(ساتيرا ساڭلاعى كوپەن امىربەكتىڭ رۋحىنا)

جاقسىسىن جانىنداي جاقىن كورەتىن  قازاق جاقىندا كوپەن امىربەكتەي ارداقتىسىنان ايرىلدى... بۇل ەسىمدى «كۇلە ءبىلۋ – ءومىر، كۇلدىرە ءبىلۋ – ونەر، كۇلكى بولۋ – ءولىم» (سەيىت كەنجەاحمەت) ەكەنىن تۇسىنە بىلەتىن ۇلكەن-كىشىنىڭ بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس.

بۇگىنگى جىلدامدىقتاعى 72 جاس دەگەن ەر ادام ءۇشىن سونشا كوپ جاساۋ ەمەس قوي. قايتەيىك، قازاقتىڭ شىن كۇلكىسىن كوپسىنگەندەي، اجال-مەرگەننىڭ اياۋسىز وعى ساتيرانىڭ ساناۋلى ساڭلاعىنىڭ ساردارىن دالدەپ تاپسا...

قايران، كوپەكەڭ!.. بۇتكىل بولمىسىمەن كۇلكى شاقىرىپ تۇراتىن جاساندىلىعى جوق جان ەدى. كەسكىن-كەيپى، ءجۇرىس-تۇرىسى، قاراعانى، سويلەگەنى، ءتىپتى، سويلەمەگەنى –  كوكىرەگىندە كوزى باردىڭ جۇزىنە كۇلكى ۇيىرەتىن.

كوپەن اعا قانشا تانىمال تالانت بولسا دا، ءوزىنىڭ مىقتى ەكەنىن بىلسە دە، ءوزىنىڭ قازاقى قاراپايىم قالپىن بارىنەن بيىك قوياتىن. ۇلكەنگە كىشى، كىشىگە ۇلكەن، سىيلاسقا قيماس كوڭىل سىيلاۋعا بارىن سالاتىن; بالامەن دە، دانامەن دە ازىلدەسە الاتىن.

ادام تانۋداعى بايقامپازدىعى، جاقسىلىققا قۋانا الاتىن جايساڭدىعى شىعارماشىلىق ادامىندا سيرەك كەزدەسەتىن سۇيكىمدى قاسيەتتىڭ ءبىرى ەدى.

ءبىر كەزدەرى ءوزىنىڭ پاروديا تەاترىنا «كوپەن كەلە جاتىر!» دەپ ات قويعانى، كەيىن ونى بۇكىل جۇرت ءوزىن كورگەن سايىن قۋانىشتان قول سوعىپ، الاقايلاپ ايتاتىنى ۇيرەنشىكتى ادەتكە اينالعانى دا عانيبەت-ءتىن.

مەن اعادان 9 جاس كىشى بولسام دا، ءوزى ەركەلەتە سىيلايتىنىنا ەركىنسىپ: «كونە جەزدەم – كوپەكەم» دەيتىنمىن. ونىم - ءبىرىنشى العانى قىرعىزدىڭ قىزى بولسا دا، ارقادا تۋىپ-وسكەنىن ەسىنە سالعان ءتۇرىم ەدى...

ءبىز اندا-ساندا تەلەفون ارقىلى ارقا-جارقا اڭگىمەلەسىپ، شەر تارقاسىپ تۇراتىنبىز.

وسى جىلعى ناۋرىزدىڭ 16-جۇلدىزىندا «مەن – تاۋەلسىزبىن!» جىر جيناعىمنىڭ تۇساۋكەسەرىنە قاتىسقانداعى ايتقان جۇرەكجاردى ءسوزى، اقجارما تىلەگى، كولدەي كوڭىلى – سوڭعى كەزدەسۋىمىز بولادى دەپ كىم ويلاعان؟!.. سول جولى ايتىلعان مىنا ءبىر اۋىز ءسوزى قازىر ەل اۋىزىندى ءجۇر، ءوزىمنىڭ دە قۇلاعىمدا تۇر. مارقۇم سوندا: «كوپەن – كوپەن بولعالى، استانا – استانا بولعالى، مىناۋ ۇلكەن زالدى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانا  –كىتاپحانا بولعالى ورىن جەتپەي، ءۇش ساعات تىكەسىنەن تىك تۇرعان كورەرمەن كورسەم كوزىم شىقسىن! بۇدان كەيىن ەل جيناۋ كەرەك بولسا، ەڭ ءبىرىنشى، الماتىدان قىمبات كەلەدى دەپ حابارلاندىرۋ جاساۋعا دايىن تۇرمىن»، - دەپ كوزىلدىرىگىن كوزىنەن ءتۇسىرىپ قويىپ، راحاتتانا كۇلىپ ەدى-اۋ.

«ايگولەگىڭە مەنىڭ جاڭىلتپاشتارىمدى بەرىپ تۇرشى، بۇندايدى ءالى ەشكىم جازعان جوق، نانباساڭ تىڭداشى»،- دەپ بىرنەشەۋىن وقىپ بەرىپ، بالاشا اڭقايا قاراعان ءساتى دە كوز الدىمنان كەتپەيدى.

جۋرنالدىڭ وسى، ءساۋىر ايىنداعى سانىنا 2 بەتكە كوپەن اعامەن سۇحبات بەردىك.

سوندا اعادان: «سۇراقتار ۇنادى، جولدان كەلسەم دە، ءبىر دەممەن جاۋاپ بەرىپ وتىرمىن» دەگەن ەلەكتروندى حات الدىق. ەڭ قىزىعى، ىنتا-شىنتاسىمەن كىرىسكەنى عوي، جاۋاپتىڭ سوڭىندا: «ادەمى اڭگەمەڭىز ءۇشىن سىزگە كوپ راقمەت!» دەگەن جازۋ تۇر. ءبىز ايتار ءسوزدى ءوزى ايتىپتى دەپ رەداكتسيادا ىشەگىمىز قاتىپ كۇلگەنىمىز بار. ويتپەسە، كوپەن – كوپەن بولا ما؟!

سۇحبات جارىققا شىققاسىن ۆاتساپپەن جىبەرگەندە قۋانعانىن كورسەڭىز عوي! «ءاي، سەن ءوزىڭ ءار جۋرنالدى ءبىر كىتاپتاي شىعارۋعا شارشامايسىڭ، ءيا؟! سوسىن ەكەن عوي، انا وتىزدان اسقان بالالارىڭنىڭ ءالى سوڭىنان قالماي جۇرگەنى. سولاي، ناعىز ۇستازدى بالا ۇمىتپايدى. الدا سەن تۋرالى جازۋىم كەرەك... سوسىن جۇبانىشىممەن تۇسكەن فوتونى دا تاماشا عىپ بەرىپسىڭدەر، وسى «ايگولەكتىڭ» 3 داناسىن ماعان قويىپ قويشى» دەپ ەلپىلدەپ ەدى-اۋ...

اينالاسى التى ايدا، سۋىق كۇزدە، ونسىز دا جانى جۇدەۋ قازاقتىڭ قابىرعاسىن قايىستىرىپ، قايعى بۇلتىن جامىلتىپ كوپەن امىربەك كەلمەسكە كەتىپ قالاتىنىن كىم ءبىلىپتى. ەندى ماڭگى ولمەيتىن كىتاپتارىن قۇشاقتاپ، بۇرىنعىدان دا ايالاي پاراقتاپ، قاۋلاپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاس جەتكىنشەكتەرگە جەتكىزۋگە دانەكەر بولۋدان باسقا قولدان نە كەلەدى. كەلسە، «كونە جەزدەم –  كوپەكەم» ولىمگە قيار جان با ەدى؟!

جانى ءجانناتتا، رۋحى شات بولسىن، مارقۇمنىڭ!

قىمبات ابىلداقىزى

Abai.kz