ەربول الشىنباي. «ول دا راس، قۇپيا ۇيىم قۇرعانىمىز»
تاڭجارىق جولدىۇلى - 110 جىل
بۇگىن قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى، ايگىلى اقىن تاڭجارىق جولدىۇلىنىڭ تۋعانىنا - 110 جىل. بار عۇمىرىن الاشتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ارناعان تاڭجارىقتىڭ ەسىمى قازاق تاريحىنان وشپەس ورىن الارى ءسوزسىز. ول - بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ىرگە تاسىن قالاپ كەتكەن الاشوردانىڭ قىتاي جەرىندەگى تىكەلەي وكىلى بولدى. الاش يدەياسىنىڭ تاراتۋشىسى، جوقتاۋشىسى اتاندى. سونىڭ سالدارىنان سول كەزدەگى قىتاي وكىمەتىنىڭ اياۋسىز ەزگىسىنە ۇشىراپ، بار-جوعى 44 جاسىندا بۇ دۇنيدەمەن قوشتاستى ەسىل ەر!
تومەندە ەربول الشىنبايدىڭ تاڭجارىق جولدىۇلى تۋرالى ماقالاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
...بوگەلمەي جازىپ ولەم، سەن وقىپ ءول،
تارتامىن اقىر جازا سونىڭ ءۇشىن...
بۇل اقىن تاڭجارىقتىڭ تۇرمەدە جازعان جىرلارى تىڭشى-تەرگەۋشىلەر ءتىنتۋى كەزىندە قولدى بولىپ، ءوزى سول ءۇشىن تەرگەلىپ، ءولىمشى بولىپ تاياق جەپ، جان ازابى مەن ءتان ازابىن قاتار تارتىپ جاتقاندا، «ەندى ولەڭ جازباي-اق قويىڭىزشى، اعا!» دەپ جانى اشىعان تۇرمەلەس ىنىسىنە ايتقان ءسوزى. اقىننىڭ اۋزىنا بۇل ءسوزدى ءتاڭىرى سالعان شىعار، ول شىنىمەن دە «جازىپ ءولدى».
تاڭجارىق جولدىۇلى - 110 جىل
بۇگىن قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى، ايگىلى اقىن تاڭجارىق جولدىۇلىنىڭ تۋعانىنا - 110 جىل. بار عۇمىرىن الاشتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ارناعان تاڭجارىقتىڭ ەسىمى قازاق تاريحىنان وشپەس ورىن الارى ءسوزسىز. ول - بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ىرگە تاسىن قالاپ كەتكەن الاشوردانىڭ قىتاي جەرىندەگى تىكەلەي وكىلى بولدى. الاش يدەياسىنىڭ تاراتۋشىسى، جوقتاۋشىسى اتاندى. سونىڭ سالدارىنان سول كەزدەگى قىتاي وكىمەتىنىڭ اياۋسىز ەزگىسىنە ۇشىراپ، بار-جوعى 44 جاسىندا بۇ دۇنيدەمەن قوشتاستى ەسىل ەر!
تومەندە ەربول الشىنبايدىڭ تاڭجارىق جولدىۇلى تۋرالى ماقالاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
...بوگەلمەي جازىپ ولەم، سەن وقىپ ءول،
تارتامىن اقىر جازا سونىڭ ءۇشىن...
بۇل اقىن تاڭجارىقتىڭ تۇرمەدە جازعان جىرلارى تىڭشى-تەرگەۋشىلەر ءتىنتۋى كەزىندە قولدى بولىپ، ءوزى سول ءۇشىن تەرگەلىپ، ءولىمشى بولىپ تاياق جەپ، جان ازابى مەن ءتان ازابىن قاتار تارتىپ جاتقاندا، «ەندى ولەڭ جازباي-اق قويىڭىزشى، اعا!» دەپ جانى اشىعان تۇرمەلەس ىنىسىنە ايتقان ءسوزى. اقىننىڭ اۋزىنا بۇل ءسوزدى ءتاڭىرى سالعان شىعار، ول شىنىمەن دە «جازىپ ءولدى».
تاڭجارىق جولدىۇلى پوەزياسىنىڭ 80 پايىزى تۇرمەدە جازىلدى. ال، ونىڭ تەرگەۋشىلەر مەن تىڭشىلار تاراپىنان جويىلعانى قانشاما؟! بىزگە جەتكەنى - تاس تۇرمەنىڭ تۇنەگىن جارىپ شىققان جارىق ساۋلە سىندى. ءمىرجاقىپ، ماعجان سەكىلدى اعالارىنىڭ ورىس تۇرمەسىنىڭ بەتون قابىرعالارى تۇنشىقتىرىپ، التى الاشىنا جەتپەي قالعان «اباقتىداعى داۋىسى»، تەرگەۋدە كورگەن جان توزگىسىز ازابى، تاڭجارىق اقىن جىرىندا جاڭعىرىپ تۇرعانداي اسەر قالدىرادى.
...دوڭگەلەك ءبىر تاقتاي بار قالىڭ شاپقان،
بەتىنە قانمەن سىرلاپ، بوياۋ جاققان.
جالاڭاش قۇيرىق قويىپ وتىر، - دەيدى،
قاراتىپ ۇشىن ورگە شەگە قاققان.
كومىرگە وتىرعىزىپ ۇساق شاعىپ،
قان دەگەن ماي قۇيرىقتان سۋداي اعىپ.
ۇرپىڭە شي جۇگىرتىپ بوزداتقاندا،
شىبىن جان شىعىپ كەتپەي تۇرسىن ناعىپ؟!
ادامنىڭ جانى كەتىپ دەنەسىنەن،
قۇيرىقتى الساڭ جۇلىپ شەگەسىنەن.
تاڭىرگە داۋىسىڭ جەتىپ زارلاناسىڭ،
تىرناقتىڭ ينە سۇقسا كوبەسىنەن.
بۇل اقىننىڭ «تۇرمە ءحالى» دەيتىن ۇزاق تولعاۋىنان ءۇزىندى. وقۋدىڭ ءوزى كىسى جۇرەگىنە سالماق تۇسىرەر وسى ءتان مەن جان ازابى سۇلتان بوپ تۋعان الاش ارىستارىنىڭ باسىنان باعى اۋعاندا، تۇرمە «ساديستەرىنەن» كورگەن قيناۋى. ولاردى وسىلاي اتاماسقا شاراڭ جوق. ادام بالاسىن قيناۋدان ءلاززات الاتىن «ساديستەر» بولماسا، ەسى دۇرىس جان يەسى مۇنشالىق حايۋاندىققا بارا الماس ەدى. شىعىس تۇركىستان زيالىلارىن كەلىسىم بويىنشا، كەڭەس-قىتاي چەكيستەرى بىرگە تەرگەگەنىن، ال تاڭجارىق جولدىۇلىن «گوسپودين تاڭدجاريك كاك جيزن؟» دەپ «شەگىر كوزىن سىقسيتاتىن» ورىس تەرگەۋشىسى پولينوۆ سۇراققا تارتقانىن ەسكەرسەك، ورىس تۇرمەسى مەن قىتاي تۇرمەسىندەگى تەرگەۋ-ازاپتاۋ تاسىلدەرىنىڭ ۇقساس بولعانى ءوز-وزىنەن تۇسىنىكتى. قۇپيا قويمالاردا ساقتالىپ قالعان الاش ارىستارىنىڭ اتىلار الدىنداعى فوتولارى دا ءبىراز جايعا قانىقتىرعانداي. وسى قاسىرەتتى جىرلاردان جانى مەن ءتانى قاتار شىرقىراعان اياۋلى اقىننىڭ جۇرەك ءلۇپىلى مەن ساۋساق تابىن سەزگەندەي بولاسىڭ.
«تۇرمە ادەبيەتى» دەپ اتالاتىن جاڭا تەرمينمەن ىندەتە زەرتتەيتىن جوقشىسىن كۇتىپ جاتقان تاڭجارىق اقىن پوەزياسى، بۇقارا تىشقانباەۆ، تىلەۋجان ساقالوۆ، ورازانباي ەگەۋباەۆ، تۇرلىبەك مامەسەيىت سىندى ازۋلى دا الىمدى جازۋشى-عالىمدار زەرتتەپ، زەردەلەگەنىنە قاراماستان، جاڭا زاماننىڭ كوزىمەن ءۇڭىلۋدى قاجەت ەتەدى، ارحيۆ قويمالارىنداعى ءالى اشىلماي وتىرعان ءبىراز قۇپيا جايعا دا ءتۇننىڭ شەتىن تۇرگەندەي تام-تۇمداپ ساۋلە تۇسىرەدى. بۇرىن زاماننىڭ قۇرساۋىمەن ايتىلماي كوكەيدە تۇنشىعىپ قالعان زارلى شىندىق جارىققا شىعار كۇنىن اڭسايدى. بەلگىلى ءبىلىمدار سەرىك نەگيموۆتىڭ پايىمىمەن ايتساق، «الاش يدەياسىن - ءاليحان، احمەتتەردىڭ باستاماسىن جالعاستىرعان ساياسي جاۋىنگەر»، بۇل تاراپتاعى ءوزىنىڭ ءادىل باعاسىن ءالى العان جوق.
سونىڭ ءبىرى - جۇرت اۋزىندا ايتىلىپ جۇرگەن ماقسۇت ساسانۇلى، ابەۋ قۇدىشۇلى، تاڭجارىق جولدىۇلى باستاعان «ارعى بەتتەگى» قازاق زيالىلارى شىعىس تۇركىستانعا «قونىس اۋدارعان» قازاقتىڭ تۇڭعىش ۇلتتىق ۇكىمەتى ءاسكەري كەڭەسىنىڭ مۇشەسى رايىمجان ءمارسەكۇلى مەن ىبىرايىم جايناقوۆ سىندى الاش يدەياسىنىڭ اينىماس
ساربازدارىمەن قوسىلىپ، الاشوردانىڭ قازاقستاندا ىسكە اسپاي قالعان ۇلى مۇراتتارىن ورىنداۋ جولىندا، قۇلجا قالاسىندا «الاش-ازاتتىق» اتتى قۇپيا ۇيىم قۇرىپ، شىعىس ءتۇركىستان ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەنى جايىنداعى اڭگىمەلەر. جۇرت اۋزىنداعى وسى ءسوزدەردە شىندىقتىڭ سىلەمى جاتقان سەكىلدى. بۇل اقىن شىعارمالارىندا دا ءىز قالدىرعان. «تۇتقىندالۋ» اتتى ۇزاق تولعاۋىندا تەرگەۋشىنىڭ اۋزىنان بەرىلەتىن شۋماقتاردا:
...الىپ تۇر التاي جاقتان ابەۋ حابار،
امالىن باركول جاقتىڭ ءشامسي تابار.
قۇسايىن ۇرىمجىدەن ساعان كەلگەن،
كىسىڭ كوپ سەنىڭ مۇندا ەلگە شابار.
بۇل ءىستى ماقسۇت قۇرعان باسىندا العاش،
ءبىر قازاق ماقسۇت ايتسا كىرمەي قالماس.
باستاپ ءجۇر ول كەتكەن سوڭ جايىربەگى،
ولاردىڭ قايسى قازاق ءتىلىن الماس.
بىلەسىڭ ونىڭ ءبارىن ىشىندە ءوزىڭ،
قاي قازاق ساعان كەلىپ اقىل سالماس.
تاراتىپ جاتاسىڭ سەن ۇيىمشادان،
كەتەدى بىردەن-بىرگە ءبارى جالعاس، -
دەلىنەدى. تاڭجارىقتى 1925 جىلى قازاقستاننان قايتقاننان باستاپ ءجىتى باقىلاۋىنا الىپ، باسقان-تۇرعانىن حاتتاپ-شوتتاپ جوعارىعا جولداپ وتىرعان قىتاي تىڭشىلارىنىڭ بۇل سۇراعى تەگىن بولماسا كەرەك. بۇل جەردە دۇسپانعا ساتىلعان ەل اراسىنىڭ «ءۇندەمەستەرى» دە «يەلەرىنە» ادال قىزمەت اتقارعان سىڭايلى.
اقىن:
ايداتقان ءبىزدى ۇستاتىپ اعايىندار،
قوش ەندى جولىققانشا جاقسى جاسا، - دەپ، ايدالىپ بارا جاتىپ جاۋلارىمەن دە بابادان قالعان ءمارت مىنەزبەن قوشتاسادى. ءار زامان «تاسقا شاپسا مايىرىلماس» الداسپاندارىمەن قوسا، كوزگە قوراش ساتقىنداردى دا تۋعىزادى. بۇل جولدار اقىننىڭ ءوزى:
احمەت، اباي، اسەت، مەرجاقىپتار،
جەتپەيدى وعان جيساڭ مىڭ بالانى.
شاكەرىم، ءارىپ پەنەن مۇرىن، ومار،
كومبەگە ولار شاپسا، تىڭ بارادى، - دەپ قۇرمەتپەن ەسكە الاتىن «ۇلتتىڭ ۇستازى» احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ:
«...ماعان اۋىر وسىلاردىڭ بارىنەن،
ءوز اۋىلىمنىڭ يتتەرى ءۇرىپ، قاپقانى»، - دەپ، تاۋسىلاتىن قۇساسىمەن ۇندەسىپ جاتىر.
تەرگەۋشىلەر تاراپىنان «قاي قازاق ماقسۇت ايتسا، كىرمەي قالماس» دەلىنىپ وتىرعان ماقسۇت ساسانۇلى حاقىندا قاپەرگە ىلەر ءبىر ءجايىت بار. «قازاق» گازەتىنىڭ 1917جىلعى №222 سانىندا «باسپاحانا تۋرالى» دەگەن اتپەن ىلە قازاقتارىنان كەلگەن حات جاريالانعان. كوزىقاراقتى وقىرمانعا بۇرىننان تانىس بولسا دا، وسى قىسقا حاتتىڭ ءماتىنىن تولىق كەلتىرەمىز:
«قازاق» باسقارماسىنىڭ باسپاحانا تۋرالى جازعان سوزىنە ءىشىمىز ەرىپ، قىتاي قول استىنداعى كۇنەس ەلىنىڭ قازاقتارى «ازامات» سەرىكتىگىنە 600 سوم اقشا جىبەردىك. قولعا العان ىسىنەن ءبىز دە قۇر قالمالىق دەدىك. الاش تۋىنىڭ استىنا ءبىز دە قوسىلدىق. قاراڭعى ءبىر شەت جەردەن بىزدەر قوسىلعاندا، باسقا كوزى اشىق، كوڭىلى سەرگەك قاي قازاق قاراپ قالار دەيمىز. ءبۇتىن التى الاش بولىپ ءبىر باسپاحاناعا يە بولا الماسا، قانشا نوعايعا كۇلكى بولمايمىز با؟ باياعىدان بەرى تەلمىرگەنىمىز از با؟ شومىشتەن قاعىلىپ جۇرگەنىمىز بە؟ ەگەر قازاقتىڭ ءبىر باسپاحاناسى بولسا، ءار ءتۇرلى گازەت-جۋرنال باسىلىپ، قازاقشا مەكتەپ كىتاپتارى كوبەيىپ، كوزىمىز اشىلار ەدى.
ماقسۇت ءتاجى ساسانۇلى، مولدا نۇربەكۇلى، قاسبولات بايبولاتۇلى، شايىربەك ساسانۇلى، راقىم اقىلبەكۇلى، جيەنالى مەيىرمانۇلى».
ۇلى ابايدان باستالىپ، الاشوردا ارىستارى كەزىندە ۇلتتىق قوزعالىسقا اينالعان قازاق جۇرتىنىڭ رۋحاني ءورلەۋىنىڭ بارومەترى «قازاق» گازەتى بولعانى تۇسىنىكتى. بۇل رۋحاني-الەۋمەتتىك بۋىرقانىس قىتاي بودانىندا وتىرعان قازاقتاردى دا شارپىماي قالعان جوق. دەمەك، قازاق بالاسىنىڭ ءبىرتۇتاس الاش دەپ سوققان جۇرەگىن شەكارا سىزىعى بولە الماعان. حح عاسىر باسىنداعى شىعىس تۇركىستان قازاقتارى تاريحىنداعى اسا ءىرى تۇلعالاردىڭ ءبىرى ماقسۇت ساسانۇلى ەرتەدەن «قاراڭعى ءبىر شەت جەردە» تۇرىپ، «الاش تۋىنىڭ استىندا» بولعان دەۋگە حاقىمىز بار. جالپى، بۇل كەيىن قاۋزالاتىن، ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. تەك ءسوز رەتىنە كەلگەسىن ايتىپ وتىرمىز.
تاڭجارىق اقىندى قازاقستانعا كەلۋگە ىڭكار ەتكەن كەي اعايىن جازىپ ءجۇرگەندەي «...قازان توڭكەرىسى جەڭىس تاۋىپ، سوتسياليستىك كەڭەس وداعى قۇرىلىپتى» دەگەن حابار ەمەس، وسى ساسان اۋىلىنا كەلىپ تۇرعان «قازاق» گازەتىنەن العان تاربيەسىمەن جۇرەگىنە ورنىققان «الاشقا قىزمەت قىلسام» دەگەن ارمانىمەن قوسا، الاشوردا ۇلتتىق ۇكىمەتىنىڭ اۆتونوميا الۋىنا بايلانىستى كۇللى قازاق اسپانىن جاڭعىرتقان، «جاساسىن، الاش اۆتونومياسى!» دەگەن ۇران بولسا كەرەك. ءايتپەسە:
تاڭجارىق جولدىباەۆ ءماشھۇر اتىم،
بەلگىلى التى الاشقا جازعان حاتىم»- دەيتىن تاكاپپار اقىن، اياۋلى اعالارىنىڭ باسىپ كەتكەن ءىزىن ۇلگى تۇتىپ:
از جازىپ قىسقاشا ءومىر تاريحىمدى،
كەتپەكپىن ويىما العان فورمالىمشا.
جاقتىرسا جاستار الىپ وقىپ ءجۇرسىن،
احىمەت، مەرجاقىپتىڭ جورنالىنشا» - دەمەسە كەرەك-ءتى.
اقىن شىعارمالارىن تالماي جيناپ، زەرتتەگەن، بار ءومىرىن وسى يگىلىكتى ىسكە ارناعان الاشتىڭ ءبىر دەگدار ۇلى ورازانباي ەگەۋباەۆ 2001جىلى ءۇرىمجىدەن شىققان تاڭجارىق شىعارمالارىنىڭ ەكى تومدىق تولىق جيناعىنا جازعان العىسوزىندە: «...كەڭەس وداعى قۇرىلعاننان كەيىن قازاقستانداعى الاشوردا پارتياسىنىڭ شينجاڭعا كەلگەن ادامدارى، شينجاڭدا وزدەرىنىڭ قۇپيا ۇيىمدارىن قۇرىپ، بۇرىنعى قيمىلدارىنا كىرىسە باستايدى» دەگەن دەرەك كەلتىرەدى. مۇنى الاشتىڭ كوسەمدەرىنىڭ ءبىرى حالەل دوسمۇحامەدتىڭ تەرگەۋشىگە بەرگەن جاۋابىندا: «...ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز - بارلىق قازاقتىڭ باسىن قوسۋ بولاتىن. ءبىز قىتايداعى قازاقتاردى دا قوسىپ الۋدىڭ جولىن قاراستىردىق. ارينە، ولار وزدەرى مەكەندەپ وتىرعان تەرريتورياسىمەن قازاقتىڭ قۇرامىنا كىرۋى كەرەك دەپ ەسەپتەدىك» دەيتىنى دە راستاي تۇسەدى. اقىننىڭ «تۇرمە تاريحى» اتتى ولەڭىندە:
...تۇرداقىن، ايسا تورە، جايناقوۆ بار،
قۇلجانىڭ قالاسىندا ەلۋ ادام،
ءبىر تۇندە اكەتىپتى بىراق ايداپ...
نەمەسە:
بايباتشا - ىبىرايىم، جايناقوۆپەن،
جونەلدى ساعاتبەكتەر سوڭىنا ەرە، -
دەپ باياندالادى.
بۇل ولەڭ مەنىڭ ەسىمە بالا كۇنىمدەگى ءبىر ۋاقيعانى تۇسىرەدى. توعىزىنشى سىنىپ وقيتىن كەزىم ەدى. قۇلجا قالاسىندا مەكتەپ-ينتەرناتتا بولاتىنمىن. اۋىلداعى ۇيىمە بارىپ قايتۋعا اۆتوبۋسقا ءمىندىم. اۆتوبۋس قوزعالا باستاعاندا، جانىمداعى بوس ورىنعا ەنتىگىپ كەلىپ ءبىر جاس جىگىت وتىردى. قولىمدا «بەس عاسىر جىرلايدى» اتتى كىتاپتىڭ (كيريلل حارپىمەن) كوشىرمەسى بار ەدى. ءبىراز جۇرگەن سوڭ قاسىمداعى جىگىت ءتۇرتىپ، ونى قايدان العانىمدى سۇرادى. مەن ىلە پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنداعى اقىن اعالارىمنان العانىمدى ايتتىم. ول مەنىڭ كيريلل حارپىن تانيتىنىما قۋانىپ قالدى. ولەڭ جازاتىنىمدى بىلگەن سوڭ، ءتىپتى جاقسى كورىپ كەتتى.
- الاشوردانى بىلەسىڭ بە؟
- بىلەمىن.
- وندا ىبىرايىم جايناقوۆتى دا بىلەتىن شىعارسىڭ؟
مەن باسىمدى شايقادىم. ول قوڭىر سۋمكاسىنان كونەلەۋ ەكى كىتاپ الىپ شىقتى. «الاش ءھام الاشوردا» دەگەن كىتاپ ەكەن.
- مەن ىبىرايىم جايناقوۆتىڭ نەمەرەسىمىن. ول دا الاشورداشىل بولعان، - دەدى. ...ۇمىتپاسام، نەمەرەسىنىڭ اتى ماديار بولاتىن. الاشتىڭ سول اسىلىنىڭ ۇرپاعى ىلە وبلىسى، مۇڭعۇلكۇرە اۋدانى، اقسۋ اۋىلىندا تۇراتىنىن ايتىپ ەدى.
شارا تاڭجارىققىزى «جاس قازاق» گازەتىندەگى ماقالاسىندا: «...30 جىلعا دەيىن ونىڭ ولەڭدەرىن وقۋعا تىيىم سالدى. اقىنعا «ۇلتشىل»، «جاپون شپيونى» دەگەن جالا جاۋىپ، ولەڭدەرىن ءورتەدى» دەگەن دەرەك كەلتىرەدى. ەسىڭىزگە الىڭىزشى، قۇرمەتتى وقىرمان، الاش كوسەمدەرىنىڭ دە تۇبىنە جەتكەندەگى تاققان ايىپتارى تۋرا وسىنداي بولاتىن. «باستى ماقساتى - بارلىق قازاقتىڭ باسىن قوسۋ» بولعان ەسىل ەرلەرگە تاعىلعان ايىپتىڭ دا ۇقساس بولعانى كەزدەيسوقتىق ەمەس.
باسى ايداۋدا، قولى بايلاۋدا ءجۇرىپ، جارىق تاڭدى اڭساعان جانە سول تاڭنىڭ جارقىراپ اتارىنا ءشۇباسىز سەنگەن اقىننىڭ جۇرەك قانىنا قالامسابىن مالىپ جازعان جىرىنىڭ تۇنەكتىڭ تۇبىنەن، ءوزى شەكسىز سۇيگەن الاشىنا جەتۋگە ءناسىپ ەتكەن مەيىرىمدى اللاعا مىڭ مارتە شۇكىر! «تۇرمە ءحالى» تولعاۋىنان كەلتىرىلگەن مىنا شۋماقتار ونىڭ التى الاشقا ايتار وسيەتى سىندى.
ءبارى ءولدى ءۇرىمجىنىڭ قالاسىندا،
قىرىق ەكى، قىرىق ءۇشىنشى جىل اراسىندا.
قورلىقپەن سول سابازدار كەتتى ارماندا،
بالاڭنىڭ قالدى بۇل كەك بالاسىنا...
ولسەك تە، ولمەس ءبىزدىڭ اتاعىمىز،
بەلگىلى ىستەپ جۇرگەن «شاتاعىمىز».
الىستان التىن ساۋلە ءبىر كۇلىمدەر،
بولعانمەن قازىر تۇنەك جاتاعىمىز.
الاتىن قۇندى قۋىپ يەمىز بار،
ءبىز دە ەلمىز شوبەرەلى، اتالىمىز.
زۇلىمعا راس قارسى تۇرعانىمىز،
ول دا راس، قۇپيا ۇيىم قۇرعانىمىز.
كەكپەنەن قولىمىزعا قۇرال الىپ،
جەلكەدەن گومينداڭدى ۇرماعىمىز.
كەلسەڭدەر ءۇرىمجىنىڭ قالاسىنا،
كوزىڭ سال قالتارىس، ساي-سالاسىنا.
وسىنى ولە-ولگەنشە ۇمىتپا دەپ،
تاپسىرىپ كەت بالاڭنىڭ بالاسىنا...
كورگەنىن اتاسىنىڭ وقىپ كورسىن،
كەكتەنىپ، كوزىن سالىپ، كوڭىل ءبولسىن!
بابامنىڭ تاريحى دەپ تابىن تانىپ،
زالىمنان كەگىن الىپ، قولىندا ءولسىن!
كەلەدى ءتۇن ورنىنا جارىق ساۋلە،
سەنەمىن، ەمەس مۇنىم بەكەر اۋرە.
ءسوزىمنىڭ ءتۇبىن ويلا ەندى ەلىم،
قولىڭا وسى ءسوزىم تيسە زاۋدە.
Abai.kz
