31 ارنانىڭ «ينفورمبيۋرو» جاڭالىقتار قىزمەتىنىڭ 24 ساۋىردەگى كەشكى شىعارىلىمىندا، ارنا تىلشىلەرى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى احمەتجان ەسىموۆكە «الماتى» اتاۋىن «الما-اتاعا» قاشان اۋىستىرۋدى كوزدەپ وتىرسىزدار؟» دەگەن ساۋال تاستادى.
تىلشىلەردىڭ قازاقشا قويعان ساۋالىنا جۇرە جاۋاپ قاتقان اكىمنىڭ جاۋابى ورىسشا بولدى. دەگەنمەن قازاق وقىرماندارى مەن تىڭداۋشىلارى ءۇشىن جاعىمدى جاڭالىق دەۋ­گە بولادى.

احمەتجان ەسىموۆ مىرزا ارنا تىلشىلەرىنە «قازىر اۋىستىرۋ تۋرالى جوسپارىمىز جوق» دەدى، «ال، قاشانعا جوسپارلاپ وتىرسىزدار؟» دەگەن ساۋالعا: «مۇمكىن، مۇلدەم اۋىستىرمايتىن شىعارمىز!» دەپ كەسىپ جاۋاپ بەردى.
الايدا وسى ماسەلەنىڭ باستاماشىسى بولعان سەيىتقازى ماتاەۆ مىرزا الماتى اتاۋىن «الما-اتاعا» اۋىستىرۋدى قولدايتىنداردىڭ كۇزدە ارنايى توبى قۇرىلىپ، قول جيناۋ باستالاتىنىن ايتادى. بۇل رەتتە ماتاەۆ مىرزا الماتى اتاۋىن قازاق تىلىندە قالدىرا بەرىپ، ورىس تىلىندە «الما-اتا» دەپ جازۋعا، ال اعىلشىنشا - «Almaty» دەپ بەلگىلەۋگە ۇندەپ وتىر. ءبىر قالانىڭ اتاۋىن ءبىر مەملەكەتتىڭ ىشىندە وسىلاي ءارتۇرلى جازۋ تەك ءبىزدىڭ تاجىريبەدە عانا شىعار.
قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى گالينا بايماحانوۆا وڭتۇستىك استانانىڭ اتاۋىنا بايلانىستى ۇكىمەتتىك قۇجاتتاردىڭ مۇراعاتىن قايتا كوتەرۋ قاجەت دەگەن مالىمدەمە جاسادى. ول الماتى اتاۋىنىڭ - الما-اتا بولۋىن جاقتايتىنىن ايتا وتىرىپ، سەيىتقازى ماتاەۆقا ۇكىمەتكە ارنايى حات جولداۋعا كەڭەس بەرەدى.

31 ارنانىڭ «ينفورمبيۋرو» جاڭالىقتار قىزمەتىنىڭ 24 ساۋىردەگى كەشكى شىعارىلىمىندا، ارنا تىلشىلەرى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى احمەتجان ەسىموۆكە «الماتى» اتاۋىن «الما-اتاعا» قاشان اۋىستىرۋدى كوزدەپ وتىرسىزدار؟» دەگەن ساۋال تاستادى.
تىلشىلەردىڭ قازاقشا قويعان ساۋالىنا جۇرە جاۋاپ قاتقان اكىمنىڭ جاۋابى ورىسشا بولدى. دەگەنمەن قازاق وقىرماندارى مەن تىڭداۋشىلارى ءۇشىن جاعىمدى جاڭالىق دەۋ­گە بولادى.

احمەتجان ەسىموۆ مىرزا ارنا تىلشىلەرىنە «قازىر اۋىستىرۋ تۋرالى جوسپارىمىز جوق» دەدى، «ال، قاشانعا جوسپارلاپ وتىرسىزدار؟» دەگەن ساۋالعا: «مۇمكىن، مۇلدەم اۋىستىرمايتىن شىعارمىز!» دەپ كەسىپ جاۋاپ بەردى.
الايدا وسى ماسەلەنىڭ باستاماشىسى بولعان سەيىتقازى ماتاەۆ مىرزا الماتى اتاۋىن «الما-اتاعا» اۋىستىرۋدى قولدايتىنداردىڭ كۇزدە ارنايى توبى قۇرىلىپ، قول جيناۋ باستالاتىنىن ايتادى. بۇل رەتتە ماتاەۆ مىرزا الماتى اتاۋىن قازاق تىلىندە قالدىرا بەرىپ، ورىس تىلىندە «الما-اتا» دەپ جازۋعا، ال اعىلشىنشا - «Almaty» دەپ بەلگىلەۋگە ۇندەپ وتىر. ءبىر قالانىڭ اتاۋىن ءبىر مەملەكەتتىڭ ىشىندە وسىلاي ءارتۇرلى جازۋ تەك ءبىزدىڭ تاجىريبەدە عانا شىعار.
قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى گالينا بايماحانوۆا وڭتۇستىك استانانىڭ اتاۋىنا بايلانىستى ۇكىمەتتىك قۇجاتتاردىڭ مۇراعاتىن قايتا كوتەرۋ قاجەت دەگەن مالىمدەمە جاسادى. ول الماتى اتاۋىنىڭ - الما-اتا بولۋىن جاقتايتىنىن ايتا وتىرىپ، سەيىتقازى ماتاەۆقا ۇكىمەتكە ارنايى حات جولداۋعا كەڭەس بەرەدى.
ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسىنىڭ وسى مالىمدەمەسىنە قارسىلىق رەتىندە، ءاربىر ءجۋرناليستىڭ اتالعان ۇيىمنان شىعۋىنا جانە ماتاەۆتى بۇل وداقتىڭ باسشىلىعىنان كەتىرۋگە ۇندەدى. «قازاق جانە ءورىستىلدى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن ەكىگە جارىپ، اراسىنا وت سالىپ، ونى ءوز قولىمەن كوسەپ وتىرعان باس جۋرناليست، وداقتىڭ توراعاسى اتانۋعا لايىقتى ەمەس. باستاماشىل بولسا، قازاقتىڭ تۇڭعىش جۋرنالى «ايقاپتىڭ» باس رەداكتورى مۇحامەدجان سەرالينگە قالامىزدىڭ ورتاسىنان ويىپ تۇرىپ كوشە اتاۋىن الىپ بەرمەي مە؟» دەگەن ول «الماتى» ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.
وسى رەتتە ءبىر اپتا بويى الەۋمەتتىك جەلىلەردە تالقىلانعان بۇل ماسەلە جايىنداعى حالىقتىڭ، الەۋمەتتىك جەلىنى پايدالانۋشىلاردىڭ پىكىرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز. مۇحتار تايجان، ساياساتتانۋشى: - سەكە، مەن ءسىزدى قۇرمەتتەيمىن. بىراق بۇل قالادا ءسىز عانا تۇرمايسىز. الما-اتا اتاۋىنىڭ سىزگە ەموتسيونالدى تۇرعىدان جاقىن بولۋى - ناقتى ارگۋمەنت ەمەس. مەن وسىندا تۋدىم، ءوستىم. الايدا ماعان قالانىڭ مىڭ جىلدان بەرگى اتاۋى - الماتى جاقىن. مەن قازاقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ - قازاقى مىڭجىلدىق اتاۋ الماتىنى قولدايتىنىنا سەنەمىن. بۇل - ارگۋمەنت.
ازامات عالەەۆ، فەيسبۋك قولدانۋشىسى:
- جۋرناليستەر وداعىنىڭ سىيلىعىن الۋ دامەسى جاقسى عوي، بىراق بۇگىنگى ماتاەۆتىڭ «الما-اتاسى» - ناعىز قۇلدىق سانا بارو­مەترى. ەششە ەل بولامىز دەيمىز؟! كازبەك بەيسەباەۆ، ساياساتتانۋشى: - مەن ءوز باسىم ەشقانداي پروبلەما كورىپ تۇرعان جوقپىن. بىزدە مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى. سول سەبەپتى دە بارلىق قۇجاتتاردا جانە رەسمي اتاۋلاردا - الماتى دەپ جازىلۋى ءتيىس.
مۇرات بوتەەۆ، «قازاق ەنتسيكلوپەدياسى» بەينەلى پورتالىنىڭ جەتەكشىسى: - تامىر باسۋ ءادىسى نەمەسە قازاقتىڭ ساناسىن تەكسەرۋ. ءبىزدىڭ «ىشتەن شىققان» قارا-ورىستار ەرتەڭ الماتىنى - «الما-اتا» دەپ وزگەرتسە، بۇرسىگۇنى قازاقستاندى - «چەرنورۋسسيا» دەپ اتايىق تا، ءبىرتۇتاس حالقىمىز ءبىر تىلدە سويلەيتىن «چەرنورۋس» دەگەن ۇلت بولايىق دەۋدەن تايىنباس... ءبىزدىڭ قاراورىستاردىڭ «قوجايىندارى» وسى پەندەلەردىڭ قولىمەن وت كوسەپ، ارا-كىدىك قازاق ۇلتىنىڭ ساناسى وياندى ما، جوق پا، سونى تەكسەرىپ تۇرادى. ەگەر مۇنداي ۇسىنىستاردان سوڭ، قازاقتار تاراپىنان جاپپاي تاباندى-جۇيەلى قارسىلىق بولماسا، بۇدان دا سوراقى جوبالارىن قورىقپاي ىسكە اسىرۋعا كوشەدى... عاليا ىبىراەۆا، پروفەسسور:
- الماتىعا قازىر قۇلاق ۇيرەندى. الما-اتا ءبىزدىڭ ۇرپاق ءۇشىن - رومانتيكا مەن جاستىقتىڭ الەمى بولعانىمەن، بارلىعى وزگەرەدى، ءومىردىڭ اعىسى وزگەشە تىنىس الادى. مەن ءوز باسىم - الماتىنى قولدايمىن.
دوسان قاۋمەن، فەيسبۋك قولدانۋشى: - بۇل ماسەلەنىڭ وقتىن-وقتىن كوتەرىلە بەرۋى بەكەر ەمەس. ول فۋنكتسيانى ءار كەزەڭدەردە ءار قانداي تۇلعالار الىپ ءجۇر. ماسەلەن، كەزىندە سەيدۋمانوۆ، ەندى س. ماتاەۆ. الماتىنىڭ «الما-اتا» بولۋىن كوكسەپ جۇرگەن، سونى قالايتىن توپتىڭ تىرلىگى. قوعامدىق پىكىردى ابدەن تەكسەرىپ، قوعامنىڭ قۇلاعىن ابدەن ۇيرەتە كەلىپ، «الما-اتا» اتاۋىن وتكىزىپ جىبەرۋدى كوزدەيتىن بولۋى كەرەك. ويتپەي تىنار ەمەس. «الما-اتا - مويا پەرۆايا ليۋبوۆ» دەپ ولاردىڭ قىشىعان جەرى قاسىلا تۇسەدى جىل سايىن. جەكە ءوز باسىم «الما-اتا» دەسەم جاعىم اۋىراتىن سياقتى... تاتيانا ترۋباچەۆا، فەيسبۋك قولدانۋشى: - الماتاەۆششينا ىسكە كىرىستى. مەنىڭ دەپۋتاتتارعا قاتتى تاڭىم بار. كەز كەلگەن زاڭدىق بازاعا ەنۋ سونشالىقتى قيىن با؟ تىم بولماعاندا، «الماتى قالاسىنىڭ ەرەكشە مارتەبەسى تۋرالى» زاڭدى اقتارسا دا جەتىپ جاتقان جوق پا؟ قالا اتا­ۋىن ەشكىم زاڭداستىرمادى دەگەن نە ءسوز؟ ول اقىماقتىقتى ارى قاراي تاراتۋدىڭ قانشالىقتى قاجەتى بار؟! الەكساندر لياحوۆ، ساياساتتانۋشى - كەزىندە جالعىز الماتى اتاۋىن قالدىرۋ ارقىلى - نەشە ءتۇرلى داۋ-دامايلارعا جانە قارجىلىق شىعىندارعا جول بەرىلدى. الايدا بۇرىنعى ەكى تىلدەگى اتاۋعا (الما-اتا جانە الماتى) قايتا ورالۋ - ەكى ەسە اقىماقتىق دەپ بىلەم.

ەسەنگۇل كاپقىزى

"تۇركىستان" گازەتى