ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن يسلاممەن ۇيلەستىرگەن مۇسىلمان قازاق حالقى يماندىلىققا ۇيىسقان سايىن جاماعاتتىڭ رۋحاني دۇنيەلەرگە سۇرانىسى ارتۋدا. يسلام قۇندىلىقتارىنا تەرەڭنەن بويلاعان باۋىرلارىمىزدا ىزگىلىك پەن قۇلشىلىققا دەگەن قۇلشىنىس بايقالادى. ىقىلىم زاماننان مۇسىلمانشىلىققا ىقىلاسى اۋعان، ادامگەرشىلىكتى تۋ ەتكەن ەل حالقىنىڭ ءدىني ساۋاتى ءبىر ساتىعا كوتەرىلدى. ۇنتاسپاداعى ۋاعىزدارعا، عيبراتتى بەينەكورىنىستەرگە، تاعىلىمدى تەلەتۋىندىلارعا سۇرانىس كۇشەيدى. ەندەشە، قايتپەك كەرەك؟ «تەمىردى قىزعان كەزدە سوق». قازاق كينوسى تاعى ءبىر جاڭا رۋحاني تۋىندىمەن تولىقتى. جاڭا فيلم - «ءبىر كەم دۇنيە» كورەرمەنگە جول تارتتى.

ءفيلمنىڭ پروديۋسەرى ءھام ستسەناريىن جازعان بەلگىلى جۋرناليست ورىنباسار بالتابايۇلى، ال قويۋشى رەجيسسەرى تولەگەن بەيسەت. باستى رولدەردە - قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەرى - ورازحان سادۋاقاسۇلى، شولپان سىرگەباەۆا، بەلگىلى اكتەرلەر - ازامات ساتىپالدى، جالعاس تولعانباي، ت.ب.

فيلمدە قاراپايىم اۋىل اقساقالىنىڭ ءومىرى باياندالادى. ەشكىممەن قاق-سوعى جوق مۇسا اقساقالدىڭ ومىرلىك ۇستىنىمى - ادال اقشا تابۋ، ماڭداي تەرمەن كەلگەن نان ءتاتتى. قارتايدىم-اۋ دەمەي، تاڭنان قارا كەشكە دەيىن تىنىم تاپپايدى. تاپسىرىسپەن ات ابزەلدەرىن جاسايدى. ءوزى قولونەر شەبەرى. قۇداي قوسقان قوساعى نۇرجىبەك تە ءۇي شارۋالارىمەن اۋرە. بالا مەن كەلىنى قالادا جۇمىس ىستەيدى. سوندىقتان شال مەن كەمپىردىڭ شاراۋدان شارشاۋعا ۋاقىتى جوق.

ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن يسلاممەن ۇيلەستىرگەن مۇسىلمان قازاق حالقى يماندىلىققا ۇيىسقان سايىن جاماعاتتىڭ رۋحاني دۇنيەلەرگە سۇرانىسى ارتۋدا. يسلام قۇندىلىقتارىنا تەرەڭنەن بويلاعان باۋىرلارىمىزدا ىزگىلىك پەن قۇلشىلىققا دەگەن قۇلشىنىس بايقالادى. ىقىلىم زاماننان مۇسىلمانشىلىققا ىقىلاسى اۋعان، ادامگەرشىلىكتى تۋ ەتكەن ەل حالقىنىڭ ءدىني ساۋاتى ءبىر ساتىعا كوتەرىلدى. ۇنتاسپاداعى ۋاعىزدارعا، عيبراتتى بەينەكورىنىستەرگە، تاعىلىمدى تەلەتۋىندىلارعا سۇرانىس كۇشەيدى. ەندەشە، قايتپەك كەرەك؟ «تەمىردى قىزعان كەزدە سوق». قازاق كينوسى تاعى ءبىر جاڭا رۋحاني تۋىندىمەن تولىقتى. جاڭا فيلم - «ءبىر كەم دۇنيە» كورەرمەنگە جول تارتتى.

ءفيلمنىڭ پروديۋسەرى ءھام ستسەناريىن جازعان بەلگىلى جۋرناليست ورىنباسار بالتابايۇلى، ال قويۋشى رەجيسسەرى تولەگەن بەيسەت. باستى رولدەردە - قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەرى - ورازحان سادۋاقاسۇلى، شولپان سىرگەباەۆا، بەلگىلى اكتەرلەر - ازامات ساتىپالدى، جالعاس تولعانباي، ت.ب.

فيلمدە قاراپايىم اۋىل اقساقالىنىڭ ءومىرى باياندالادى. ەشكىممەن قاق-سوعى جوق مۇسا اقساقالدىڭ ومىرلىك ۇستىنىمى - ادال اقشا تابۋ، ماڭداي تەرمەن كەلگەن نان ءتاتتى. قارتايدىم-اۋ دەمەي، تاڭنان قارا كەشكە دەيىن تىنىم تاپپايدى. تاپسىرىسپەن ات ابزەلدەرىن جاسايدى. ءوزى قولونەر شەبەرى. قۇداي قوسقان قوساعى نۇرجىبەك تە ءۇي شارۋالارىمەن اۋرە. بالا مەن كەلىنى قالادا جۇمىس ىستەيدى. سوندىقتان شال مەن كەمپىردىڭ شاراۋدان شارشاۋعا ۋاقىتى جوق.

اقساقالدىڭ ارمانى - قاسيەتتى مەكەن - مەككە قالاسىنا ساپار شەگىپ، قاجىلىعىن وتەۋ. تاپقان-تايانعانىن «ءۇي بانكىسى» - قارا جاشىككە سالادى. كەمپىرى دە قاراپ جۇرمەي، ءسۇت ساتۋدان تۇسكەن تيىنداردى جاشىككە جينايدى. اقشانىڭ باسى قۇرالعاندا شال شەتەلگە شىعاتىن تولقۇجات جاساتپاق بوپ حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنا بارادى. كومپيۋتەر قۇرعىر قاريا تۇرعان ءۇيدىڭ سالىعى بىرنەشە جىلدان بەرى تولەنبەگەنىن انىقتاپ بەردى. شالدىڭ سالى سۋعا كەتىپ، جاشىككە سالعان اقشاسىن سالىققا قۇيادى. بۇل - اقساقالدىڭ باسىنا تۇسكەن ءبىرىنشى ءومىر سىناعى ەدى.

ءتىرى ادام تىرشىلىگىن جاساماق. وتاعاسى مەن وتاناسى جىلدار بويى تيىننان تەڭگە قۇرايدى. قاجىلىققا بارۋعا ءبىر قادام قالعاندا، اۋەجايدا كەدەندىك تەكسەرۋدەن وتكىزەردە مۇسا اتانىڭ ءۇمىتى تاعى ۇزىلەدى. تاعى دا - سالىق... اقساقال 5-6 جىل بۇرىن اۋىلعا كىرەبەرىس جولدا كولىك اپاتىنا ۇشىرايدى. ءوزى امان قالادى. ال كولىگىنىڭ كۇل-تالقانى شىعادى. كولىگىنىڭ سالىعىن تولەمەگەنى ءۇشىن وعان شەتەلگە شىعۋعا رۇقسات بەرمەيدى. قاريانىڭ كوز جاسىن قاتال زاڭ ءتۇسىنسىن بە؟! اقساقالدىڭ اياعىن تەڭگە تاعى «تۇساۋلايدى». جولداسىن مەككە-ماديناعا شىعارىپ سالعان نۇرجىبەكتىڭ دە ءۇمىتى كۇپتى بوپ، كوڭىلى بوساپ قويا بەرەدى. ءبىر كەم دۇنيە دەگەن وسى بولار.

تۋىندى كورەرمەنىن بىردە جىلاتىپ، بىردە جىگەرلەندىرەدى. ءتىپتى، قاجىلىق ءۇشىن ساۋىن سيىرىن ساتاردا مالىن قيماي، كوز جاسىنا ەرىك بەرگەن نۇرجىبەكپەن بىرگە جىلايسىڭ.

فيلم ءومىر قيىنشىلىقتارىنا مويىماي كۇرەسۋگە ۇندەيدى. كوڭىلگە جىگەر سىيلايدى. قازاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىپ، بويىنان كورىنىس تاپقان اسىل قۇندىلىقتاردىڭ ءبىرى - ار مەن ۇيات سەكىلدى ۇلى ۇعىمدى قاستەرلەۋگە، ارزان ابىرويعا، قۋ دۇنيەگە الدانباي، اردى ساقتاۋعا شاقىرادى.

فيلمدە قايرات اكەسىنە تاپقان تابىسىن تولىعىمەن بەرەتىن تۇسى بار. بىراق بالاسىنىڭ سۋىت جۇرىسىنەن كۇدىكتەنەدى. تاڭعا تاياۋ ءبىر سومكە اقشاعا كوزى تۇسەدى. كولدەنەڭ كەلگەن كوك دوللاردى ادال جولمەن تاپپاعانىن ءىشى سەزىپ، اشۋعا بۋلىعادى. قارت ارام جولمەن تاپقان اقشانى بەتىنە شاشىپ، اقشانى ارىنا  ايىرباستامايدى. «ءبۇيتىپ تاپقان بايلىعىڭ قۇرىسىن»، - دەپ اۋىلعا تارتىپ كەتەدى. ار-نامىس، ۇيات، شىنشىل سەكىلدى قاسيەتتەردى بويىنا جيناعان مۇسا قاريا تەك ءوزىن ەمەس، وزگەلەردى دە وسىعان ۇيرەتەدى. وسىلايشا ءبۇتىن اۋىلعا ۇلگى بولادى ءھام ابىرويى ارتادى.

«ءدۇيىم جۇرت ءسوزىن تىڭداپ، پىكىرىنە قۇلاق اسقاندى ابىز دەيدى. اۋىل-ايماققا ءامىرى جۇرەتىندى اقساقال اتايدى. ال ەلدىك سانانى قالىپتاستىرا الماي، اۋىل-ايماق كۇيبەڭىنىڭ شىرعالاڭىندا جۇرگەندى شال دەيدى»، - دەيتىن تەڭەۋى بار جازۋشى شەراعاڭنىڭ (شەرحان مۇرتازا).

كەيىپكەر ناعىز اۋىل قارياسىنىڭ ءرولىن سومدايدى. «اۋىلدا شالدار كوپ، الايدا اقساقالدار ازايىپ بارا جاتىر»، - دەپ كۇرسىنگەن كەيبىرەۋلەردى «ە، باسە قازاقتىڭ قاريالارى ءالى دە بار ەكەن عوي» دەگەن ويعا جەتەلەيدى.

«كەمپىردىڭ سيىرمەن قيماي قوشتاسقان تۇسى قاتتى اسەر ەتتى. كوزگە جاس الماۋ مۇمكىن بولمادى. بىزدەر، قازاقتار قالاعا كەلىپ، مالدىڭ قادىرىن ۇمىتىپ بارا جاتىرمىز عوي. ءبارىمىز دە اۋىلدان شىقتىق قوي. سيىردىڭ ءسۇتىن ءىشىپ، ەتىن جەپ، كۇش-قۋات العان ادامنىڭ ءبىرىمىن. ءتۇسىرۋشى توپتىڭ جىگىتتەرى اۋىل تىرشىلىگىنەن حابارى بار ەكەن. ءالسىز تۇسىمىزدى كوزىمىزگە كورسەتىپ بەردى. بۇل ادامدى تازالىققا، يماندىلىققا ۇيرەتەتىن فيلم ەكەن. قادامدارىڭ قۇتتى بولسىن، جىگىتتەر»، - دەدى ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەر سالتاناتىندا م.اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى ەسمۇحان وباەۆ اعىنان جارىلىپ.

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سارسەنبى ءداۋىتۇلى دا العان اسەرىمەن ءبولىستى. «بىرەۋ ايگىلى جازۋشى شىڭعىس ايتماتوۆتان: «وسى ءسىز ۇلكەن ابىرويعا قالاي قول جەتكىزدىڭىز؟» - دەپ سۇراعان ەكەن. سوندا ول: «مەنى اۋەلى ايەلىم سىيلادى، سوسىن كورشىلەرىم قۇرمەت كورسەتە باستادى. ودان كەيىن قوعامنىڭ، سوسىن الەمنىڭ ىقىلاسىنا بولەندىم»، - دەپ جاۋاپ بەرىپتى. قاراڭىزدارشى، قانداي عانيبەت؟! مىنەكي، كوردىڭىزدەر مە، مۇسىلمان ايەلدەر ەرلەرىنە قانداي قۇرمەت كورسەتكەن؟! قازاق ايەلدەرى مۇنداي يگىلىكتەن كەندە ەمەس. يسلامدا كۇيەۋىنىڭ ريزالىعىن العان مۇسىلمان ايەلدىڭ سىيى - ءجاننات دەگەن. فيلمدە كورگەنىمىزدەي، نۇرجىبەك قارىنداسىمىز كۇيەۋىنىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، رازىلىعىن الۋعا تىرىسادى. بۇل ءفيلمنىڭ جاستارعا بەرەر پايداسى مول. شال مەن كەمپىردىڭ ونەگەلى ءومىرى بىزگە دە ساباق بولدى»، - دەدى جازۋشى-عالىم س.ءداۋىتۇلى.

قىسقاسى، كوپ ەستىگەننەن ءبىر كورگەن ارتىق. تىرشىلىگى مەن قۇلشىلىعىن قاتار الىپ جۇرەتىن مۇسا اقساقال مەن نۇرجىبەك اپانىڭ قايعىسى مەن قۋانىشىنا ورتاقتاسقىڭىز كەلسە، «ءبىر كەم دۇنيەنى» كورىڭىز.

بايقوجا بايتۇرسىنۇلى

P.S.

2013 جىلدىڭ 7 ناۋرىزىنان باستاپ ەلىمىزدىڭ كينوتەاترلارىنان «ءبىر كەم دۇنيە» ءفيلمى كورسەتىلە باستايدى.

كوڭىلگە كوپ وي سالار كينودان قۇر قالماڭىز. بايلانىس تەلەفوندار: + (727) 313 14 89, 8 777 677 25 78, 8 707 836 33 93