ماقالامىز وقىرمانعا  تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن اڭگىمەنى ارىرەكتەن باستايىق.

2006 جىلى شىمكەنت قالالىق قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ مەملەكەتتىك ساتىپ الۋى بويىنشا قالانىڭ قاق ورتاسىنان  «سولتۇستىك 110/10كۆ  پودستانتسيا» قۇرىلىسىن سالۋ ءۇشىن مەملەكەتتەن 1 مرلد 154 ملن 269 مىڭ تەڭگە بولىنەدى. اتالعان سومانى تەندەرلىك بايقاۋدا «قۋانىش -2» جشس ۇتىپ الادى.  الايدا، ارادا قانشا جىلدار وتسە دە تولىق سالىنىپ بىتكەن پودستانتسيا جوق. نەگە دەرسىزدەر؟ بىزدەر بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن الۋ ءۇشىن جۋرناليستىك زەرتتەۋ جۇرگىزىپ كورگەن بولاتىنبىز.  ەندىگى جەردە كوز جەتكىزگەن جايتتارعا توقتالايىق.

ماقالامىز وقىرمانعا  تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن اڭگىمەنى ارىرەكتەن باستايىق.

2006 جىلى شىمكەنت قالالىق قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ مەملەكەتتىك ساتىپ الۋى بويىنشا قالانىڭ قاق ورتاسىنان  «سولتۇستىك 110/10كۆ  پودستانتسيا» قۇرىلىسىن سالۋ ءۇشىن مەملەكەتتەن 1 مرلد 154 ملن 269 مىڭ تەڭگە بولىنەدى. اتالعان سومانى تەندەرلىك بايقاۋدا «قۋانىش -2» جشس ۇتىپ الادى.  الايدا، ارادا قانشا جىلدار وتسە دە تولىق سالىنىپ بىتكەن پودستانتسيا جوق. نەگە دەرسىزدەر؟ بىزدەر بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن الۋ ءۇشىن جۋرناليستىك زەرتتەۋ جۇرگىزىپ كورگەن بولاتىنبىز.  ەندىگى جەردە كوز جەتكىزگەن جايتتارعا توقتالايىق.

تەندەر ءوتتى. قوماقتى قارجى ءبولىندى. بىراق،  قۇرىلىس بىتپەدى. نەگە؟ «قۋانىش-2» فيرماسى قۇرىلىستى جۇرگىزىپ، نۇكتەسىن قويۋعا كەلگەندە پودستانتسيا ىسكە قوسىلماعان.  ويتكەنى قۇرىلىستى     ءتيىستى مەكەمەلەر تەكسەرۋ جۇرگىزبەستەن قابىلداپ العان.  بارلىق قۇرىلىستىڭ زاڭدىلىعىن باقىلايتىن ورىندار سوندا «سولتۇستىك 110/10كۆ  پودستانتسيانى»  قايدا قاراپ وتىرىپ قابىلدادى دەگەن سۇراق وبلىس باسشىسىن نەگە مازالاماعان؟ اسقار يسابەكۇلى نەگە بۇگىنگى تاڭعا دەيىن قۇرىلىسى بىتپەگەن، بىراق وراسان زور كولەمدە قارجى بولىنگەن  نىساندى ءوز باقىلاۋىندا ۇستاماعان؟ نەگە قۇزىرلى ورىندارعا دابىل قاعىپ، مەردىگەر كومپانيانىڭ «شاڭىن قاعىپ» الا الماعان؟  

«سولتۇستىك پودستانتسيانىڭ» بۇگىنگى سيقى مىناۋ: الىپ تەمىرلەر قۇلاپ، جارامسىز كۇيدە ۇلكەن ءۇيىندى بولىپ جاتىر.

 بىزدەر قۇرىلىسى توقتاعان نىسان باسىنا بارعانىمىزدا كۇزەتشى ديما اعايعا جولىققان بولاتىنبىز.

-بۇرىنعىسىن قايدام، ءبىز 2011 جىلى تەندەردى جەڭىپ الىپ جۇمىس باستايمىز دەگەن ەدىك. مىنە، ارادا 2 جىل ۋاقىت وتسە دە  باستاي الماي وتىرمىز، - دەيدى ول.

-ءسىزدى كىم قويدى قاراۋىلدىققا؟

- ءوزىم جۇمىس جاسايتىن «مەحكوللونا №49» فيرماسى.

ءبىز سونىمەن اتالعان فيرمانىڭ  مەكەن جايىن تاۋىپ باردىق. باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى كيم ۆالەري ياكوۆلەۆيچكە جولىقتىق.

- بىزدەر تەندەرگە قاتىسار كەزدە قالا اكىمى ارمان جەتپىسبايدىڭ وتىنىشىمەن بارعان بولاتىنبىز. نىساننىڭ باسىنا بارعان كەزدە ساپاسىز باستالعان قۇرىلىستى كورىپ باس تارتتىق. دەگەنمەن، قالا باسشىسى «سىزدەر تاجىريبەلىسىزدەر عوي، وسىنى اياقتاپ بەرسەڭىزدەر» دەپ ءوتىنىش تاستاعان سوڭ كەلىسكەن ەدىك.  بىراق، وسى قۇرىلىس باسىمىزعا بالە بولدى. پودستانتسيا قۇرىلىسىنا توزىعى جەتكەن  قۇرال جابدىقتار قولدانعان. بىلايشا ايتقاندا  جارامسىز جابدىقتار. بىزدەر ارنايى حات جازدىق. قالالىق قۇرىلىس بولىمىنە، قالا اكىمىنە، قازىرگى جاڭا باسشىعا دا جولدادىق. وبلىس باسشىسىنا، كەرەك دەسەڭىزدەر «نۇر وتانعا» دا جازدىق. بىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز ءبىزدى سوتقا بەرىپتى.  جۇمىستى دۇرىس اتقارمادى دەپ. سوندا ءبىز قالاي جوق نىسانعا جۇمىس باستاۋىمىز كەرەك؟  سالىنعان جابدىقتاردىڭ بارلىعىن بۇزىپ الىپ كەتتى ەمەس پە؟ بۇنى تەكسەرگەن تەحنادزور قايدا قاراپ قابىلداعان؟ بىزگە بولىنگەن قارجى 49 ملن 755 مىڭ تەڭگە. ءبىز بۇل نىسانعا كەلگەلى تەك شىعىنعا باتىپ وتىرمىز. باسىنا قويعان قاراۋىل، جارىق دەگەندەي... بارلىعى اقشا ەمەس پە؟  قۇرىلىستى سالاعاندا  بارلىق جابدىقتاردىڭ ءوز تولقۇجاتى بولادى. ال بۇلاردىڭ بىردە بىرىندە جوق. تولقۇجاتتىڭ بارلىعى دەرلىك قولدان جاسالعان. ءبىز ارنايى «تولياتتينسكي ترانسفورماتور» زاۋىتىنا حات جولدادىق. ال، ولاردان كەلگەن جاۋاپقا قاراساق، زاۋىت قازاقستانعا، سولتۇستىك پودستانتسياعا  ەشقانداي ترانسفورماتور جىبەرمەگەن. بىزدەر كەلىسىم شارتتى بۇزۋ تۋرالى دا ءوتىنىش جولداعان بولاتىنبىز. 10 ملن تەڭگەنى كەرى قايتارىپ بەردىك. ەندىگى جەردە كەتكەن شىعىندى ياعني، وبەكتىنى قاراۋىلداۋعا 1 950 000 تەڭگە، دەمونتاجداۋعا 15 195 725 تەڭگە،  جابدىقتاردى لابوروتوريالىق تەكسەرۋگە 4 501 697 تەڭگە، ەلەكتروەنەرگياعا 351 803 تەڭگە.  وسى قارجىنى وندىرۋلەرىن تالاپ ەتىپ ءبىز دە سوتقا جۇگىندىك.

ايتا كەتەر ءجايت، شىمكەنت قالالىق قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ باسشىسى ە.بۇحارباەۆ مىرزامىزدىڭ وبلىس پروكۋرورىنا، وقو ەقجسجقكد باستىعى ەرىمبەتوۆ مىرزاعا حات جولداعانىن كورىپ قۋانىپ قالدىق. دۇرىس-اق دەلىك. بىراق، كوكەيدەگى مىنا ءبىر سۇراقتىڭ مازالاعانى جاسىرىن ەمەس. «قۋانىش-2» مەردىگەر كومپانياسى جۇمىستى دۇرىس جۇرگىزبەگەندە نەگە ءۇنسىز وتىردى؟ قابىلداۋ اكتىسىنە نەگە جول بەردى؟ ءبىزدىڭ تىرلىك بىرەۋدىڭ سويىلىن سوعىپ، ەندى بىرەۋىن داتتاۋ ەمەس.  اقيقاتتىڭ جولىندا تۋرالىقتى انىقتاۋ. وبلىسىمىزعا جانى اشيتىن ازاماتتار تابىلماعانىمەن، قۇزىرلى ورىندارىمىزدىڭ نامىسىن قامشىلاۋ. «ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ اۋزىندا» كەتىپ جاتقان تەڭگەلەرىمىزدى  تەجەۋ بولماق, - دەدى «№49 مەحكوللونا» فيرماسى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ۆالەري  كيم.

«سۋدىڭ دا سۇراۋى بار». قىسقاسى، جەلگە ۇشقان قارجىنى مەحكوللونا قايدان ءوندىرىپ، كىمنەن سۇراماق؟  پودستانتسيانى «تۇران قۇرىلىس » جشس-ءى تەكسەرىپ، قابىلداپ الىپتى. بىراق، قۇرىلىس تولىعىمەن بىتپەگەن. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ  اكىمى مىرزاحمەتوۆ مىرزا ءبىر سوزىندە «قۇرىلىستى دۇرىس جۇرگىزبەگەن مەردىگەردىڭ جەلكەسىنە ءمىنىپ الىڭدار، قارا تىزىمگە ىلىڭدەر. قاداعالاپ، سۇراپ، تالاپ ەتىپ وتىرىڭدار!»- دەپ ەدى. ەندەشە، مىنا مەردىگەردىڭ جەلكەسىنە ءمىنىپ الىپ، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن نەگە تالاپ ەتپەدى ەكەن؟ الدە، «قۋانىش-2» فيرماسىنىڭ ارتىندا ءبىر «الپاۋىتتىڭ» تۇرعانى شىندىق پا؟    وبلىس پروكۋرورى يمانوۆ مىرزا نەگە ءۇنسىز؟ 2007 جىلى قارجى پوليتسياسى بۇل ءىس تۋرالى تەكسەرىس جۇرگىزگەن ەدى.  الايدا، «جابۋلى قازان جابۋلى» كۇيىندە كەلەدى.  مەردىگەر ملەكەت قازىناسىنان بولىنگەن قارجىنى يگەرە الماسا، اكىم نەگە ونى ءوزى ايتقانداي «قارا تىزىمگە» ءىلىپ قويمادى ەكەن؟ «قاي ەلدىڭ زاڭى مىقتى بولسا، سول ەلدىڭ ىرگەسى بەرىك بولادى»  دەگەندەي، مەملەكەتىمىزدىڭ مىقتى بولۋى زاڭىمىزعا بايلانىستى ەكەنىن ەسكەرسەك، زاڭىمىزدىڭ سالماعى قانشالىقتى ەكەنىن وسىدان  اڭعارساق بولادى.  ەلباسىمىز تاپسىرمانى بەرىپ جاتسا دا،  تالاپتى كۇشەيتكەنمەن ورىندالىپ جاتقان زاڭ جوق، جازاعا تارتىلىپ جاتقان تۇلعا جوق.  نەگە؟ قىراۋار قارجانىڭ سوڭىنا دەيىن يگەرلىمەۋىنىڭ سالدارىنان وقو اكىمى مىرزاحمەتوۆ تە كەشەگى بەرگەي رىسقاليەۆتىڭ  «جولىن قۋماسىنا» كىم كەپىل؟ وبلىستى باسقارعان تۇستا بەرگەي مىرزا دا مىرزالىعىنىڭ كەسىرىنەن «قاشقىن» اتانعان جوق پا؟ سوندىقتان وقو اكىمى ەرتەڭگى كۇنىنە الاڭداماس ءۇشىن يگىلىكتى شارۋاعا بولىنگەنىمەن يگەرىلمەگەن قارجى تۋراسىندا ءۇنسىز قالماۋى كەرەك. ءۇن قوسىڭىز، اسقار مىرزا! مۇمكىن ماسەلەنىڭ ءبىز بىلمەيتىن تۇستارى دا بار شىعار؟ ءبىز دە قاتەلەسىپ وتىرعان بولارمىز ءبىر جاقتى، ءبىر تاراپتى عانا تىڭداپ؟ نەگە دەسەڭىز، ەكىنشى جاقتى، ياعني: «اتالعان نىساننىڭ قۇرلىسى مىنا سەبەپتەن اياقتالماي قالدى» دەپ ءىس بارىسىن تاراتىپ ايتىپ بەرەتىن ادامدى  تابا الار ەمەسپىز. 

دەگەنمەندە، بىزدەر بۇل تاقىرىپقا مىندەتتى تۇردە قايتادان ورالاتىن  بولامىز. سەبەبى، مەملەكەتتىڭ ءاربىر تيىنى ءسىز بەن ءبىزدىڭ سالىعىمىزدان قۇرالىپ وتىرعانىن ەستەن شىعارمايىق،  قۇرمەتتى وقىرمان قاۋىم.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى.

Abai.kz