ومىردەن وتكەن ادام تۋرالى جاقسى ءسوز، تىلەكتەر ايتىلعاندا «ورنىنان ءبىر اۋناپ تۇسكەن شىعار» دەپ جاتاتىنى بار. ال تومەندەگىدەي جاعدايدا ۇلى اباي ارۋاعى قانداي كۇي كەشتى ەكەن دەگەن ويعا قالاسىز! وسى كۇندەرى كوگىلدىر ەكراننان بەرىلىپ جاتقان «تسەسنابانك» جارناماسىنا قاراعاندا، اباي ءوز زامانىندا رەپۋتاتسيا جاساۋ ءۇشىن قوعامدى سىنعا الىپ، ءفالسافا ايتۋ ارقىلى ويشىل بولۋعا تىرىسقان كورىنەدى. ياعني، بانك ۇجىمىنىڭ ويىنشا، بولاشاققا قام جاساۋ ءۇشىن ءاربىر بالا نەمەسە جەتكىنشەك ابايداي تانىمال بولۋى كەرەك. دالىرەك ايتقاندا، رەپۋتاتسيا قالىپتاستىرۋى قاجەت ەكەن. سونىمەن، جارنامانى كورىپ، ەستىگەن ادام ابەكەڭ (اباي قۇنانبايۇلى) وزىنە ەسكەرتكىش ورناتىلىپ، داڭعىل جول مەن تەاتر اتى بەرىلۋى ءۇشىن قىزمەت ەتكەن ەكەن عوي دەگەن ويعا قالۋدا. ودان دا سوراقىسى اتالمىش جارناما جاس ۇرپاققا تاربيەلىك جاعىنان گورى مانساپقۇمارلىق سياقتى جاعىمسىز قىلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە باعىتتالعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ءبىر قاراساڭىز، دۇنيە-مۇلىك، قارجىدان دا جوعارى تۇراتىن رۋحاني قۇندىلىقتى دارىپتەيتىن ءتاپ-ءتاۋىر الەۋمەتتىك جارناما سياقتى. و باستا وسىنداي ماقسات كوزدەگەن بولسا كەرەك. الايدا، ءتۇسىرىلىم كەزىندەگى ورىسشا ويلاۋدىڭ ناتيجەسىندە جاقسى باستامانىڭ ءمانى وزگەرىپ، تونىن اينالدىرىپ كيگىزگەن دە شىعارعان. ءسويتىپ، ونسىز دا شالا-جانسار ۇلتتىق سانامىزدى شۇبارلايتىن مىڭ سان ءدۇبارا دۇنيەلەردىڭ قاتارىنا تۇرا قالدى. بانك ءوزىن ابايعا تەڭەستىرىپ ماسقارا بولعانىمەن قويماي، ابايدى ماقتاعانداي بولا وتىرىپ، شىن مانىندە قورلاپ وتىر.

ومىردەن وتكەن ادام تۋرالى جاقسى ءسوز، تىلەكتەر ايتىلعاندا «ورنىنان ءبىر اۋناپ تۇسكەن شىعار» دەپ جاتاتىنى بار. ال تومەندەگىدەي جاعدايدا ۇلى اباي ارۋاعى قانداي كۇي كەشتى ەكەن دەگەن ويعا قالاسىز! وسى كۇندەرى كوگىلدىر ەكراننان بەرىلىپ جاتقان «تسەسنابانك» جارناماسىنا قاراعاندا، اباي ءوز زامانىندا رەپۋتاتسيا جاساۋ ءۇشىن قوعامدى سىنعا الىپ، ءفالسافا ايتۋ ارقىلى ويشىل بولۋعا تىرىسقان كورىنەدى. ياعني، بانك ۇجىمىنىڭ ويىنشا، بولاشاققا قام جاساۋ ءۇشىن ءاربىر بالا نەمەسە جەتكىنشەك ابايداي تانىمال بولۋى كەرەك. دالىرەك ايتقاندا، رەپۋتاتسيا قالىپتاستىرۋى قاجەت ەكەن. سونىمەن، جارنامانى كورىپ، ەستىگەن ادام ابەكەڭ (اباي قۇنانبايۇلى) وزىنە ەسكەرتكىش ورناتىلىپ، داڭعىل جول مەن تەاتر اتى بەرىلۋى ءۇشىن قىزمەت ەتكەن ەكەن عوي دەگەن ويعا قالۋدا. ودان دا سوراقىسى اتالمىش جارناما جاس ۇرپاققا تاربيەلىك جاعىنان گورى مانساپقۇمارلىق سياقتى جاعىمسىز قىلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە باعىتتالعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ءبىر قاراساڭىز، دۇنيە-مۇلىك، قارجىدان دا جوعارى تۇراتىن رۋحاني قۇندىلىقتى دارىپتەيتىن ءتاپ-ءتاۋىر الەۋمەتتىك جارناما سياقتى. و باستا وسىنداي ماقسات كوزدەگەن بولسا كەرەك. الايدا، ءتۇسىرىلىم كەزىندەگى ورىسشا ويلاۋدىڭ ناتيجەسىندە جاقسى باستامانىڭ ءمانى وزگەرىپ، تونىن اينالدىرىپ كيگىزگەن دە شىعارعان. ءسويتىپ، ونسىز دا شالا-جانسار ۇلتتىق سانامىزدى شۇبارلايتىن مىڭ سان ءدۇبارا دۇنيەلەردىڭ قاتارىنا تۇرا قالدى. بانك ءوزىن ابايعا تەڭەستىرىپ ماسقارا بولعانىمەن قويماي، ابايدى ماقتاعانداي بولا وتىرىپ، شىن مانىندە قورلاپ وتىر. بەينەروليكتەگى باستى قاتەلىك - ستسەناريىن تۇزگەن ادامدا دەپ ويلايمىن. ول ەكەۋ. بىرىنشىدەن، ابايدى ارالاستىرماۋ كەرەك ەدى، ەكىنشىدەن اكەسى بالاسىنا ابىروي، بەدەل (رەپۋتاتسيا) ءۇشىن ەمەس، بەرگىسى ءوزى ءۇشىن، سوسىن بارىپ حالقى ءۇشىن قىزمەت ەتۋدى ۇيرەتۋى ءتيىس ەدى. اكەنىڭ بالاعا باعىت-باعدار بەرىپ قاناتتاندىرۋى، ال، بالانىڭ مىقتىلارعا ۇقساپ باعۋى ادام بالاسىندا باعزىدان بار قاسيەت. دۇرىس-اق! ايتپاق وي - ونداي داعدىعا استە قارسى بولۋ ەمەس، گاپ سونى قالاي بەرۋدە، قالاي دارىپتەۋدە بولىپ وتىر. ياعني، الدەقاشان ومىردەن وتكەن ۇلى ويشىلدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىققا اينالعان رۋحاني قازىناسىن «تسەسنابانك» جارناماعا سالىپ، مادەني ەرەكشەلىكتى اياققا تاپتاپ، بالانى بايلىققا، اتاققۇمارلىققا يتەرمەلەگەن تەرىس باعىتتاعى ناسيحاتقا بارعاندىعى، «اڭداماي سويلەگەن، اۋىرماي ولەدى» - دەگەننىڭ كەبىى.

ايتار ويى ۇلتتىق ۇعىمعا قايشى كەلىپ جاتقان سوڭ شامدانىپ، شامىرقانىپ وتىرمىز. وسى تەكتەس دۇنيەلەردىڭ ىلعيدا ەرسى بولىپ شىعا بەرەتىنى - ۇلتتىق ەرەكشەلىكتى، ءتول مادەنيەتتى ەسكەرمەيتىندىگىمىزدە. اسىرەسە، ۇلتتىق سانانى جۇرتشىلىققا سىڭىرەتىن باق-نىڭ وزىندە وسىنداي جايتتىڭ جاپپاي ەتەك الىپ بارا جاتقانى الاڭداتادى.

قيت ەتسە ورىستاردى مىسالعا الا بەرەمىز عوي. ويتكەنى، ولاردان باسقا بوگدە ۇلتتى «كورمەدىك»، نەگىزگى باعدار دا سول حالىق بولىپ كەلدى، ءالى دە سولاي. مىسالعا تاعى دا سول ورىس حالقىن الار بولساق، پۋشكين، بۋلگاكوۆ نەمەسە لومونوسوۆىن ءدال وسىنداي ۇلگى ەتىپ جارناما تۇسىرسە داۋ-شاردىڭ كوكەسى سوندا بولار ەدى. شەكسپيردى، گەتەنى، بالزاكتى جارناماعا قوسقانىن كورگەن، ەستىگەن كىسى بار ما ەكەن؟! بار بولسا حابارلاسسىنشى، جازسىنشى، قانداي دا ءبىر قوعامدىق پىكىر تۋدى ما ەكەن، بىلەيىك تە! وسى ءتارىزدى اقپارات قۇرالدارىندا بەرىلىپ جۇرگەن جارنامالاردىڭ بۇل ءبىرى عانا. ولاردىڭ سارابدال سىننان ءوتۋى، وتكەنىن قۇزىرلى مەكەمەنىڭ بەكىتۋى ءتارىزدى مەحانيزمدەر مادەنيەت مينيستىرلىگىندە، اقپارات كوميتەتىندە جوق بولعانى ما، بار بولسا قايدا قاراپ وتىر؟! ول جونىندە زاڭ نە دەيدى، زاڭگەر نە دەيدى! ەڭ باستىسى، وقىرمان ءسىز نە دەيسىز؟

Abai.kz