تاتارستان رەسپۋبليكاسى 1991 جىلى العان دەربەستىگىنەن ءبىرجولا ايىرىلدى. رەسەي قۇرامىنداعى اۆتونوميالاردىڭ ىشىندە «پرەزيدەنت» لاۋازىمى بار جالعىز باسشى رۋستام ميننيحانوۆ پرەزيدەنت اتاۋىنان جانە ازاماتتىقتان باس تارتتى.

بۇل وزگەرىستەر كوپ ۇزاماي تاتارستاننىڭ كونستيتۋتسياسىنان كورىنىس تابادى. كونستيتۋتسيانىڭ 60 باپتى قۇرايتىن 6 بولىمىنە وزگەرىس ەنگىزىلىپ، 2 جاڭا باپ پايدا بولماق. سونداي-اق، 25-نورما كۇشىن جويدى.

جاڭا زاڭ بويىنشا: تاتارستان ەگەمەن ەل ەمەس، ول تۇجىرىمداما «رەسپۋبليكاداعى بيلىكتى ونىڭ حالقى جۇزەگە اسىرادى» دەپ وزگەرتىلگەن. حالىقتىڭ ازاماتتىعى بولمايدى، رەسپۋبليكا ەندى قانتوگىس پەن زورلىق-زومبىلىقتى سىنامايدى، سوعىستى ناسيحاتتاۋعا تىيىم سالمايدى.

تاتارستان پرەزيدەنتى «رايس» دەپ اتالاتىن بولادى. مەملەكەتتىك كەڭەس دەپۋتاتتارى يممۋنيتەتىنەن ايىرىلدى، كونستيتۋتسيادان وكىلەتتىكتى شەكتەۋ تۋرالى فەدەرالدى ورتالىقپەن كەلىسىم الىنىپ تاستالدى. تاتارستان رەسەي قۇرامىنداعى قۇقىقتىق-دەموكراتيالىق مەملەكەت بولىپ قالماق.

پرەزيدەنت لاۋازىمىنان باس تارتۋدى تاتار بيلىگى رۋستام ميننيحانوۆ كەتكەن سوڭ، 2025 جىلى ىسكە اسىرماق دەگەن بولجام بولعان. بىراق ەلدىڭ دەپۋتاتتارى ونى تۇزەتۋلەر قابىلدانعاننان كەيىن بىردەن ەنگىزۋگە شەشىم قابىلدادى.

ناتيجەسىندە مەملەكەتتىك قۇرىلىس جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ كوميتەتى ەكىنشى وقىلىمدا زاڭ وزگەرىستەرىن قابىلدادى. ەكىنشى وقىلىمعا 73 دەپۋتات قاتىسىپ، ونىڭ 9-ى قارسى بولدى، ال بىرەۋى  قالىس قالدى.

تاتارستان رەسپۋبليكاسى – رەسەي قۇرامىنداعى اۆتونوميالىق مەملەكەت. 1980 جىلداردىڭ اياعى مەن 1990 جىلداردىڭ باسىنداعى ەلدىڭ جاڭا ساياسي باعىتى حالىقتىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن ارتتىردى، تاۋەلسىزدىككە دەگەن ۇمتىلىسىن كۇشەيتتى. 1990 جىلى ساۋىردە كسرو جوعارعى كەڭەسى اۆتونوميا قۇقىعىن ەداۋىر كەڭەيتتى. سول جىلى 30 تامىزدا جوعارعى كەڭەس «تاتار كەڭەستىك مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراتسيانى» قابىلدادى. 1991 جىلى ەل باسشىسىنا «پرەزيدەنت» اتاۋى بەرىلدى، 1992 جىلى تاتارستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى قابىلداندى.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz