قازاقستاندى 30 جىل باسقارعان نۇرسۇلتان نازارباەۆ پرەزيدەنتتىكتەن كەتىپ، بيلىك ءترانزيتى ورىن العاننان كەيىن 2 كەزەك پرەزيدەنت، 2 كەزەك پارلامەنت سايلاۋى ءوتتى. پارلامەنتتىڭ جەتىنشى شاقىرىلىمى بيلىك پارتياسى «نۇر وتاننىڭ» ءوز ىشىنەن جاڭارىپ (پرايمەريز), قۇرامىنا اتىشۋلى ساياساتتانۋشىلاردى قوسىپ الۋىمەن، «كوممۋنيستىك پارتيانىڭ» «قازاقستان حالىقتىق پارتياسى» بولىپ، «بىرلىك پارتياسىنىڭ» «ادال» بولىپ ات اۋىستىرۋىمەن ەستە قالدى.

جەتىنشى شاقىرىلىم دەپۋتاتتارى «جەكە تۇلعانىڭ بانكروتتىعى تۋرالى زاڭ» مەن كيبەر بۋللينگكە قارسى قابىلدانعان زاڭدى ۇلكەن جەتىستىكتەرى رەتىندە اتاپ ءجۇر. الماتىدا بانككە بورىشكەر ازامات ءۇيىن تارتىپ الۋعا كەلگەن تۇلعالاردى باۋداي ءتۇسىرىپ، ارتىنان پوليتسياعا بەرىلگەن ەدى.

ءومىردىڭ اششى-تۇششىسىن كورىپ ۇلگەرمەگەن جاسوسپىرىمدەر مەن تۇرمىستىق زورلىققا ۇشىراعان ايەلدەردى ايتپاعاندا، تانىمال جازۋشى اياگۇل ماتاي رۋحاني سوققىدان ءوز-وزىنە قول جۇمسادى. بيلىك پارتياسى بولىپ كەلگەن «نۇر وتان» سايلاۋ كەزىندە 2025-جىلعا دەيىن حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرۋ ءۇشىن تريلليونداعان قاراجات بولىنەتىنىن جاريالاعان ەدى. ارادا ءبىر جىل وتكەندە قاسىرەتتى «قاڭتار وقيعاسى» بۇرق ەتتى. ءبىر ادامنىڭ قولىنا شوعىرلانىپ قالعان تاۋەلسىز سوتى، ەركىن اقپاراتى، قوعامدىق باقىلاۋى جوق ديكتاتورلىق جۇيەنىڭ نەگە الىپ كەلەتىنىنە بيلىكتىڭ كوزى جەتتى.

ەندى، مىنە، پارلامەنتتىڭ سەگىزىنشى شاقىرىلىمى جاساقتالىپ، ىسكە كىرىستى. اتىن «امانات» دەپ اۋىستىرعان بۇرىنعى «نۇر وتان» پارتياسى پارلامەنتتەن 62 ورىن الدى. پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا – 40, ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا – 22 ورىن. 2021-جىلعى پارلامەنت سايلاۋى كەزىندە «پرايمەريز» دۋالى اۋىز ساياساتكەرلەردىڭ «بيسسيميلاسىنا» اينالىپ، ارتىقشا باعالانىپ ەدى. بيىلعى سايلاۋدا «ماجوريتارلىق جۇيەنىڭ» جارناماسى جەر جاردى. دەموكراتيانىڭ قۇدىرەتتى تەتىگىندەي دارىپتەلدى. ءبىر مانداتتى وكرۋگتەردە جەڭىسكە جەتكەن 29 دەپۋتاتتىڭ 22-ءسى «اماناتتىقتار» ەكەنىن بىلگەندە، كەزىندە نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ زاڭسىز سايلاۋلارىنان كوڭىلى قالىپ، بيلىكتەن كەتكەن مارقۇم التىنبەك سارسەنباەۆتىڭ «تۇلكى تاۋىق قوراعا تىركەۋگە تۇردى» دەگەن ايگىلى ءسوزى ويىمىزعا ورالدى.

جاڭا پارلامەنت انت بەرۋ ساتىنەن باستاپ-اق قوعام تالقىسىنا ءتۇستى. ۇكىمەت باسشىسىن ۇسىنۋ قۇزىرەتى بەرىلگەنمەن، ءاليحان سمايىلوۆتان باسقا كانديدات تاپپاۋى ەسكىلىكتىڭ بەلگىسىندەي اسەر ەتتى. جەتى كوميتەتتەن ءوز ورىنىن تاپقان سۋ جاڭا دەپۋتاتتار دا جاڭا سىناققا — باسەكەلەستىككە تاپ بولدى. ءدال سايلاۋ وتكەن 19-ناۋرىز كۇنى پەتروپاۆل قالاسىندا ءبىر توپ ارانداتۋشىلار قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن مويىندامايتىنىن ايتىپ، رەسپۋبليكادان ءبولىنۋدى كوزدەيتىن «حالىق كەڭەسىن» قۇرعانىن جاريالادى. ءساۋىردىڭ ءبىرى كۇنى الماتىدا ءماجىلىس سايلاۋىندا جەڭىلىس تاپقان ساياسي بەلسەندىلەر «حالىق پارلامەنتىن» قۇرعاندارىن مالىمدەپ، العاشقى باسقوسۋىن وتكىزدى. جەتىبايدا جەرگىلىكتى حالىق مۇناي سالاسىنان جۇمىس تالاپ ەتىپ ەرەۋىلگە شىقتى.
ىشكى-سىرتقى تۇراقتىلىققا ساياتىن وسىناۋ تولعاقتى تۇيىندەر پارلامەنت پارتاسىنا جاڭادان جايعاسقان حالىق قالاۋلىلارىنا سالماق سالىپ، بەلسەندىلىگىن وياتايىن دەپ تۇر.

پرەزيدەنت پارلامەنتتە سويلەگەن سوزىندە ەكسپورتقا ارقا سۇيەيتىن مامىراجاي زاماننىڭ اياقتالعانىن، ەكونوميكانى ىشكە، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتاۋ كەرەگىن ايتتى. مۇنايلى وڭىرلەردەگى جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىن ايتپاعاندا، جاڭادان قۇرىلعان وبلىستاردىڭ قالاي اياققا تۇرىپ كەتەتىنى بەيمالىم. دەپۋتاتتار مەن ولار سايلاعان ۇكىمەتباسىنىڭ سىنالار ءساتى ءالى الدا.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz