الماتىدا نە كوپ، جۇرتتىڭ كوبى بىلە بەرمەيتىن تۇسىنىكسىز كوشە كوپ. قالاداعى كوشەلەردىڭ ۇزىن سانى ءبىر جارىم مىڭنان اسادى. سولاردىڭ مىڭنان استامى ءالى كۇنگە كەڭەستىك ءداۋىردى ەسكە سالىپ تۇرعانداي. بىرەر مىسال.

فۋرمانوۆ كوشەسىمەن قاجىمۇقان كوشەسىنە دەيىن جەتىپ، شىعىس جاققا قاراي بۇرىلعان جەردە اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارى «مالايا لەنينا» ايالداماسى دەپ حابارلاپ جاتادى. ال بۇل قانداي كوشە، ونىڭ اتاۋى ءالى وزگەرگەن جوق پا ەدى، دەپ سۇراساڭىز، ونى ەشقايسىسى بىلمەيدى. بۇل ماڭعا جولىمىز تۇسپەگەن سوڭ مۇنى ءبىز دە بىلمەيدى ەكەنبىز. سودان سول ماڭدا تۇراتىن تۇرعىنداردان سۇراستىرا كەلىپ، بۇل كوشەنىڭ قازىرگى اتاۋى ساپار بايجانوۆ اتىنداعى كوشە ەكەنىن انىقتادىم.

الماتىدا نە كوپ، جۇرتتىڭ كوبى بىلە بەرمەيتىن تۇسىنىكسىز كوشە كوپ. قالاداعى كوشەلەردىڭ ۇزىن سانى ءبىر جارىم مىڭنان اسادى. سولاردىڭ مىڭنان استامى ءالى كۇنگە كەڭەستىك ءداۋىردى ەسكە سالىپ تۇرعانداي. بىرەر مىسال.

فۋرمانوۆ كوشەسىمەن قاجىمۇقان كوشەسىنە دەيىن جەتىپ، شىعىس جاققا قاراي بۇرىلعان جەردە اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارى «مالايا لەنينا» ايالداماسى دەپ حابارلاپ جاتادى. ال بۇل قانداي كوشە، ونىڭ اتاۋى ءالى وزگەرگەن جوق پا ەدى، دەپ سۇراساڭىز، ونى ەشقايسىسى بىلمەيدى. بۇل ماڭعا جولىمىز تۇسپەگەن سوڭ مۇنى ءبىز دە بىلمەيدى ەكەنبىز. سودان سول ماڭدا تۇراتىن تۇرعىنداردان سۇراستىرا كەلىپ، بۇل كوشەنىڭ قازىرگى اتاۋى ساپار بايجانوۆ اتىنداعى كوشە ەكەنىن انىقتادىم.

ساپار بايجانوۆ - تانىمال جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى بولعانىن ەكى قازاقتىڭ ءبىرى بىلەتىنىنە ءشۇبا كەلتىرمەيمىن. ال ەندەشە ايالدامانى نەگە «ساپار بايجانوۆ» دەپ حابارلامايتىنىنا تاڭقالامىن. جۇرگىزۋشىلەر مەن كوندۋكتورلار كەلىمسەكتەردەن بولسا ءبىرسارى، وندا كىنا تاعا المايسىڭ، ويتكەنى ولارعا ءبارىبىر عوي. بىراق تا جۇرگىزۋشىلەر مەن كوندۋكتورلاردىڭ كوپشىلىگى دەرلىك ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەر بولعان سوڭ رەنجۋگە تۋرا كەلەدى. وسىنى ايتساڭ: وي، اعا، قويىڭىزشى باستى قاتىرماي، بىزگە قالاي ايت، دەيدى، سولاي حابارلايمىز، دەگەن ءۋاج ايتادى. دەمەك، ءبىر جاعىنان بۇلارعا دا كىنا تاعۋ قيىن. ويتكەنى اۆتوبازادان شىققاندا جول كورسەتكىشىن سونداعىلار بەلگىلەپ جىبەرەدى ەكەن.
وسىندايدا قالالىق اكىمدىكتىڭ وسى سالاعا جاۋاپ بەرەتىن باستىقتارى، اسىرەسە ونوماستيكاعا جاۋاپ بەرەتىن قىزمەتكەرلەرى نە قاراپ وتىر دەگەن وي كەلەدى. مۇمكىن ولاردىڭ ءبارى قىزمەت بابىنداعى كولىكپەن نەمەسە وزدەرىنىڭ جەكەمەنشىك كولىگىمەن جۇرەتىندىكتەن مۇنداي «ۇساق-تۇيەكتەردى» بايقامايتىن دا شىعار. سوندىقتان ول ازاماتتاردىڭ تىم بولماسا اپتاسىنا ءبىر رەت قالا كوشەلەرىن جاياۋ ارالاپ، ونداعى جايتتەرگە كوز تاستاپ، قۇلاق ءتۇرىپ جۇرگەندەرى ءجون بولار ەدى-اۋ. ايتپەسە كۇنى بويى كابينەتتە وتىرا بەرگەنمەن ءىس بىتپەيتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى عوي.
كولىك دەمەكشى، قازىر قالا اكىمدىگىنىڭ باسقارما باستىقتارىنا دەيىن قىزمەت بابىنداعى كولىكپەن جۇرەدى، ال ول كولىكتەر كەشكە دەيىن قاڭتارىلىپ تۇرادى دا قويادى. ال سول باسقارمالاردىڭ باستىقتارى تاڭەرتەڭ جۇمىسقا كەلىپ، كەشكە ۇيلەرىنە قايتقاننان باسقا قاي جەرلەرگە بارادى ەكەن؟
كەزىندە پرەزيدەنت اپپاراتى وتىرعان، قازىر الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىنە بەرىلگەن عيماراتتىڭ جان-جاعى نەشە ءتۇرلى ماشينالارعا تولىپ تۇرادى. ال پرەزيدەنت اپپاراتى استاناعا كوشكەنگە دەيىن مۇنداعى ءتارتىپ باسقاشا بولاتىن. مىسالى، پرەزيدەنت اپپاراتىنىڭ جەتەكشىسى مەن ونىڭ ورىنباسارىنان باسقالارى قىزمەت بابىندا جەكە كولىكپەن جۇرمەيتىن. ولار زاۋدە ءبىر جەرگە جينالىسقا نەمەسە باسقا ءبىر ءىس-شارالارعا بارا قالسا، كەزەكشى ماشينالاردى پايدالاناتىن. ول ماشينالاردىڭ سانى بەس-التاۋدان اسپايتىن.
ال ەندى رۋبينشتەين كوشەسىنە كەلەيىك. ساتباەۆ كوشەسىنەن وڭتۇستىككە قاراي مالايا الماتينكا (تاريحي اتاۋى - بەكەنباي) وزەنىنىڭ بويىمەن وتەتىن لۋگانسكايا كوشەسى بار. سەرگەي لۋگانسكي - الماتىلىق، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن ەكى مارتە العان داڭقتى جەرلەسىمىز. ءبىر قىزىعى، وسى لۋگانسكايا كوشەسى وزەننىڭ شىعىس جاعى دا، ال باتىس جاعى رۋبينشتەين دەپ اتالادى. بىرىنشىدەن، بۇل نە دەگەن جاڭىلتپاش ەكەنىن ءتۇسىنۋ قيىن، ال ەكىنشىدەن رۋبينشتەين دەگەن كىم ءوزى؟
مەن ەنتسيكلوپەديالاردى اقتارىپ، ينتەرنەتكە دە كىرىپ كوردىم. رۋبينشتەين دەگەن كومپوزيتور، عالىم، بالەت ءبيشىسى جانە ت.ب. لاۋازىم يەلەرىن كەزدەستىردىم. ولاردىڭ ءبارى دە رەۆوليۋتسياعا دەيىن پەتەربۋرگتە تۇرعان، كەيىننەن ءبىرازى شەت ەلدەرگە كەتكەندەر ەكەن. سولاردىڭ ىشىندە قازاقستانعا ات باسىن تىرەگەندەرى تۋرالى دەرەك جوق بولىپ شىقتى، ياعني بۇل جايىندا ەش جەردە جازىلماعان. ال قازاقستاندىقتاردىڭ ىشىنەن كوشە اتىن يەلەنەرلىكتەي رۋبينشتەين دەگەن بەلگىلى ەسىم ۇشىراسپادى. ەندەشە جەرگىلىكتى جۇرتقا بەلگىسىز رۋبينشتەين كوشەسى قاشانعى قالا بەرمەك؟
قالا ىرگەسىندەگى «تاۋ سامالى» (بۇرىنعى كامەنكا) كەنتىندە ا.گروزا دەگەن كوشە بار ەكەن. سۇراعان جانداردىڭ ءبارى ونىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيتىن بولىپ شىقتى.
جالپى ءبىزدىڭ قازاق ات قويعىش قوي. ايالداماعا دا ات قويا سالاتىنى بار. اباي داڭعىلىمەن جۇرگەندە باۋىرجان مومىشۇلى داڭعىلى مەن سايىن كوشەلەرىنىڭ اراسىندا «مەجدۋ دومامي» دەگەن ايالدامانى ەستىگەنىمدە نە كۇلەرىمدى، نە جىلارىمدى بىلمەي دال بولدىم. اۆتوبۋستىڭ كوندۋكتورى سولاي دەپ حابارلاپ تۇر. بۇعان نە دەۋگە بولادى؟

عازيزبەك ءتاشىمباي،
قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى
الماتى

"تۇركىستان" گازەتى