ساكەن سىبانباي. مەكتەپتە كينو ساباعى ەنگىزىلە مە؟
قازاق كينوسىنىڭ قازىرگى احۋالى حالىق قالاۋلىلارىن دا الاڭداتا باستاپتى. 21 اقپاندا ءماجىلىس دەپۋتاتى ۆيكتور روگالەۆ قر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترىنىڭ اتىنا «ادام جۇرەگىندە مەيىرىم مەن ىزگىلىك وياتاتىن جارقىن دا جاقسى فيلمدەر كوپتەپ تۇسىرىلسە...» دەگەن تىلەگى بار دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپتى. ساۋالدىڭ سوڭىنا ونىڭ ارىپتەستەرى سەرىكجان قاناەۆ پەن نۇرلان ءابدىروۆ تە قول قويىپتى.
جاقسى كينونىڭ جارقىن ۇلگىلەرى بىزدە بار
«جاقسى كينو تۇسىرە الاتىن تالانتتى رەجيسسەرلەر مەن ستسەناريستەردى ىزدەپ تاۋىپ، دايىنداۋدى تەز ارادا قولعا الۋ كەرەك. ول فيلمدەر «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنىڭ بازاسىندا تاسپالانۋى ءتيىس، بۇل ماقساتقا جۇمسالار قاراجاتتى مينيسترلىك قاراستىرۋى قاجەت. كورەرمەنگە ماڭگىلىك قۇندىلىقتار مەن بايىرعى داستۇرلەردى دارىپتەۋ ارقىلى عانا ناعىز مادەنيەتتى ۇسىنا الامىز. مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانىنان قازاق كينوسىنىڭ قوردالانعان ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، شەشىم قابىلدايتىن قوعامدىق كەڭەس قۇرعان ءجون» دەيدى حالىق قالاۋلىسى.
قازاق كينوسىنىڭ قازىرگى احۋالى حالىق قالاۋلىلارىن دا الاڭداتا باستاپتى. 21 اقپاندا ءماجىلىس دەپۋتاتى ۆيكتور روگالەۆ قر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترىنىڭ اتىنا «ادام جۇرەگىندە مەيىرىم مەن ىزگىلىك وياتاتىن جارقىن دا جاقسى فيلمدەر كوپتەپ تۇسىرىلسە...» دەگەن تىلەگى بار دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپتى. ساۋالدىڭ سوڭىنا ونىڭ ارىپتەستەرى سەرىكجان قاناەۆ پەن نۇرلان ءابدىروۆ تە قول قويىپتى.
جاقسى كينونىڭ جارقىن ۇلگىلەرى بىزدە بار
«جاقسى كينو تۇسىرە الاتىن تالانتتى رەجيسسەرلەر مەن ستسەناريستەردى ىزدەپ تاۋىپ، دايىنداۋدى تەز ارادا قولعا الۋ كەرەك. ول فيلمدەر «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنىڭ بازاسىندا تاسپالانۋى ءتيىس، بۇل ماقساتقا جۇمسالار قاراجاتتى مينيسترلىك قاراستىرۋى قاجەت. كورەرمەنگە ماڭگىلىك قۇندىلىقتار مەن بايىرعى داستۇرلەردى دارىپتەۋ ارقىلى عانا ناعىز مادەنيەتتى ۇسىنا الامىز. مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانىنان قازاق كينوسىنىڭ قوردالانعان ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، شەشىم قابىلدايتىن قوعامدىق كەڭەس قۇرعان ءجون» دەيدى حالىق قالاۋلىسى.
ۆ.روگالەۆ مىرزانىڭ ايتۋىنشا، «جاقسى كينونىڭ جارقىن مىسالدارى بىزدە بارشىلىق، ولار - «قىز جىبەك»، «ءبىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەر»، «شاباندوز قىز»، «تاقيالى پەرىشتە»، «انا تۋرالى اڭىز»، «مەنىڭ اتىم قوجا»، «اتاماننىڭ اقىرى»، «ءترانسسىبىر ەكسپرەسى» جانە ت.ب. بالكىم، بۇلار شەتەلدىك كينوفەستيۆالدەردە وزا شاۋىپ، ولجا سالماعان بولار، بىراق ادال دوستىقتىڭ، شىنايى ماحابباتتىڭ، قايىرىمدىلىق پەن قاھارماندىقتىڭ ناعىز تاربيەلىك قۋاتى - وسى فيلمدەردە، بۇل جاعىنان قازىرگى كينولەنتالاردىڭ ەشبىرى ولارمەن تەڭەسە المايدى». ءماجىلىس دەپۋتاتتارى كوپشىلىكتى مۇنى «باياعى كەزەڭدى اڭساعان ساعىنىشتىڭ سارىنى ەمەس، وتاندىق كينونىڭ بۇگىنگى احۋالىن تۇزەۋگە دەگەن ۇمتىلىس» دەپ ۇعۋعا شاقىرادى.
قازىرگى فيلمدەردىڭ ىشىنەن ۆ.روگالەۆ «بالالىق شاعىمنىڭ اسپانى» كارتيناسىن ارنايى اتاپ ءوتىپتى. «وسى تۋىندى ارقىلى ءبىزدىڭ كينوگەرلەر رۋحى اسقاق، ءتۇيسىنىپ-قابىلداۋعا جاعىمدى دۇنيە تۇسىرە الاتىنىن دالەلدەدى. كورەرمەن مەيىرىم، دوستىق، جاناشىرلىق، ءوزارا جاردەم دەگەن ۇعىمداردىڭ قۇر ءسوز ەمەستىگىن، بالا نۇرسۇلتاننىڭ تاباندىلىعى مەن ادامگەرشىلىگى، قاناتتى ارمانى ارقاسىندا ءومىردىڭ بۇكىل سىن-سىناقتارىنان سۇرىنبەي ءوتىپ، ناعىز ادام، اتپال ازامات، ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولىپ شىققانىن كوزىمەن كورىپ، كوڭىلىمەن ءتۇيسىندى» دەپ جازادى ول.
دەپۋتاتتى سونداي-اق قازىرگى فيلمدەر مەن تەلەسەريالداردا زورلىق-زومبىلىقتىڭ، اشكوزدىكتىڭ، ارسىزدىقتىڭ اشىق ناسيحاتتالا باستاعانى الاڭداتادى ەكەن. «كينوگەرلەرىمىز قايىرىمدىلىق، ادالدىق، رياسىزدىق، كىرشىكسىز سەزىم سەكىلدى جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى تۇگەل ىسىرىپ قويدى، ولاردىڭ ورنىن ەكراندا السىزدەرگە ءجابىر كورسەتۋشىلىك، دۇنيەنى تۇگەل جەك كورۋشىلىك، تەك ءوز قۇلقىنىن ويلايتىن پايداكۇنەمدىك جايلاپ الدى. جاس ۇرپاققا وسىنداي دۇنيەلەر قانداي ونەگە بەرىپ جارىتادى؟ كينو، قالاي دەسەك تە، قاشاندا ءوزىنىڭ قۋاتتى تاربيە قۇرالى دارەجەسىن ساقتاپ قالادى. سوندا ءبىز ەكراندا قان سۋ بوپ اعاتىن، جاستار قاريالاردى قۇرمەتتەمەيتىن، قوعامدا ۇرى-قارى ۇستەمدىك قۇراتىن فيلمدەردى يدەولوگيا دەپ ۇقساق، بولاشاعىمىز نە بولماق؟» - دەپ كۇيىنەدى ول.
ونەردىڭ تاربيەلىك قۋاتىن پايدالانعان ءجون
ەستەرىڭىزدە بولسا، وسى جىلدىڭ باسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مەملەكەت «قازاقفيلمگە» ۇنەمى قولداۋ كورسەتەتىنىن ايتا كەلىپ، كينەماتوگرافيستەرىمىزدى تۇسىرىلەتىن تۋىندىلاردىڭ ساپاسىنا نازار اۋدارۋعا شاقىرعان ەدى. ال شامامەن ءبىر اي بۇرىن رەسەيدە كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ ۇسىنىسىمەن مەكتەپتەردە كورسەتۋگە بولاتىن 100 وتاندىق ءفيلمنىڭ ءتىزىمى جاسالىپ، تالقىلاۋعا ۇسىنىلعان-دى. ۆ.روگالەۆ تە ءوز دەپۋتاتتىق ساۋالىنىڭ سوڭىندا: «كەيبىر فيلمدەردى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن كەلىسە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ وقۋ ورىندارىندا كورسەتۋدى مىندەتتەۋگە بولاتىن شىعار دەپ ويلايمىز»، - دەپتى.
بىزدىڭشە، وسى ۇسىنىستاردىڭ قاي-قايسىسى دا دۇرىس. قازىر كينو ءتۇسىرۋدىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرى دامىعانىمەن، ادام جانىن تەبىرەنتەتىن، جۇرەك تەربەيتىن، بۇكىل وتباسى بولىپ تاماشالاپ، ارتىنشا ادەمى اسەر بولىسۋگە ارقاۋ بولاتىن تۋىندىلار شىقپاي جاتىر. شىقسا دا، بىرەن-ساران. فيلمدەرىمىزدىڭ كەيبىرى كورەرمەننىڭ تۇسىنۋىنە قيىن، كۇردەلى بولسا، قايسىبىرى كوشەدە قول كامەرامەن كەز كەلگەن اۋەسقوي تۇسىرە سالعانداي تىم قارابايىر، ەندى ءبىرى ساپاسى كوڭىل كونشىتەرلىك بولعانىمەن، ۇلتتىق ۇستانىمعا، قازاقى پايىمعا كەرەعار كەلىپ جاتادى. تاسپالانۋ شەبەرلىگى جونىنەن دە، سيۋجەتتىڭ ويناقىلىعى، كەيىپكەرلەردىڭ قازاقى مىنەزى، اكتەرلەردىڭ شىنايى ويىنى، كىسى دۇنيەتانىمىنا اسەرى تۇرعىسىنان دا ءباسى جوعارى تۋىندىلارعا كورەرمەن سۋساپ-اق وتىر. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، وسىنداي تالاپتاردىڭ بارىنە ساي كەلەتىندەي «التىن ورتانى» ۇستاۋ رەجيسسەرلەردىڭ قولىنان كەلەتىن ەمەس.
وتاندىق كينوونىمدەردىڭ تاڭداۋلىلارىن وقۋ ورىندارىندا كورسەتۋ تۋرالى باستامانى دا قولداۋعا بولادى. بۇل جەردە، ءبىر وقپەن ەكى قويان اتقانداي، ەكى ماقساتتى ورىنداۋعا مۇمكىندىك تۋادى: بىرىنشىدەن، وقۋشىلار قازاق كينوسىنىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىمەن جاقىنىراق تانىسادى، ەكىنشىدەن، ۇستازدار كينو ونەرىنىڭ تاربيەلىك قۋاتىن پايدالانا وتىرىپ، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن ەكرانداعى كورنەكى مىسالدار ارقىلى تۇسىندىرە الادى. فيلم كورىپ بىتكەننەن كەيىن اركىم ءوز ويىن ايتىپ، كىشىگىرىم پىكىرتالاس وربىتكەن ءجون، ويتكەنى، ماقسات - انشەيىن كينو كورۋ ەمەس، ودان العان اسەرىڭدى ءبولىسۋ، ۇققانىڭدى سارالاۋ بولۋى كەرەك.
راس، فيلمنەن اركىم ارقيلى وي ءتۇيۋى مۇمكىن. بىرەۋ تۇپكى ماعىناسىنا ءمان بەرسە، بىرەۋ ءجاي قىزىقتى وقيعاسىنا كوڭىل اۋدارۋى، ەندى ءبىرى ءتىپتى ەشتەڭەگە كوڭىلى تولماي، ءىشى پىسىپ وتىرۋى دا عاجاپ ەمەس. شىنىنا كەلگەندە، مەكتەپ پاندەرىنىڭ قاي-قايسىسىندا دا وسىلاي عوي: ءبىر وقۋشى ماتەماتيكاعا ەرەكشە قىزىعادى، ەندى ءبىرى تەك باعا الۋ ءۇشىن بارىن سالادى، ءۇشىنشىسى ايتەۋىر ءىلىنىپ-سالىنىپ، «ۇشكە» ارەڭ ىلىگىپ جۇرەدى. كەرىسىنشە، ەسەپ-قيساپقا ەبى جوق سول بالانىڭ تاريح پەن جاعرافيادان الدىنا جان سالماۋى، الگى «ماتەماتيكتىڭ» ءتىل-ادەبيەتتەن اقساپ جاتۋى دا ىقتيمال. ياعني، بۇكىل بالادان كينودان بىردەي اسەرمەن، بىردەي ويمەن شىعۋىن تالاپ ەتۋ مۇمكىن ەمەس.
تاربيە مەن ءبىلىم - ماجبۇرلەۋدىڭ مادەنيەتتى تۇرلەرى
وسى تاقىرىپ تۋرالى كەشە بىرنەشە تانىسىمنىڭ پىكىرىن سۇرادىم. «وتە دۇرىس يدەيا» دەپ قولدادى ءبىرى. «مەنىڭ قىزىم كەشە كولگوتكيىن جىرتىپ كەلدى، سىنىپتاعى ورىندىعىنىڭ شەگەسى سورايىپ تۇر ەكەن. ورىندىقتى وڭداي الماي جۇرگەن مەكتەپتەر كينو كورسەتەتىن قۇرىلعىنى قايدان تاپپاق؟» دەپ ەكپىندەدى ەكىنشىسى. «جارايدى، مەكتەپتە اندا-ساندا جاقسى كينو كورسەتسىن، ال بالالارىمىزدىڭ عالامتورعا بايلانىپ، كومپيۋتەرگە جابىسىپ قالاتىن ادەتىن قالاي قويعىزامىز؟» دەپ ۋايىمدادى ءۇشىنشىسى. «6 جاسار بوبەك پەن 16 جاستاعى بوزبالانىڭ ونەردى قابىلداۋ دەڭگەيى بىردەي ەمەس قوي، سوندىقتان، ءار جاستاعى بالالارعا كورسەتىلۋگە ءتيىس فيلمدەردى ەكشەپ، سۇرىپتاعان ءجون شىعار» دەگەن تىلەك ايتتى ءتورتىنشىسى. «قازىرگى بالالاردىڭ تالعامى، قىزىعۋشىلىعى باسقا، ولارعا باياعى ءوزىمىز كورگەن ەسكى فيلمدەردى كۇشتەپ كورسەتۋدىڭ تۇككە كەرەگى جوق» دەپ ءتۇيدى بەسىنشىسى.
ياعني، الدىمەن اتالعان ۇسىنىستى جان-جاقتى زەرتتەپ-زەردەلەۋ كەرەك سياقتى. مەكتەپتەردى كينوقۇرىلعىمەن قامتۋ قالاي جۇزەگە اسادى؟ كورسەتىلۋگە ءتيىس فيلمدەردى كىم جانە قانداي كريتەريلەر بويىنشا ىرىكتەيدى؟ باستاۋىش سىنىپتارعا، ورتا جانە جوعارى سىنىپتارعا دەپ ارنايى بولگەن دۇرىس پا؟ بۇل باستامانى تەك جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە جۇرگىزۋ كەرەك پە، الدە كوللەدجدەردى، ءتۇرلى گيمنازيا-ليتسەيلەردى، پوليتسيا مەكتەپتەرىن، وفيتسەرلىك ۋچيليششەلەردى، جوعارى وقۋ ورىندارىن دا قامتىعان ءجون بە؟ كينو كورسەتۋ مىندەتتى ساباق، ءپان ەسەبىندە ءجۇرۋى قاجەت پە، الدە تەك فاكۋلتاتيۆ تۇرىندە مە؟ راسىندا دا، ويلاساتىن، سارالايتىن نارسە از ەمەس.
رەسەيدىڭ كراسنويارسك قالاسىندا مەكتەپ وقۋشىلارىنا سىنىپقا جاڭادان كەلگەن قىزدى مازاق قىلىپ، تىنىم بەرمەيتىن كەيىپكەرلەرى بار «چۋچەلو» ءفيلمى كورسەتىلىپتى. تاماشالاعان سىنىپتاردىڭ بىرىندە تاپ سول كارتيناداعىداي جاعداي قالىپتاسقان ەكەن. فيلمنەن سوڭ، ۇستازدارىمەن بىرگە وسى ءجايتتى تالقىلاعان وقۋشىلار الگى «بۇزاقىلاردىڭ» سىنىپقا جاڭادان كەلگەن قىزدان كەشىرىم سۇراۋىن تالاپ ەتىپتى. ولار كەشىرىم سۇراپ، «بۇدان بىلاي ونداي قىلىقتى قايتالامايمىز» دەپ ۋادە بەرىپتى.
ونەر مەن ادەبيەت - وزگە ادامنىڭ جانىنا ۇڭىلۋگە، باسقا جاندى وزىڭدەي تۇسىنۋگە جەتەلەيتىن، سوعان مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرال. جاقسى كينو، جاقسى سپەكتاكل، جاقسى كىتاپ ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ويلاندىرادى، ىزگىلىككە ۇندەيدى، كۇيكى تىرلىكتىڭ كۇيبەڭىنەن، ءىشىپ-جەۋدەن باسقا دا اسەم الەم بارىن ەسىمىزگە سالادى، پەندەلىك پيعىلدىڭ تار شەڭبەرىندە قالماي، ناعىز ادامدىق دەڭگەيگە ۇمتىلدىرادى. دەمەك، تاربيەلەيدى. ياعني، «قازىرگى بالالاردىڭ تالعامى، قىزىعۋشىلىعى باسقا، ولارعا باياعى ءوزىمىز كورگەن ەسكى فيلمدەردى ماجبۇرلەپ كورسەتۋدىڭ تۇككە كەرەگى جوق» دەيتىن تانىسىم قاتەلەسەدى دەپ ويلايمىن. مەكتەپتەگى ساباقتىڭ ءبارىن بالالار تۇگەل ءسۇيسىنىپ، قۋانىپ وقي ما؟ تالايىنىڭ كوڭىلى قالاماسا دا، ءبىز گەومەتريانى، فيزيكانى، تاريحتى، ت.ب. پاندەردى ءبارىبىر وقىتامىز عوي. ويتكەنى، كەرەك. دەمەك، تاربيە مەن ءبىلىم - ماجبۇرلەۋدىڭ مادەنيەتتى تۇرلەرى. قايتا كىتاپتان گورى ەكرانعا كوبىرەك تەلمىرەتىن بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ تاربيەسى كينو ارقىلى جاقسى جۇرسە كەرەك.
«الماتى اقشامىنىڭ» ۇسىنىسى
ەگەر قر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن ويلاسا وتىرىپ، دەپۋتات ۆ.روگالەۆتىڭ يدەياسىن ىسكە اسىراتىن بولسا، جاس ۇرپاققا قازاق كينوسىنىڭ قورىنان ارقايسىسى ءوز ورنىن العان تومەندەگى تۋىندىلاردى كورسەتۋگە بولار ەدى.
بالالارعا ارنالعان ۇزدىك فيلمدەر:
«مەنىڭ اتىم قوجا» (1963, رەج. ا.قارساقباەۆ)
«ارمان-اتامان» (1967, رەج. ش.بەيسەمباەۆ)
«بالالىق شاققا ساياحات» (1968, رەج. ا.قارساقباەۆ)
«شوق پەن شەر» (1972, رەج. ق.قاسىمبەكوۆ)
«كوكسەرەك» (1973, رەج. ت.وكەەۆ)
«جۇيرىك بولساڭ، وزىپ كور!» (1974, رەج. ا.قارساقباەۆ)
«التى جاسار الپامىس» (1977, رەج. ا.قارساقباەۆ)
«توعىزىنشى ۇلدان ساقتان» (1983, رەج. ۆ.پۇسىرمانوۆ، ۆ.چۋگۋنوۆ)
«سۇيرىك» (1984, رەج. ا.الپيەۆ)
«اۋىلىم كوكتوبەنىڭ بوكتەرىندە» (1986, رەج. ءا. سۇلەەۆا)
«ادامدار اراسىنداعى بولتىرىك» (1989, رەج. ت.تەمەنوۆ)
«ساعان كۇشىك كەرەك پە؟» (2003, رەج. ق.قاسىمبەكوۆ)
جاس ۇرپاق كورۋگە ءتيىس باسقا دا فيلمدەر:
«امانگەلدى» (1938, رەج. م.لەۆين)
«اباي اندەرى» (1945, رەج. گ.روشال، ە.ارون)
«ءبىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەر» (1957, رەج. ش.ايمانوۆ)
«الدار كوسە» (1964, رەج. ش.ايمانوۆ)
«تۇلپاردىڭ ءىزى» (1964, رەج. م.بەگالين)
«اتامەكەن» (1966, رەج. ش.ايمانوۆ)
«ءان قاناتىندا» (1966, رەج. ءا.مامبەتوۆ)
«قاراش-قاراش وقيعاسى» (1968, رەج. ب.شامشيەۆ)
«تاقيالى پەرىشتە» (1968, رەج. ش.ايمانوۆ)
«اتاماننىڭ اقىرى» (1970, رەج. ش.ايمانوۆ)
«قىز جىبەك» (1970, رەج. س.قوجىقوۆ)
«قۇلاگەر» (1972, رەج. ب.مانسۇروۆ)
«گاۋھارتاس» (1975, رەج. ش.بەيسەمباەۆ)
«ءترانسسىبىر ەكسپرەسسى» (1977, رەج. ە.ورازباەۆ)
«قان مەن تەر» (1978, رەج. ءا.مامبەتوۆ)
«وحران باستىق» (1978, رەج. ا.تاجىباەۆ)
«ەبەلەك» (1980, رەج. ا.تاجىباەۆ)
«جاۋشى» (1980, رەج. ءا.مامبەتوۆ)
«قوش بول، مەدەۋ!» (1981, رەج. ز.پودسكالسكي)
«دولانا» (1981, رەج. م.وماروۆ)
«اقىرعى امانات» (1981, رەج. ا.تاجىباەۆ)
«سوعىستىڭ سوڭعى جىلى ەدى» (1983, رەج. ا.تاجىباەۆ)
«وتەلمەگەن پارىز» (1983, رەج. س.جارمۇحاممەدوۆ)
«ادامعا ءىلتيپات!» (1984, رەج. ل.سون)
«شوقان» (1984, رەج. ا.ءاشىموۆ، 4 سەريالى)
«شاڭىراق» (1987, رەج. ە.بولىسباەۆ)
«سۇلتان بەيبارىس» (1989, رەج. ب.مانسۇروۆ)
«اينالايىن» (1990, رەج. ب.قالىمبەتوۆ)
«جانسەبىل» (1991, رەج. ا.ءشاجىمباي)
«وتىراردىڭ كۇيرەۋى» (1991, رەج. ا.امىرقۇلوۆ)
«ماحاببات بەكەتى» (1993, رەج. ت.تەمەنوۆ)
«كوزىمنىڭ قاراسى» (1994, رەج. س.نارىمبەتوۆ)
«زاماناي» (1997, رەج. ب.ءشارىپ)
«قازاقى وقيعا» (2001, رەج. د.ماناباي)
«ساردار» (2003, رەج. ب.قالىمبەتوۆ)
«قالادان كەلگەن قىز» (2004, رەج. ر.ابدىراشەۆ)
«دۇنيەجارىق» (2006, رەج. ج.جەتىرۋوۆ)
«اۋرەلەڭ» (2008, رەج. س.قۇرمانبەكوۆ)
«قوش بول، گۇلسارى!» (2008, رەج. ا.امىرقۇلوۆ)
«ءبىرجان سال» (2009, رەج. ر.الپيەۆ، د.جولجاقسىنوۆ)
«بالالىق شاعىمنىڭ اسپانى» (2011, رەج. ر.ابدىراشەۆ)
«جاۋجۇرەك مىڭ بالا» (2012, رەج. ا.ساتاەۆ), ت.ب.
دەرەككوزى - «الماتى اقشامى» گازەتى
