كۆانتتىق مەحانيكا جاراتىلىستىق بولمىس ءمانىن تۇيسىنە باستاعاننان كەيىن عىلىم دا، ءدىني تۇسىنىك تە وزىندىك دامۋ بيىگىنە كوتەرىلىپ، اقىرى ءبىر-بىرىمەن بەتتەستى. ناتيجەسىندە عىلىم قالاماسا دا اللا الدىندا ءمىناجات ەتۋگە ءماجبۇر بولدى. ال ءدىن وسى ۋاقىتقا دەيىن توقتاۋسىز ايتىپ كەلگەندەرىنىڭ شىن مانىندە اقيقات ەكەندىگىن سەزىنىپ، سوعان ەندى عانا ءمان بەرە باستادى. ايتسە دە عىلىم مەن دىندەگى بۇل احۋالدى، كوپشىلىك قاۋىمدى بىلاي قويعاندا، عىلىم شىڭىنا كوتەرىلگەن اكادەميكتەر مەن ء(تىپتى ەينشتەين دە) عۇلاما ءدىندارلاردىڭ ءوزى تۇگەلدەي ۇعىنا قويعان جوق. سەبەبى بۇل «احۋال» وسى ۋاقىتقا دەيىن بار قۇپياسىن ىشىنە بۇگۋمەن كەلدى. سوندىقتان عالىمدار دا، ءدىندارلار دا ول «احۋالدىڭ» اتىن بىلگەنىمەن  ءمانىن تۇسىنگەن جوق. ءبىزدىڭ «احۋال» دەپ وتىرعانىمىز، عىلىمي تىلدەگى كۆانتتىق مەحانيكا. كۆانتتىق مەحانيكانىڭ جاي-جاپسارىن تاراتىپ ايتۋ عالىمدار ەنشىسىندەگى جايت. ءبىز سول ماسەلەنىڭ تەك دىنگە قاتىستى جاعىن عانا قاۋزاي كەتكەندى ءجون كوردىك. سونىمەن...

كۆانتتىق مەحانيكا جاراتىلىستىق بولمىس ءمانىن تۇيسىنە باستاعاننان كەيىن عىلىم دا، ءدىني تۇسىنىك تە وزىندىك دامۋ بيىگىنە كوتەرىلىپ، اقىرى ءبىر-بىرىمەن بەتتەستى. ناتيجەسىندە عىلىم قالاماسا دا اللا الدىندا ءمىناجات ەتۋگە ءماجبۇر بولدى. ال ءدىن وسى ۋاقىتقا دەيىن توقتاۋسىز ايتىپ كەلگەندەرىنىڭ شىن مانىندە اقيقات ەكەندىگىن سەزىنىپ، سوعان ەندى عانا ءمان بەرە باستادى. ايتسە دە عىلىم مەن دىندەگى بۇل احۋالدى، كوپشىلىك قاۋىمدى بىلاي قويعاندا، عىلىم شىڭىنا كوتەرىلگەن اكادەميكتەر مەن ء(تىپتى ەينشتەين دە) عۇلاما ءدىندارلاردىڭ ءوزى تۇگەلدەي ۇعىنا قويعان جوق. سەبەبى بۇل «احۋال» وسى ۋاقىتقا دەيىن بار قۇپياسىن ىشىنە بۇگۋمەن كەلدى. سوندىقتان عالىمدار دا، ءدىندارلار دا ول «احۋالدىڭ» اتىن بىلگەنىمەن  ءمانىن تۇسىنگەن جوق. ءبىزدىڭ «احۋال» دەپ وتىرعانىمىز، عىلىمي تىلدەگى كۆانتتىق مەحانيكا. كۆانتتىق مەحانيكانىڭ جاي-جاپسارىن تاراتىپ ايتۋ عالىمدار ەنشىسىندەگى جايت. ءبىز سول ماسەلەنىڭ تەك دىنگە قاتىستى جاعىن عانا قاۋزاي كەتكەندى ءجون كوردىك. سونىمەن...

ەگەر ادام بالاسى كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلە ءمانىن وسىعان دەيىن ۇعىنا العاندا بۇتكىل ءومىرىن باسقاشا قۇرعان بولار ەدى. بۇل - اقيقات ءمانىن ءوزىمىز تۇسىنگەننەن كەيىنگى وي. بولماسا بۇعان دەيىن ەشتەڭە بولماعانى سياقتى بۇدان كەيىن دە ەشتەڭە وزگەرمەيدى. ادامدار ومىردەن سول ءباز-باياعى بەيعام قالىپتارىندا جوق نارسەنىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ، سونى قىزىقتاپ،  سوعان الدانىپ وتەدى. وكىنىشتى. بىراق ول وكىنىش ادامعا كوز جۇمعاننان كەيىن بارىپ كەلەدى. يا، ومىردەن قالاي وتەدى، تۋرا سول ساتتە اقيقات ايقىندالادى. بۇل جايت  قۇران اياتتارى ارقىلى بەكىتىلگەن. بىراق ءبىز ول اياتتىڭ شىنايى ءمانىن ۇعىنا العانىمىز جوق. راس، وكىنىشتىڭ بولاتىنىن بىلدىك. الايدا ءبىز ول وكىنىشتى اللانى تانىماعاندىقتان، عيبادات-قۇلشىلىقتى جاساي الماعاندىقتان بولادى دەپ بىلدىك. بۇل - ءدىني ۇعىمدى قابىلداي العان ادامنىڭ تۇسىنىگى. ال دىنسىزگە... يا، ولارعا ءبارى ءبىر. جوق. ءبارى ءبىر ەمەس. ەندى ءبارى ءبىر ەمەس. كۆانتتىق مەحانيكا اتەيستەر تۇسىنىگىنىڭ دە بىت-شىتىن شىعاردى. ءجا، ول بولەك اڭگىمە.

سونىمەن ولگەن ادامدا وكىنىش بولادى دەدىك. ول قانداي وكىنىش؟ ماسەلەن ءبىز ومىردە ات باسىنداي التىنعا يە بولدىق دەلىك. سول ات باسىنداي التىنعا يە بولعانىمىز ءۇشىن ءبىز قۇرمەت بيىگىنە كوتەرىلدىك. جۇرتتىڭ قىزعانىشىن وياتتىق. ءوزىمىزدى مارتەبەلى جان سەزىندىك. سوعان مالداندىق. سونىڭ بۋىنا ماساتتانىپ، كۇپىنۋمەن ءومىرىمىزدى وتكىزدىك. ەندى ومىردەن وزعاننان كەيىنگى جايت. باقساق، تاۋ دا،تاس تا، ءتىپتى اينالامىزداعى قولعا ۇستاۋعا بولاتىن نارسەنىڭ ءبارى التىن ەكەن. ءبىز سول التىننىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ، قولىمىزداعى التىندى الدەقانداي كورىپپىز. شىنتۋايتىنا كەلگەندە ونىڭ كوك تيىندىق قۇنى جوق ەكەن. ولگەننەن كەيىنگى اقيقات بىزگە سونى ۇعىندىردى. وكىنىشتى مە؟ ارينە، وكىنىشتى. بۇل - ماسەلەنىڭ بەر جاعى. ەندى ات باسىنداي التىندى وبرازدى تۇردە باعامداپ كورەيىك. ومىرگە كەلگەننەن كەيىنگى اتقارعان ءىس-ارەكەتىڭ، جەتكەن جەتىستىگىڭ، تالپىنعان ارمانىڭ، شىققان بيىگىڭ، ودان دا باسقا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىڭ،

ءبىر سوزبەن ايتقاندا بارلىق سۇرگەن ءومىرىڭ - الگى ات باسىنداي التىن سياقتى ەشقانداي قادىرى جوق ەكەنىن بىلگەندە بار عوي... بۇل ەندى شىنايى وكىنىش. جوق، ءبىز ايقىندالعان اقيقاتتى ءالى دە ءدوپ باسىپ تانىتا الماي جاتىرمىز.

باسى اشىق جايت. ءومىرىمىز بوسقا وتكەن ەكەن. جارايدى، كوپ نارسەنى اتقارا الماپپىز. التىن دەگەنىمىز جەز بولىپ شىقتى. بالكىم ودان دا قۇنسىز. بىراق بۇل سونشالىقتى اھ ۇراتىنداي وكىنىش پە؟ شىنتۋايتىنا كەلگەندە وكىنىش - ءبىز ايتىپ وتىرعان نارسەلەر ەمەس. ول - ءوزىڭ ءومىر بويى سوڭىنا تۇسكەن قۇندىلىقتىڭ وزگە ەمەس، ءوزىڭ ەكەندىگى. ومىردە سەن نەنى ارماندادىڭ، نەگە قول جەتكىزگىڭ كەلدى، سول - سەنىڭ ءوزىڭ. بۇل - ءبىز ايتا بەرەتىندەي، «ءبىزدىڭ ەڭ باستى قۇندىلىعىمىز - ادام» دەيتىن تۇسىنىك ەمەس. ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن اۋەلى ءبىر عانا جايتتى ايتايىق. الگى ات باسىنداي التىندى كوتەرىپ جۇرگەن ادام ءوزىنىڭ قولى تيگەن نارسەنىڭ ءبارى التىنعا اينالىپ كەتە بەرەتىنىن بىلگەندە قانداي كۇي كەشەر ەدى؟! اقيقات ايقىندالعاندا الگى ادام ءوزىنىڭ سونداي قابىلەتكە يە ەكەندىگىن بىلەدى. وكىنىشكە قاراي بۇل اقيقاتتى ولگەننەن كەيىن بارىپ ايقىندالادى دەدىك. سونىمەن اقيقات ايقىندالدى. ءبىز ولگەن ادام وكىنىشتە بولادى دەگەندە وسى جايتتى ايتقىمىز كەلدى.

ەندى وسى ايتقاندارىمىزدى تارقاتايىق. ەڭ باستىسى - كۆانتتىق مەحانيكا مەن بۇگىنگى ءدىني تۇسىنىك ولگەننەن كەيىن ايقىندالاتىن الگى اقيقاتتى ءومىر شىندىعىنا اينالدىردى. كۆانتتىق مەحانيكا التىن مەن جاي تاستا ەشقانداي ايىرماشىلىق جوق ەكەندىگىن ۇعىندىرا السا، بۇگىنگى ءدىني تانىم ادام مۇمكىندىگىنىڭ شەكسىز ەكەندىگىن ايگىلەدى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە بۇل عالىمداردىڭ دا، ءدىندارلاردىڭ دا جەتىستىگى ەمەس، ۋاقىت جەمىسى.  «ۋاقىت جەمىسى» دەگەن قانداي ۇعىم؟ ول - قوعام مەن زامان تالابى. ماسەلەن پايعامبارلاردىڭ ومىرگە كەلۋىن «ۋاقىت جەمىسىنە» جاتقىزۋعا بولادى. ءداۋىر، زامان، قوعام سول ءساتتى كۇتەدى. سوعان وراي وسىعان دەيىن بۇركەلىپ كەلگەن كوپتەگەن سىرلار اشىلادى. قازىر سونداي كەزەڭ. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا بۇل كەزەڭ 1999 جىلدان باستاۋ الادى. راس، كۆانتتىق مەحانيكانىڭ العاشقى نىشانى 1900 جىلدان باستاپ بەلگى بەردى. سول سياقتى دىندە دە بۇل تۇسىنىك ءاۋ باستان بار بولاتىن. بىراق ول تۇسىنىك قويناۋىنا ەشكىم تەرەڭ بويلاي العان جوق.

سونىمەن زات بولشەكتەنەدى. اتوم، نەيترون، پروتون... وسى بولشەكتەنۋدىڭ ەڭ سوڭعى شەگىن مونادا دەيمىز. (راس، مونادا تۋرالى كەزىندە پيفاگور، ديوگەن، برۋنو، لەيبنيتستەر دە ارقيلى پىكىر ايتقان). ال مونادا وندىرگەن زات - فراكتال دەپ اتالادى. ءبىز بىلەتىن، بىلمەيتىن 18 مىڭ عالام وسى مونادا مەن فراكتالدان تۇرادى. مونادا -  بارلىق، فراكتال - جوقتىق. عىلىم كۆانتتىق مەحانيكاعا دەيىن تەك فراكتالدى عانا زەرتتەپ كەلدى. ءسويتىپ، يا، ايدالاعا لاعىپ كەتتى. سوعان وراي بۇكىل ادامزات باسقا جاققا بەت بۇردى. ولار فراكتالدىڭ، ياعني جوقتىقتىڭ، يلليۋزيانىڭ سوڭىنا ءتۇستى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ادام بالاسى بوس كەڭىستىكتە اۋا قارماپ قالدى. ال اقيقاتتى، ياعني مونادانى ەشكىم دە بار دەپ بىلگەن جوق.

ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ايتساق، ادامدى، كەز كەلگەن زاتتى بار ەتىپ تۇرعان - مونادا. مونادا ولمەيدى، وشپەيدى، سونداي-اق جوق بولىپ تا كەتپەيدى. ول - ماڭگىلىك. جوق بولاتىن سونىڭ ءونىمى، ياعني فراكتال. ماسەلەن شاعىن ءبىر تاسقا ءجىپ بايلاپ اينالدىرساق، شەڭبەر پايدا بولادى. تاستى الىپ قويساق، شەڭبەر جوعالىپ كەتەدى. ەگەر ءبىز تاستى مونادا دەپ ۇعىنساق، شەڭبەردىڭ فراكتال ەكەندىگىن پايىمداي الامىز. شىنتۋايتىنا كەلگەندە ءبىز كۇندەلىكتى بار دەپ قابىلداپ جۇرگەن نارسەنىڭ ءبارى فراكتال. بۇل تۇرعىدا پايعامبارىمىز مىنا الەمدى ءتۇس سياقتى دەگەن. سوندا تۇستە كورىنىس بەرىپ جاتقان نارسەلەردىڭ ءبارى فراكتال بولادى دا، ال ءتۇس كورۋشى مونادالىق قىزمەتتى اتقارادى. ەڭ باستىسى - فراكتال موناداسىز وزدىگىنەن بولا المايدى. بۇل - اتەيستەرگە قارسى بەرىلەتىن ەڭ باستى سوققى. وكىنىشكە قاراي ءبىز ءومىر بويى فراكتالدىق ۇعىم-تۇسىنىك اياسىنان شىعا الماي كەلەمىز.

وزىمىزدە باردىڭ، دۇرىسى - ءوزىمىزدىڭ، ناقتىلاساق - مونادانىڭ مۇمكىندىگىن پايىمداۋ ءۇشىن مىنا جايتتارعا نازار اۋدارايىق. مونادانى، ياعني ءارى قاراي بولشەكتەۋگە كەلمەيتىن سوڭعى شەكتىڭ ماتەريالدىق كورىنىسى - سۇلەيمەن پايعامباردىڭ جۇزىگى مەن مۇسا پايعامباردىڭ اسا تاياعى. سۇلەيمەن پايعامبار جۇزىگى ارقىلى بۇل الەمدى دە، جىندار الەمىن دە باسقاردى. جۇزىك - مونادا. اللا تاعالا ەكى الەم موناداسىن وسى جۇزىككە باعىندىرعان. سوندىقتان الپامساداي جىندار جۇزىككە جۇتىلىپ كەتپەس ءۇشىن سۇلەيمەن پايعامبارعا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋگە ءماجبۇر بولعان. مۇسا پايعامباردىڭ اسا تاياعى دا وسى ءتارىزدى. سۋعا قارىق بولعان پەرعاۋىن اسكەرلەرىن جۇتقان مونادا - اسا تاياق. ادام ولگەندە الگى شەڭبەر جاسادى دەلىنگەن «تاس»، ياعني مونادا الىنادى دا، گاۋپيگەن دەنە، ياعني فراكتال بىرتىندەپ جويىلىپ كەتەدى. مونادادان ايىرىلعان بارلىق زات ءدال وسىلاي جويىلادى. سونى، ياعني فراكتالدى زەرتتەپ، سول زەرتتەۋى ارقىلى عىلىمي بايلام جاساعان عالىمدار و دۇنيە جوق دەگەن ۇيعارىمعا كەلگەن. شىندىعىنا كەلگەندە ولاردىڭ ايتىپ وتىرعانى دۇرىس. فراكتال ەشۋاقىتتا قايتا تىرىلمەيدى. ال موناداعا باستاپقى فورمانى قايتا جاساي سالۋ تۇك تە قيىندىق تۋدىرمايدى.

فراكتالدىڭ سالتانات قۇراتىن جەرى - جاننات. جاننات نىعمەتتەرى بىرىڭعاي فراكتالدان تۇرادى. ال سول فراكتالدى ءتۇزۋشى مونادا - جانناتتىڭ يەسى بولىپ تابىلادى. ءبىر ادامعا بەرىلگەن جاننات وزگە ادامعا قىزمەت ەتپەيدى. سەبەبى ونداعى فراكتال وزگە موناداعا ءتان ەمەس. ءار جاننات - فراكتال ءوز يەسى - موناداعا جايىلىپ جاستىق، ءيىلىپ توسەك بولىپ، ونى قۇرمەت بيىگىنە كوتەرەدى، شەكسىز نىعمەتكە بولەيدى. سەبەبى ادام جانناتتى، ياعني فراكتالدى ءوزى جاسايدى. راس، اللانىڭ ءامىرىنسىز قۋراي دا سىنبايدى. سوندىقتان ايتىلار وي شاريعات قالىبىنا ۇيلەسۋ ءۇشىن  مىنا جايتقا ءمان بەرگەن ءجون. مونادا - نۇرمۇحاممەد. پايعامبارىمىز حاديسىندە ايتىلاتىنىنداي اللا ەڭ اۋەلى پايعامبارىمىزدىڭ نۇرىن، ياعني نۇرمۇحاممەدتى جاراتقان. ال نۇرمۇحاممەدكە اللانىڭ ەسىم سيپاتتارى ءتان. سوندىقتان مونادا يەلىك ەتەتىن نارسەنىڭ ءبارىن اللا جاسادى دەپ قابىلداعانىمىز ءجون.

دىندە اللا 18 مىڭ عالامدى تارىنىڭ قاۋىزىنا سىيعىزىپ جىبەرەدى دەگەن تۇسىنىك بار. تارىنىڭ قاۋىزى دەپ وتىرعانىمىز - مونادا. ءار مونادا وزىنشە ءبىر الەم. نەگىزى ءبىر بولعاندىقتان ولار تۇتاسىپ تۇرادى. ايتىلعان ويدى كۆانتتىق مەحانيكا ارقىلى سارالاساق، قازاقستاندا اڭگىمەلەسىپ وتىرعان ەكى ادامنىڭ ءسوزىن امەريكاداعى ادام ەشقانداي اپپاراتسىز-اق ەستي الادى. سونداي-اق ول ادامنىڭ الگىلەردىڭ قاسىنان اياق استىنان شىعا كەلۋى دە تۇك قيىندىق تۋعىزبايدى. سەبەبى  ول مونادالار ۇندەستىگى، ياعني تۇتاسۋى ارقىلى جۇزەگە اسادى. نەگىزىندە ول ءوزى ءبىر نارسە. ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ايتايىق. ەگەر بۇرىن ەشكىم ەش جەردە شەشپەگەن كۇردەلى ەسەپتى انگلياداعى عالىمدارعا شىعارتساق، ولار ونى ويلانىپ-تولعانىپ وتىرىپ بەس ساعاتتا شىعارسا، الگى ەسەپ شەشىمىن تاپقاننان كەيىن سونى شەشكەن عالىمداردى ەشكىممەن بايلانىستىرماي سول ەسەپتى امەريكاداعى عالىمدارعا شىعارۋعا بەرسەك، ولار ونى ءۇش ساعاتتا شىعارا الادى. ودان كەيىن ونى قازاقستاندىق  عالىمدارعا شىعارتساق ولار ونى ءبىر ساعاتتا-اق شىعارۋعا قول جەتكىزەدى. وسىلاي جالعاستىرا بەرسەك الگى ەسەپتى كەز-كەلگەن ماتەماتيك ءاپ-ساتتە تۇك قينالماي-اق شىعارا سالاتىن بولادى. سەبەبى اۋەلگى اقپار، ەسەپتىڭ انگليالىقتار تاپقان شەشىمى مونادا ارقىلى الەمگە تاراپ كەتەدى.

بىزدەگى ەڭ باستى كەمشىلىك - ءوزىمىزدى باعالاي الماۋىمىزدا. دۇرىسى - تانىماۋىمىزدا. ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدەگى ءوزىمىز - فراكتال. ءبىز وزگەنى دە سول فراكتال ارقىلى باعالاپ، قۇرمەتتەيمىز. بۇل - جالعان قۇرمەت. شىنايى قۇرمەت بيىگىنە كوتەرىلگەن ادامدار ەشقاشان ۇمىتىلمايدى. ولار ەسىمى ۇدايى جاڭعىرىپ تۇرادى. سەبەبى، اللا ادامدى ءاۋ باستا قۇرمەتتى ەتىپ، بۇتكىل جاراتىلىس، ءتىپتى پەرىشتەلەرگە دەيىن الدىندا باس يەتىن ءوزىنىڭ ورىنباسارى، حاليفاسى ەتىپ جاراتقان. سوندىقتان دا بۇتكىل جاراتىلىس: تاۋ-تاس، ورمان-توعاي، ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭ، سۋداعى بالىق بارلىعى تۇگەلدەي ادام بالاسىنا تىلەۋلەس بولىپ، تاكپىر ايتىپ، اللادان سول ءۇشىن جارىلقاۋ تىلەپ تۇرادى. سەبەبى، ادام بالاسى بولماسا، ولاردىڭ وزدەرى دە بولماس ەدى. بۇل تۇرعىدا اللا تاعالا تاراپىنان پايعامبارىمىزعا قاراتا ايتىلاتىن «ەگەر سەن بولماساڭ، مىنا الەمدى جاراتپاعان بولار ەدىم» دەلىنەتىن حۇتسي-حاديس بار. مۇنداعى «سەن بولماساڭ» دەلىنىپ وتىرعان - نۇرمۇحاممەد. نۇرمۇحاممەد - اۋەلگى جاراتىلىس. ارينە، ونسىز وزگە ەشنارسە بولماق ەمەس. جاراتىلعان وزگە 18 مىڭ عالامنىڭ نەگىزى - نۇرمۇحاممەد. ءبىزدىڭ مونادا دەپ وتىرعانىمىز دا - سول. ءبىز دە سولمىز.  بۇتكىل جارالىلىستىڭ ءبىزدىڭ مۇڭىمىزدى مۇڭداپ، جوعىمىزدى جوقتاپ تۇراتىندىعى سوندىقتان.

سونىمەن اۋەلگى جاراتىلىس - مونادا. ءدىني تۇسىنىكتە «اۋەلى عارىش جاراتىلعان، عارىش سۋدىڭ ۇستىندە بولعان» دەلىنەدى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە عارىش دەلىنىپ وتىرعاننىڭ ءوزى - مونادا. ال سۋ - فراكتال. سوندىقتان دا بارلىق جاراتىلىس، ياعني فراكتال، نەگىزىنەن سۋدان تۇرادى. بۇل - عىلىمي دالەلدەنگەن جايت. ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز ول ەمەس. گاپ - مونادا قۇندىلىعىن تۇيسىنۋدە.

اللا تەڭدەسسىز اسىل زات جاراتتى. ول «اسىل زاتتى» وزىمىزشە اسپەتتەپ «التىنمەنەن اپتالعان، كۇمىسپەنەن كۇپتەلگەن» دەپ دارىپتەسەك، مۇنىمىز ول «اسىل زاتتى» قورلاعاندىق بولىپ شىعار ەدى. سەبەبى ول «اسىل زاتقا» اللانىڭ وزىندىك سيپاتتارى ءتان. ول سوندىقتان دا قۇرمەتتى، سوندىقتان دا ارداقتى. ءوزىنىڭ سول ارداقتىسىنا اللا تاعالا پەرىشتەلەردىڭ باسىن يگىزىپ، ساجدە جاساتتى. تەك ءىبىلىس قانا امىرگە باعىنبادى. سەبەبى ول مونادانى، ياعني «اسىل زاتتى» كورە العان جوق. ءىبىلىس  ادامدى جاي فراكتال دەپ قانا ءبىلدى. اللا ىبىلىسكە ونىڭ سۇراۋى بويىنشا ادام بالاسىن ازعىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەندە، ونىڭ «اسىل زاتقا» تۇك تە جاساي المايتىنىن ءبىلدى. شىندىعىندا شايتان تەك فراكتالعا عانا شايتاندىق جاسايدى. ال ول - جوق نارسە. سوندىقتان  شايتان وزىمەن-ءوزى اۋرە بولىپ جۇرەدى.

جوق الەم دەپ وتىرعانىمىز - فراكتال. مىنا الەمنىڭ فراكتال ەكەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ادام بالاسى قول جەتكىزگەن نارسەلەرگە ءمان بەرىپ كورەيىك. ماسەلەن، كومپيۋتەر. كومپيۋتەردى قوستىق. الدىمىزدان جاڭا الەم اشىلدى. اقىل-ويىمىزبەن سونىڭ ىشىنە ەندىك. كومپيۋتەردى اركىم ارقالاي پايدالانادى. سوعان تاۋەلدى بولىپ، بايلانىپ، ىشىنەن شىعا الماي قالعان  ادامدار دا بار. بايىبىنا بارساق، ءبىز تاۋەلدى بولعان ول الەم مۇلدە جوق. الايدا ءبىز ونسىز ءتىپتى ءومىر سۇرە المايمىز. شىندىعىنا كەلگەندە ول «باردى» ءبىز جاسادىق. ول «باردىڭ» ماتەريالدىق كورىنىسىن گاللوگرامما ارقىلى باعامداۋعا بولادى. ماسەلەن كومپيۋتەردىڭ گاللوگراممالىق اۋاني (ۆەرتۋالنىي) كلاۆياتۋراسىن باسقان ءتارىزدى بولىپ، كومپيۋتەردى ىسكە قوسۋعا بولادى. سول سياقتى وسى ىڭعايدا جاسالعان ارنايى كوزىلدىرىكتى كيۋ ارقىلى اۋاني (ۆەرتۋالنىي) الەمگە ەنىپ، ونداعى كورىنىستەردى بار دەپ قابىلداپ، سول الەمنىڭ قۇرامداس ءبىر بولىگىنە اينالىپ تا كەتەسىڭ. مۇنداي اۋاني الەم تۇسىنىك ارقىلى قالىپتاسادى. مىنا ءبىز تىرشىلىك ەتىپ جاتقان الەم دە سول سياقتى. ءبىز كورىپ تۇرعان «بار الەمدى» جاساعان اۋەلگى جاراتىلىس - باستى مونادا. ال وعان ءبىز قالاي قوسىلامىز؟

ءدىني عۇلامالار پايىمداۋىنشا ءبىزدىڭ جاراتىلىستىق بولمىسىمىزدىڭ 72 پايىزى پايعامبارىمىزدىڭ رۋحانياتىنان، 24 پايىزى ءوز رۋحانياتىمىزدان، 4 پايىزى ماتەريالدىق الەمنەن تۇرادى. ءتورت پايىزدىق ماتەريالدىق الەم دەپ وتىرعانىمىز - فراكتال. ەگەر ءبىز شىن مانىندە ءوزىمىزدىڭ كىم ەكەندىگىمىزدى تانىساق، وندا 24 پايىزدىق رۋحاني الەمگە قوسىلامىز. ول الەم پايعامبارىمىزدىڭ رۋحانياتىمەن ۇندەسىپ تۇرادى. ال ول - باستى مونادا. وكىنىشكە قاراي وسى «اسىل زاتتى» 4 پايىزدىق فراكتال بۇركەپ العان.

مىنانداي ءتامسىل بار. ارىستان، قاسقىر، تۇلكى ۇشەۋى بىرىگىپ، اڭعا شىعادى. ارىستان ءاپ-ساتتە ءبىر بۇعى، ءبىر ەلىك، ءبىر قوياندى ۇستاپ الادى دا قاسقىرعا «مىنا ولجانى تەڭدەي ەتىپ ءبول» دەيدى. قاسقىر «بۇعى سىزگە، ەلىك ماعان، قويان تۇلكىگە لايىق» دەپ ولجانى وزىنشە بولىسكە سالادى. بۇل بولىسكە كەلىسپەگەن ارىستان قاسقىردى ءولتىرىپ تاستايدى دا، تۇلكىگە «ەندى سەن ءبول» دەيدى. تۇلكى «مىنا بۇعىنى قازىر جەڭىز. ەلىكتى تۇستە جاۋكەمدەيسىز. قوياندى جاتاردا تىسكە باسار قىلارسىز» دەيدى. بۇل بولىسكە رازى بولعان ارىستان تۇلكىگە «وتە دۇرىس. سەن ءوزىڭنىڭ ويىڭدى ەمەس، مەنىڭ قالاۋىمدى ايتتىڭ. دەمەك سەن مەن بولدىڭ. ماعان ەشنارسەنىڭ كەرەگى جوق. ءبارى سەنىكى» دەيدى دە، ءوز جونىمەن كەتەدى.

مۇنداعى ارىستان دەپ وتىرعانىمىز - 72 پايىزدى قۇرايتىن باستى مونادا، ال تۇلكى - رۋحاني الەم. قاسقىر - 4 پايىزدىق ماتەريالدىق الەم. ەگەر ءبىز 4 پايىزدىق ماتەريالدىق الەم تاۋەلدىلىگىنەن، ياعني فراكتالدان اجىراي الساق، وندا رۋحاني الەمگە، ياعني موناداعا قوسىلامىز. سوندا جاراتىلىس الەمى (ارىستان) ءبىزدى (تۇلكىنى) وزىنە باۋراپ، فراكتالدىڭ (قاسقىردىڭ) بىت-شىتىن شىعارادى. ويتكەنى بارلىق نارسەنى ءبىز ەمەس، سونىڭ ءوزى ىستەيدى. بۇل جەردە «ءبىز» دەپ وتىرعانىمىز - فراكتال. ال «ءوزى» - مونادا. شىن مانىندە بۇعىنى دا، ەلىكتى دە، قوياندى دا اۋلاعان سونىڭ ءوزى عوي. سول سياقتى مىنا ومىردە ءبىز جاساعان سياقتى كورىنەتىن نارسەنىڭ ءبارىنىڭ يەسى - سول. وكىنىشكە قاراي سونىڭ ءبارىن «قاسقىر» باۋىرىنا باسىپ، ءوز مەنشىگى ەتىپ العان. ول «قاسقىردا» «تۇلكى» مەن «ارىستان» تۋرالى ۇعىم دا، تۇسىنىك تە جوق. فراكتال ارداق تۇتىلعان كەزدە ىلعي وسىلاي بولادى.   وسى جەردە «وندا مىنا ومىردە قانداي ءمان، قانداي قاجەتتىلىك بار؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. عۇلامالارىمىز ايتقانداي، بۇل ءومىر - اقىرەتتىڭ جەمىسى. بىزدەگى مونادا كۇندەلىكتى اتقارىپ جۇرگەن امالدارىمىز ارقىلى اقىرەتتەگى ماڭگىلىك مەكەنىمىزدى بەزەندىرەدى. بۇل ءومىردىڭ ءار ءساتى باعا جەتپەيتىن قۇندىلىق. ءدىني امالداردان باسقا بالا-شاعا قامى ءۇشىن اتقارعان ءىس-ارەكەتتەر، جاقسىلىق جاساۋ نيەتىندە باسىلعان ءار قادام، ءتىپتى سالەمدەسكەنىمىز دە مونادا ارقىلى جاننات نىعمەتتەرىنە اينالا بەرەدى. بۇعان كۇندەلىكتى كورىپ، بىراق سابىرلىلىق تانىتىپ جاتقان بەينەتتەرىمىز بەن اۋرۋ-سىرقاۋ، وزگە دە اۋىرتپالىقتارىمىزدى قوسساق، ماڭگىلىك مەكەنىمىزدىڭ مونادا ارقىلى قانشالىقتى ايشىقتالا تۇسەتىندىگىن باعامداۋعا بولادى. بۇل تۇرعىدا بىزگە اتا-بابالارىمىزدىڭ ءومىر سالتى ونەگە بولا الادى. جەر بەتىندە مونادانى قازاق سياقتى تۇسىنگەن، قازاق سياقتى باعالاعان، قازاق سياقتى قۇرمەتتەگەن ەل جوق. قازاقتىڭ بۇكىل ءومىر سالتى مونادانى اسپەتتەۋگە قۇرىلعان. سەبەبى قازاق تۇسىنىگىندەگى مونادا - ارۋاق. شىندىعى دا سول. كەيبىرەۋلەر قازاقتى ءومىر سۇرۋگە بەيىم ەمەس دەپ كۇستانالاعىسى كەلەدى. يا، قازاق ءومىر سۇرۋگە بەيىم ەمەس. سەبەبى، ولار فراكتالدى ءومىر دەپ قابىلدامايدى. قازاقى ۇعىمداعى فراكتال - جالعان. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز بەس كۇندىك فراكتالدىق قىزىلدى-جاسىلدى الەمگە الدانباي، بار ءومىرىن ماڭگىلىگىن بەزبەندەۋگە ارناعان.

مىناداي ءبىر ءتامسىل بار. ەسكەندىر زۇلقارنايىن تۇنگى جورىقتان قايتىپ كەلە جاتقان اسكەرىنە «اياقتارىڭا تيگەن زاتتى دوربالارىڭا سالىپ الىڭدار» دەپ ءامىر بەرىپتى. بىرەۋ ءامىر بولعان سوڭ اياققا وراتىلعان زاتتان كوپتەۋ السا، شارشاپ-شالدىققان كەيبىرەۋلەرى ازداۋ الىپ، ال جالقاۋلانعاندار مۇلدە الماي تاڭدى اتىرىپتى. تاڭ اتقان سوڭ بايقاسا، العاندارىنىڭ ءبارى التىن ەكەن. اسكەر تۇندە التىندى القاپتان ءوتىپتى. العاندار ودان دا كوپ الماعانىنا، الماعاندار بوس قالعانىنا وكىنىش بىلدىرگەن ەكەن. سول سياقتى ءبىز دە التىندى القاپتان ءوتىپ بارامىز. بۇل ءومىر - اللانىڭ بىزگە بەرگەن شەكسىز نىعمەتى. تەك سونىڭ قادىرىنە جەتە الماي جۇرگەنىمىز وكىنىشتى.

قورىتا ايتقاندا، كۆانتتىق مەحانيكا - التىن عاسىردىڭ كىلتى. التىن عاسىردا عىلىم مەن ءدىن تۇتاسادى. وعان دەيىن... يا، ءمادى مەن تاجال بەتپە-بەت كەلەدى. ءمادى - مونادا، تاجال - فراكتال. فراكتالعا بايلانعاندار تاجالدىڭ، مونادانى قابىلداعاندار ءمادىنىڭ سوڭىنا ەرەدى. ازىرگە بۇل ەكەۋى اجىراماي بىرگە تۇر. مەندە، سىزدە، بارىمىزدە. بىراق پروتسەسس ءجۇرىپ جاتىر. اجىراۋ پروتسەسى. ءبىز تەك سونى كوپشىلىكتىڭ قاپەرىنە سالعىمىز كەلدى.

Abai.kz