ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 8-10 شىلدە ارالىعىندا يتاليانىڭ ل’اكۆيلا قالاسىندا الپاۋىت سەگىز مەملەكەتتىڭ ءسامميتى ءوتتى. كەزەكتى ءسامميتتى ءسوز ەتپەستەن بۇرىن ءبىز ۇلكەن سەگىزدىكتىڭ تاريحىنا قىسقاشا توقتالىپ وتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىز.
G8 توبى فرانتسيانىڭ ۇسىنىسىمەن 1975 جىلى قۇرىلعان بولاتىن. سول جىلى فرانتسيا پرەزيدەنتى ۆالەري جيسكار د،ەستەن رامبۋيە شاھارىندا سولتۇستىك جارتىشارىنىڭ دامىعان مەملەكەتتەرى – ۇلىبريتانيا، يتاليا، اقش، گفر جانە جاپونيانىڭ باسشىلارىن جيناعان ەدى. كەزدەسۋدىڭ قورتىندىسىندا ەكونوميكاسى مىعىم مەملەكەتتەر جىل سايىن وسىنداي سامميتتەر وتكىزىپ تۇرۋعا ۋاعدالاسقان-دى.
1976 جىلى الگى بەيرەسمي قاۋىمداستىققا كانادا، ال، 1997 جىلى رەسەي قابىلدانىپ، حالىقارالىق ۇيىم ۇلكەن سەگىزدىك دەپ اتالا باستادى.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 8-10 شىلدە ارالىعىندا يتاليانىڭ ل’اكۆيلا قالاسىندا الپاۋىت سەگىز مەملەكەتتىڭ ءسامميتى ءوتتى. كەزەكتى ءسامميتتى ءسوز ەتپەستەن بۇرىن ءبىز ۇلكەن سەگىزدىكتىڭ تاريحىنا قىسقاشا توقتالىپ وتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىز.
G8 توبى فرانتسيانىڭ ۇسىنىسىمەن 1975 جىلى قۇرىلعان بولاتىن. سول جىلى فرانتسيا پرەزيدەنتى ۆالەري جيسكار د،ەستەن رامبۋيە شاھارىندا سولتۇستىك جارتىشارىنىڭ دامىعان مەملەكەتتەرى – ۇلىبريتانيا، يتاليا، اقش، گفر جانە جاپونيانىڭ باسشىلارىن جيناعان ەدى. كەزدەسۋدىڭ قورتىندىسىندا ەكونوميكاسى مىعىم مەملەكەتتەر جىل سايىن وسىنداي سامميتتەر وتكىزىپ تۇرۋعا ۋاعدالاسقان-دى.
1976 جىلى الگى بەيرەسمي قاۋىمداستىققا كانادا، ال، 1997 جىلى رەسەي قابىلدانىپ، حالىقارالىق ۇيىم ۇلكەن سەگىزدىك دەپ اتالا باستادى.
ەڭ قىزىعى، الەمنىڭ ەڭ ءىرى الپاۋىت مەملەكەتتەرى كىرەتىن بۇل ءسامميتتىڭ رەسمي قۇرىلىمى دا، حالىقارالىق شتاب-پاتەرى، ءتىپتى قاراپايىم حات-حابار باراتىن مەكەن-جايى، ارنايى پوشتاسى دا جوق. وسىعان قاراماستان، الەمنىڭ جاڭا تاريحىن ءتۇزۋ بارىسىندا بۇل ءسامميتتىڭ اتقارىپ وتىرعان ءرولى زور. بەيرەسمي جاعدايدا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان بۇل ءىرى مەملەكەتتەردىڭ فورۋمى، كەزىندە ماسوندىق ۇيىمدار اڭساعان دۇنيەجۇزىلىك ۇكىمەتتكە دە ۇقساپ كەتەتىن جەرلەرى دە بارشىلىق. سەبەبى، وسى ءسامميتتىڭ شەشىمدەرى كوپ جاعدايدا الەمنىڭ الداعى دامۋ ديناميكاسىن انىقتاپ وتىرادى. ءبىر قاراعاندا سامميتتە قابىلدانعان قۇجاتتار ادامزات بالاسىنا يگى وزگەرىستەر الىپ كەلەتىن سياقتى كورىنەدى. دەگەنمەن بۇل «ۇلكەن ۇيلەر» جيىنى وتكەن سايىن حالىقارالىق ساياساتتا بىرقاتار دۇمپۋلەر ورىن الىپ جاتاتىنى تاعى بار. ويتكەنى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بىلۋگە تيەسىلى دەرەكتەردى بەرىپ تاستاعان سوڭ، «دۇنيەجۇزىلىك ۇكىمەت مينيسترلەرى» جەر ءۇستى ۇردىستەرىنە بايلانىستى جاسىرىن پىكىر تالاستارعا كوشەتىن بولۋ كەرەك. سول قۇپيا كەزدەسۋلەردە افريكاداعى كەدەيشىلىكپەن كۇرەس نەمەسە لاڭكەستىككە توتەپ بەرۋ سياقتى ماسەلەلەردەن گورى، وسى ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ جەكە مۇددەلەرى مەن سول مۇددەلەرگە قىزمەت قىلاتىن الەمدەگى بولاشاق وزگەرىستەر اڭگىمەگە ارقاۋ بولاتىن سەكىلدى.
ءبىر قىزىعى ماسوندىق سيمۆوليكادا G ءارىپى كيەلى بولىپ ەسەپتەلىنەدى. G ارىپىنەن اعىلشىنشا GOD ياعني جاراتۋشى، قۇداي دەگەن ءسوز باستالاتىنىن بىلەمىز. نەمەسە، گەومەتريا دەگەن ءسوزدىڭ باسى. ماسوندار قۇدايدى الەمدى گەومەتريا ارقىلى جاراتقان «ابسوليۋتتىك ارحيتەكتور» دەپ اتايدى. سوندىقتان، الەمدىك دەڭگەيدە ادامزات تاعدىرىنا قاتىستى جوبالار كوبىنەسە وسى ەكى ۇعىم اياسىندا جۇزەگە اسىپ جاتادى. ونىڭ ۇستىنە گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «geometria» ءسوزى – «جەر ولشەۋ» دەگەن ماعىنا بەرەدى.
رەسمي تۇردە G8 دەگەن سوزگە «Great-8» ياعني، «ۇلكەن سەگىزدىك» نەمەسە «سەگىزدىك توبى» دەگەن انىقتاما بەرىلەدى. الايدا، ءبىزدىڭ ويىمىزشا بۇل ۇلى ارحيتەكتوردىڭ جەردەگى وكىلى - سەگىز ەلدىڭ ساياسي كلۋبى بولۋى دا مۇمكىن. بۇل زاماندا ۇلكەن سەگىزدىككە كىرەتىن مەملەكەتتەر الەمنىڭ دامۋىنا زور ىقپال جاساپ وتىر دەۋىمىزگە تولىق نەگىز بار.  
مىنا ءبىر ماڭىزدى جايتكە قاراڭىز. ماسەلەن، وسى سەگىز مەملەكەتتى «كيىندىرىپ»، ءار ءتۇرلى تەحنولوگيالارمەن قامتاماسسىز ەتىپ تۇراتىن، تۇپتەپ كەلگەندە داعدارىستان كوزى اشىلماعان رەسەيگە قاراعاندا الدەقايدا قۋاتتى ەكونوميكاسى بار قىتاي بۇل سامميتكە مۇشە ەمەس.
بۇل نەنى اڭعارتادى؟ بۇل ەۆروپوتسەنتريستىك ۇستانىمدارعا قايشى يدەولوگياسى بار مەملەكەتتەردى الەمدىك ساياساتتى قالىپتاستىرۋ ىسىنە جولاتپاۋ دەگەن ءسوز. بۇل عاسىرلار بويى باتىس پەن ەۋروپالىق ءناسىلدىڭ جادىندا ساقتالىپ قالعان شىعىس جاقتان ۇنەمى سوعىپ تۇراتىن ازياتتىق جەلدىڭ قاۋپىنەن تۋىنداعان قورعانىس. بۇل ءالى دە بولسا، الەمدى ەۋروپالىق ءناسىلدىڭ بيلەي تۇرۋىن قالاعان پيعىل. ايتپەسە، تاعى سول رەسەيدەن ەكونوميكاسى الدەقايدا كۇشتى ءۇندىستان اتالعان ۇيىمعا  نەگە مۇشە ەمەس؟
ايتكەنمەندە، ازيا قۇرلىعىندا «كۇن شىعىس ەلى» اتالاتىن جاپونيا نەگە سەگىزدىككە كىرەدى دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىنداۋ مۇمكىن. ونىڭ سەبەبى مىنادا. جاپونيا مەن قىتايدا ەكى مەملەكەت اراسىندا تىنىقمۇحيتتىق بلوك قۇرۋ يدەياسىن جاقتايتىن ساياسي كۇشتەر بار. وعان ەكى ەلدىڭ باسشىلارى دا اسا ۇلكەن قارسىلىق كورسەتپەيدى. سەبەبى، تاريحتا ۇنەمى سوعىسىپ كەلە جاتقان ەكى ەل، ۋاقىت وتكەن سايىن ايماقتاعى تىنىشتىقتى قالايتىنى زاڭدىلىق. سوندىقتان، قىتاي جاعىنا شىعىپ كەتپەۋ ءۇشىن، قىتايدىڭ سوتسياليستىك يدەياسى جۇعىپ كەتپەۋ ءۇشىن، جاپونيانى ۇلكەن سەگىزدىك قۇرىلماي تۇرىپ-اق باتىس ەۋروپا ءوز باۋىرىنا تارتىپ وتىرعان. مىسالعا جاپونيا مەن گەرمانيانىڭ ەكىنشىدۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگى سەرىكتەستىگىن ەسكە تۇسىرەيىكشى. وسىنىڭ ءوزى كوپ نارسەنى اڭعارتپاي ما؟  
بيىلعى سامميتكە قىتاي ءبىر تالاپ قويدى. ول: الەمدىك قور ۆاليۋتاسىن ەنگىزۋ يدەياسى. جانە ونى قۇرۋ جونىندەگى باپتى ۇلكەن سەگىزدىكتىڭ قورىتىندى حاتتاماسىنا كىرگىزۋدى تالاپ ەتتى. بۇل تالابىمەن قىتاي الەمدە شارلاپ جۇرگەن اقش دوللارى مەن ەۋرونىڭ ىقپالىن السىرەتۋدى كوزدەپ وتىرعان سەكىلدى. قاي زاماندا دا اقشا - قارۋدان بۇرىن ءبىرىنشى كەزەكتە تۇراتىن ساياساتتىڭ ءتاتتى قۇرالى بولىپ كەلگەن. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، قىتاي سوڭعى جيىرما جىل ىشىندە الەمنىڭ دامىعان جانە دامۋشى ەلدەرىن كيىم، كولىك، ۇيالى قالتافون، قۇرىلىس ماتەريالدارى جانە ءارتۇرلى اقپاراتتىق تەحنولوگيالارمەن تۇراقتى  قامتاماسسىز ەتۋدە. كوپتەن بەرى ۇلكەن سەگىزدىككە قابىلدانباي كەلە جاتقان قىتاي بۇگىنگى قولى جەتكەن ەكونوميكالىق تابىستارىنىڭ  ۇستىنە دۇنيەجۇزىلىك ۆاليۋتانى ەنگىزۋ ارقىلى الەم ەكونوميكاسىنا ىقپال ەتۋگە دەن قويعانىن بايقاتتى.
اقيقاتىنا جۇگىنەلىك، بۇل يدەيانى العاش قازاقستان باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان بولاتىن. ەلباسىنىڭ ۇسىنىسىن شىۇ سامميتىندە رەسەي پرەزيدەنتى دميتري مەدۆەدەۆ تە قولداعان ەدى. الايدا، قور ۆاليۋتاسىن الەمدەگى الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ تالقىسىنا سالۋدى تالاپ ەتكەن قىتاي عانا. ۇلكەن سەگىزدىككە كىرەتىن رەسەي بۇل ۇسىنىس جونىندە جۇمعان اۋىزىن اشقان جوق. دەگەنمەن، قىتايدىڭ وكىنىشىنە قاراي، ۇلكەن سەگىزدىككە مۇشە ەلدەر الەمدىك قارجى جۇيەسىن بۇزۋعا قۇلىقسىز ەكەندىگىن اڭعارتتى. بيىلعى سامميتتە ءوز ۇسىنىسىن اياعىنا جەتكىزۋگە قىتايدىڭ شاماسى جەتپەدى. سامميت باستالماي جاتىپ قىتاي دەلەگاتسياسى ۇرىمجىدەگى احۋالعا بايلانىستى وتانىنا ۇشىپ كەتتى.
شىلدە ايىندا وتكەن بيىلعى G8 توبىنىڭ سامميتىندە نەمىس باسشىسى مەن فرانتسۋز پرەزيدەنتى «بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ» G8 توبى السىرەپ، الەمدەگى ساياسي-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە جىلدان-جىلعا دارمەنسىزدىگىن كورسەتىپ كەلەدى دەگەن مالىمەدەمە جاسادى. ەكى مەملەكەت باسىشىلارىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ۇلكەن سەگىزدىكتى بولاشاقتا G20-عا اينالدىرۋ كەرەك ەكەن. ول توپقا انگەلا مەركەل مىندەتتى تۇردە قىتاي، ءۇندىستان، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى جانە برازيليانى كىرگىزۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى.
بۇل جوبا ارقىلى ۇلكەن سەگىزدىك الەمدى باسقارۋعا ەندى وزگە ءدىن مەن فيلوسوفياداعى، بوتەن كەڭىستىكتە قالىپتاسقان دۇنيەتانىمداردى دا تارتۋ ارقىلى ءوز ىقپالىن ودان ارى كۇشەيتۋگە بەت بۇرىپ جاتىر دەپ ويلاۋىمىز قاجەت شىعار.