلىق شىعارۋمەن اينالىساتىن باسپالار وقۋلىق ساتىپ، اۋرە-سارساڭعا تۇسە قويماسا دا، بازاردا ءدال سول باسپانىڭ "كوشiرمەلەرi" سامساپ تۇر.

مەكتەپكە دايىندىق ناۋقانى باستالىپ كەتتi. قازiردiڭ وزiندە بازار-وشار اينالاسى وقۋشىعا قاجەتتi قۇرال-جابدىققا تولى. ازiرگە وقۋلىق شىعارۋمەن اينالىساتىن باسپالار وقۋلىق ساتىپ، اۋرە-سارساڭعا تۇسە قويماسا دا، بازاردا ءدال سول باسپانىڭ "كوشiرمەلەرi" سامساپ تۇر.

وقۋلىق دەگەندە باياعى مەكتەپتەگi كەزiم ەرiكسiز ەسكە تۇسەدi. ول كەزدە قازiرگiدەي جىل سايىن "بيىل مىنا باسپانىڭ، ەندiگi جىلى اناۋ باسپانىڭ كiتابىن وقيمىز" دەمەيتiن ەدi. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا كiتاپحانادان الىپ، جىل سوڭىندا تۋرا سول كۇيiندە تاپسىراتىن ەدiك. ەشقانداي بالانىڭ اتا-اناسى شىعىندالىپ، وقۋلىق ساتىپ المايتىن. قولدان قولعا بiر پاراعى دا جىرتىلماي كەلەتiن سول وقۋلىقتاردىڭ ارمانى دا جوق شىعار، ءسiرا. سەبەبi, ول وقۋلىقتار ۇزاق جاسايتىن. قازiر شە؟ ءيا، بۇگiنگi باسپالار بiر-بiرiمەن باسەكە. باسەكە بار جەردە ساپا دا بار. وقۋلىقتاردىڭ مۇقاباسى قالىڭ، قاعازى قاتتى، بوياۋى قانىق. بiر وكiنiشتiسi, كوزدiڭ جاۋىن الارلىق سول وقۋلىقتار بiر-ەكi جىلدان كەيiن باسپا مەن كiتاپ دۇكەندەرiندە شiرiپ جاتادى. قانشاما قارجى، قانشاما ەڭبەك! بiر جاعىنان وقۋشى دا، مۇعالiم دە وقۋلىقتىڭ تىعىرىعىنا تiرەلەدi. بiلiم بەرۋ جۇيەسiنە قاراي بiلiم دەپارتامەنتiنەن قولداۋ تاۋىپ، "باتاسى بەرiلگەن" باسپانىڭ وقۋلىعىن بiر مۇعالiم جاراتىپ جاتسا، ەكiنشiسi كەمشiن تۇستارىن سىزىپ كورسەتiپ الەك. بiراق، امالى نەشiك، جوعارىدان كەلگەن تاپسىرمانى ورىنداۋى تيiس. سوعان قاراماستان، ءار وقۋشى قاجەتتiسiن iلiپ الار دەيتiن كەيبiر ۇستازدىڭ ەكi نە ءۇش باسپانىڭ وقۋلىعىن قاتار الىپ جۇرگەنiن كوردiك.

نەگiزi وقۋلىق باسپانىڭ دۇكەندەرiندە ارزان باعامەن ساتىلۋى تيiس. دەسەك تە، بىلتىر وقۋ جىلى باستالعاننان كەيiنگi ەكi اپتانىڭ iشiندە-اق "الماتىكiتاپ" باسپاسى شىعارعان وقۋلىقتاردىڭ كەيبiرi (1-سىنىپقا ارنالعان) بiتiپ كەتتi. باسپا قالا مەكتەپتەرiن وقۋلىقپەن قامتاماسىز ەتۋگە بەل شەشە كiرiسكەنمەن، بۇل ۇدەدەن شىعا الماعان سياقتى. ارينە، بۇل كەزدە قاجەت وقۋلىقتىڭ ءبارi بازاردا تۇردى. بiراق قىمبات، ەسەسiنە قول جەتiم جەردە. ەگەر بازارداعى وقۋلىقتى باسپانىڭ وقۋلىعىمەن سالىستىرا قاراساڭىز، ساپا جاعىنان ايىرماشىلىقتى اڭعاراسىز. بۇل كەز كەلگەن باسپانىڭ وقۋلىعىنىڭ كوشiرمەسiن جاساپ، اجەپتاۋiر كاسiپ كوزiنە اينالدىرىپ العان پىسىقايلاردىڭ iس-ارەكەتi. ونى بiز دە، اتا-انا دا، بiلiم الاتىن وقۋشى دا بiلمەيدi. بۇل ساتۋشى مەن كوشiرمە جاسايتىندار اراسىنداعى ۇلكەن قۇپيا.

بيىل وقۋلىق بارىسى قانداي بولماق؟ بىلتىرعى باسپانىڭ وقۋلىعى جاراي ما، الدە، تاعى بiر جاڭالىق شىعا ما؟ نە بولسا دا، ادەتتەگiدەي قىسىل-تاياڭ شاقتا جاريا ەتiلەدi عوي. سودان كەيiن قانشا اقشاعا بولسىن، تاپقانىنا قۋاناتىن اتا-انا كiتاپ دۇكەنiن ارالاپ، سەندەلiپ كەتەدi. مۇنداي كەزدە "بارماق باستى، كوز قىستىعا" ۇيرەنگەندەر وقۋلىقتىڭ باعاسىن ۇشىرىپ تا جiبەرمەي مە؟

"كورشiڭ سوقىر بولسا، كوزiڭدi قىسىپ ءجۇر" دەمەكشi, بۇگiندە iرگەلەس جاتقان مەملەكەتتەردەن شىعىپ جاتقان دەرتتiڭ ءبارi بiزدi دە اينالىپ ءوتiپ جاتقان جوق. قازiر ينتەرنەت بەتتەرiندە رەسەيدە مەكتەپ وقۋلىقتارى ەكi ەسەگە دەيiن قىمباتتاۋى مۇمكiن دەگەن اقپاراتتار جاريالانۋدا. مۇنداي بولجامدى iرi باسپا وكiلدiكتەرi ۇسىنىپ وتىر. ولاردىڭ سوزiنشە، كiتاپ دۇكەندەرi 1-قىركۇيەك كۇنiنە قارسى باعانى 50-100 پايىزعا دەيiن ۇشىرىپ جاتسا تاڭ قالۋعا بولمايدى. وعان سەبەپ، بiرiنشi, ينفلياتسيانىڭ اۋىزدىقتالماۋى، ەكiنشiدەن قاعازدىڭ قىمباتتاۋى. سونىڭ سالدارىنان، باسپالار قازiردiڭ وزiندە وقۋلىقتى 10-15 پايىزعا ءوسiرiپ جiبەرگەن. ماسەلەن، "رۋسسكوە سلوۆو" باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى مارينا لوبزينا قاعاز باعاسىنىڭ كۇرت ءوسiپ كەتۋiنە بايلانىستى اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان بەرi وقۋلىقتىڭ دا باعاسى ەسەلەنگەنiن ايتادى. اتاپ ايتقاندا، جوعارى سىنىپقا ارنالعان ءتۇرلi-ءتۇستi, 250-300 بەتتەن تۇراتىن رەسەي تاريحى وقۋلىعى 120 رۋبل تۇرادى. ال كiتاپ دۇكەندەرiندە بۇعان ەكi ەسە قوسىپ ساتپاسا، ارزان ەمەس. باسپا رەداكتورىنىڭ پiكiرiنشە، الەمدiك قارجى داعدارىسى وقۋلىق، وقۋ ادەبيەتتەرiن باسىپ شىعارۋعا، مەكتەپكە قاجەتتi قۇرال-جابدىقتاردى ساتىپ الۋعا دەگەن قاراجاتتى ەداۋiر قىسقارتۋعا الىپ كەلگەن.

الىپساتارلاردىڭ بۇل قيتۇرقى امالىنىڭ الدىن الىپ جاتقان جەرگiلiكتi بيلiك كiتاپ دۇكەنi سورەلەرiندەگi وقۋلىق باعاسىنىڭ شارىقتاپ كەتپەۋiنە كۇش سالماقشى. بiراق ادەتتەگi جاعداي ەمەس پە، 1-قىركۇيەك كۇنi كونتروباندالىق ەسەپپەن بايىماق بولعاندار ۇيرەنشiكتi كەستەسiنەن اۋىتقي قويماس. ەگەر دە وتاندىق باسپالار رەسەيدە قىلاڭ بەرiپ جاتقان بۇل جاڭالىقتى قۇلاعىنا شالسا، ءاپ-ساتتە بايبالام سالۋى دا عاجاپ ەمەس. ونسىز دا كەمiندە 300-400 تەڭگەگە ساتىپ الىپ جاتقان وقۋلىقتى قايدا قويامىز؟ سوندىقتان دا وتاندىق باسپالاردىڭ بوگدە ەل سياقتى، وقۋلىقتى قىمباتتاتۋىنا ەش نەگiز جوق.

ەلiمiزدەگi وقۋلىق شىعارۋدا ۇزاق جىلعى تاجiريبەسi بار "مەكتەپ" باسپاسىنىڭ وقۋلىق تاراتۋ ءبولiمi قىزمەتكەرلەرiنiڭ ايتۋىنشا، بيىل 8-10-11 سىنىپ وقۋلىعىنا ەش وزگەرiس ەنبەگەن. ياعني، وقۋلىق تا، باعا دا بۇرىنعىسىنشا. ال، 9-سىنىپقا ارنالعان وقۋلىقتار 4 جىلدا بiر رەت قايتا باسىپ شىعۋىنا وراي تولىقتىرۋلارمەن جارىق كورگەن. الايدا، "ونىڭ باعاسى قولدانىستا بار وقۋلىققا قاراعاندا، قىمباتىراق بولادى", - دەيدi باسپاگەرلەر.

بiلiم كۇنiنە از عانا ۋاقىت قالدى. ازiرگە كiتاپ دۇكەندەرi مەن باسپا ماڭايىندا تىنىشتىق. مەكتەپ وقۋلىقتارىن شىعارۋمەن اينالىساتىن باسپالاردىڭ جاڭا وقۋ جىلىنا قانداي توسىن سىيى بار ەكەنiن ۋاقىت كورسەتەر.

"تۇركىستان" گازەتى، 06.08.2009