«AMANAT» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى گ. نۇرىموۆا مەن ج.سۋلەيمەنوۆا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى تامارا دۇيسەنوۆاعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، رەزيدەنت دارىگەرلەردىڭ ماسەلەسىن كوتەردى.

مەن سىزگە رەزيدەنتۋراعا قاتىستى كۇردەلى ماسەلە تۋرالى جەتكىزگىم كەلەدى. ءسىزدىڭ نازارىڭىزعا ءبىزدىڭ مەديتسينالىق ماماندارعا عانا ەمەس، جالپى وسى سالاعا كەرى اسەر ەتەتىن اعىمداعى جاعداي ۇسىنىلادى.

ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى رەزيدەنت دارىگەر – زاماناۋي قۇلدىقتىڭ تاماشا ۇلگىسى. باتىس ەلدەرىندە، رەزيدەنت دارىگەر - بۇل جالاقى الاتىن جانە سالىق تولەيتىن تولىققاندى دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرى.

ال بىزدە مەديتسينا سالاسىندا باكالاۆرياتتا 5 جىل وقىپ، 2 جىل مىندەتتى ينتەرناتۋرانى بىتىرگەن ادام نەگە «ستۋدەنت» مارتەبەسىنە يە بولادى دەگەن سۇراق تۋىندايدى؟ ناتيجەسىندە جاس دارىگەردى دايىنداۋ پروتسەسى 10 جىلدان 12 جىلعا دەيىن سوزىلادى، تولىق دايىندىق 32-35 جاستا اياقتالادى. مىسالى، باسقا سالالاردا باكالاۆر دارەجەسىن الىپ، تولىققاندى مامان بولىپ شىعۋ ءۇشىن 4 جىل قاجەت.

رەزيدەنتۋرا، شىن مانىندە، بار بازالىق ءبىلىم مەن داعدىلاردى تولىقتىرۋ، جەتىلدىرۋ بولىپ تابىلادى. ەكىنشى جىلى، كەيدە ودان دا ەرتەرەك رەزيدەنت دارىگەرلەر بولىمشەنىڭ تولىققاندى اقىلى قىزمەتكەرى ورىندايتىن جۇمىستىڭ تولىق كولەمىن ورىندايدى.

سونىمەن قاتار، رەزيدەنت دارىگەرلەردىڭ وقۋ-جۇمىس كۇنى 8 ساعاتتى قۇرايدى، ياعني تولىق جۇمىس كۇنى. وسى جەردە سۇراق تۋىندايدى: 110 مىڭ تەڭگە ستيپەنديامەن رەزيدەنت دارىگەر قالاي كۇن كورەدى؟ بۇل جاستا رەزيدەنتتەردىڭ وتباسىلارى مەن بالالارى بولادى، وتباسى بۇل ستيپەنديامەن ءومىر سۇرە المايدى، سوسىن مەدبيكە، فەلدشەر، مەدبيكە بولىپ جۇمىس ىستەيدى، ول قوسىمشا جۇكتەمە بولىپ تابىلادى.

«ەڭبەكپەن وتەۋگە» قاتىستى جەكە ماسەلە.

مىسالىعا ينتەرناتۋرادان كەيىن ستۋدەنت مەديتسينالىق سالادا 3 جىل جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ەگەر ءبىر جىل جۇمىس ىستەگەننەن كەيىن ول رەزيدەنتۋراعا تۇسسە، وندا رەزيدەنتۋرا كەزىندە ول ءالى دە مەديتسينالىق سالادا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. قارجى ورتالىقتارى جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن اۋرۋحانالاردا 0,25 نەمەسە 0,5 ستاۆكاعا ورنالاسۋدى ۇسىنادى، بىراق رەزيدەنت دارىگەر تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن جۇمىس ىستەيدى، ول ءۇشىن جالاقى المايدى. وعان قوسا، اۋرۋحانالاردا كوبىنە ستاۆكالار بولمايدى، ال ءارتۇرلى اۋرۋحانالاردا جۇمىس ىستەۋدى ۇيلەستىرۋ قيىن.

كوبىنەسە رەزيدەنتتەر ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن قوسىمشا جۇمىس ىستەيدى. الايدا، رەزيدەنتۋرا كەزىندە قوسىمشا جۇمىس ىستەي وتىرىپ، رەزيدەنتۋرادا وقۋ ساپاسى تۋرالى ماسەلە قويىلادى. مىسالى، باتىس ەلدەرىندە رەزيدەنتتەر ءۇشىن تولىق ەمەس جۇمىس كۇنى بولسا، بۇل نەگىزىنەن رەزيدەنتۋرانىڭ وزىندە قوسىمشا كەزەكشىلىك. ال ءبىزدىڭ رەزيدەنتتەرىمىز كەزەكشىلىككە تەگىن شىعادى. ارينە، شەتەلدىك ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن كوشىرۋگە بولمايدى، ول ءۇشىن ەلدىڭ دامۋ دەڭگەيىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، حالىقتىڭ مەنتاليتەتى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى كادرلىق ساياساتتىڭ جاعدايىن ەسكەرۋ قاجەت. ءبىز رەزيدەنتۋرانى عىلىمي ماقساتتا وقىتۋدى قاراستىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىز. تاجىريبەدەن وتكەننەن كەيىن وقۋ ۋاقىتىن قىسقارتىپ، ارنايى ماماندىقتار بويىنشا 6 ايدان 8 ايعا دەيىن باستاپقى مامانداندىرۋدى ەنگىزۋ، ال نەگىزگى باعىتتار: پەدياتريا، تەراپيا، حيرۋرگيا، اكۋشەريا جانە گينەكولوگيا بويىنشا 2 جىلدىق وقۋدى وتكىزۋ ماقساتقا ساي بولار ەدى. قىسقا وقۋ مەرزىمدەرى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى كادر تاپشىلىعى ماسەلەلەرىن شەشۋگە كومەكتەسەدى.

جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ نەگىزىندە، مۇمكىندىكتەر قاراستىرۋدى سۇرايمىز:

1) رەزيدەنت دارىگەردىڭ مارتەبەسىن رەسمي قىزمەتكەر مارتەبەسىنە سايكەس قايتا قاراۋ، ويتكەنى رەزيدەنت دارىگەرلەر مەديتسينالىق مەكەمەلەردە جۇمىس ىستەيدى، بۇل رەتتە ءتيىستى جالاقىسى جانە زەينەتاقى اۋدارىمدارى جوق;

2) رەزيدەنت دارىگەرلەر ءۇشىن ينتەرناتۋرا بويىنشا مەملەكەتتىك گرانتتى پىسىقتاۋ شارتتارىن قايتا قاراۋ، ويتكەنى 8 جۇمىس كۇنى جاعدايىندا پىسىقتاۋ مۇمكىن ەمەس;

3) ينستيتۋتتار ءۇشىن قوسىمشا قاراجات رەتىندە ەمەس، رەزيدەنت دارىگەردىڭ-تولىققاندى دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرىنىڭ جالاقىسىنا قوسىمشا قاراجات رەتىندە گرانتتىق قاراجات پەن ستيپەنديالار ءبولۋ;

4) ستيپەنديالاردىڭ شەكتى تولەمدەرىن، سونداي-اق جىلدان جىلعا ستيپەنديالار تولەۋدىڭ پروگرەسسيۆتى شكالاسىن قايتا قاراۋ.  مىسالى، ءتورتىنشى جىل رەزيدەنتى ءبىرىنشى جىل رەزيدەنتىمەن بىردەي ستيپەنديا الادى;

5) رەزيدەنتۋرادا ستۋدەنت-دارىگەرلەر اراسىندا ناقتى باسەكەلەستىك تۋدىرۋ ءۇشىن اقىلى ءبىلىم بەرۋدى جويۋ ماسەلەسى.

سىزدەن جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا «پارلامەنت جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 27-بابىنىڭ 4-تارماعىنا سايكەس جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.

Abai.kz