اميراسلانوۆا نيلۋفار الماسحانقىزى – قازاق تىلىندە ەركىن سويلەيتىن ءازىربايجان قىزى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «شاپاعات» مەدالىنىڭ يەگەرى. كوكشەتاۋ قالاسى، ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ماڭدايالدى تۇلەگى. قازىرگى تاڭدا كوكشەتاۋ قالاسىنداعى №1 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ نەمىس-اعىلشىن پاندەرىنىڭ مۇعالىمى. قازاق تىلىنەن بولەك، التى ءتىلدى ەمىر ەركىن سويلەيدى.

اتاپ ايتقاندا، پوليگلوت ۇستاز قازاق، ءازىربايجان، ورىس، اعىلشىن ءھام تۇرىك ءتىلىن انا ءتىلى دارەجەسىندە مەڭگەرگەن. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋدى ومىرلىك پارىزى دەپ سانايتىن نيلۋفار الماسحانقىزىمەن تانىمدىق سۇحبات قۇرۋدى ءجون كوردىك.

– الدىمەن ءوزىڭىزدى كوپشىلىك وقىرمانعا تانىستىرىپ وتسەڭىز؟ قازاق ءتىلىن قالاي مەڭگەردىڭىز؟ انا ءتىلىمىزدى مەڭگەرۋ بارىسىندا قانداي دا ءبىر اۋىرپالىقتاردى سەزىندىڭىز بە؟

– مەنىڭ نىسپىم – اميراسلانوۆا نيلۋفار الماسحانقىزى. ۇلتىم ء–ازىربايجان.  وزىم ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. الايدا قازاقستانىڭ اسەم قالاسى كوكشەتاۋدا ءبىلىم الىپ ءوستىم. ءازىربايجان ۇلتى بولعانىما قاراماستان، مەنىڭ جانىم دا جۇرەگىم دە – قازاق. ارينە، كەز كەلگەن ءتىلدى ۇيرەنۋ وڭاي پروتسەسس ەمەس، بىراق مەن قازاق ءتىلىن تۋعان انامداي قاتتى جاقسى كورەمىن، سوندىقتان دا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ – مەن ءۇشىن ناعىز راحات سەزىم بولدى.

– ارقانىڭ كەربەز سۇلۋ كوكشەتاۋ قالاسىندا ءبىلىم الدىم دەدىڭىز. ناقتى قاي مەكتەپتە ءبىلىم الىپ ەدىڭىز؟ سول جايىندا ايتا وتىرساڭىز.

–  قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىم – مەكتەپ قابىرعاسىندا پايدا بولدى. كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ № 8 ورتا مەكتەبىندە وقىدىم. وسى مەكتەپتە وقىپ جۇرگەم كەزىندە قازاق ءتىلى مۇعالىمدەرى ماعان قازاق ءتىلى ۇنايتىنىن بايقاپ، مەنى ءتۇرلى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق وليمپيادالارعا دايىنداي باستادى. ۇستازدارىمنىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا جۇلدەلى ورىندارعا يە بولدىم. سوندىقتان دا مەنىڭ  ارداقتى ۇستازدارىما،  قازىباەۆا تۇرسىنگۇل داۋلەتقاليقىزى ءھام كانتارباەۆا گۇلنار رامازانقىزىنا ايتار العىسىم شەكسىز.

– ەستۋىمىزشە، ءسىز قازاق تىلىنەن بولەك ورىس، نەمىس، اعىلشىن تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرىپسىز. بۇل تىلدەر اراسىنداعى بالانستى ساقتاۋ اسا قيىن ەمەس پە؟ جالپى، ءتىلدى مەڭگەرۋ ءۇشىن الدىمەن نە ىستەۋ قاجەت؟ وقىرماندارعا كەڭەس بەرسەڭىز...

– وتكەن سۇحباتتارىمدا پاراقتاپ ايتقانداي، بەلگىلى ءبىر تىلدە سويلەۋ ءۇشىن الدىمەن سول تىلدە ويلانا ءبىلۋ كەرەك. ماسەلەن، اعىلشىن تىلىندە سويلەگەن كەلەدى مە، ەندەشە سول تىلدە ويلانۋدى باستا. ارينە، باسىندا قيىن بولادى. بىراق بۇل ءوز ۋاقىتىمەن كەلەتىن نارسە. وسى تىلدەردە جاقسى سويلەۋ ماقساتىندا مەن مەكتەپتەگى وقۋشىلارىممەن بىرگە ءتۇرلى تىلدەردە سويلەسۋگە تىرىسامىن، بۇل ماعان تىلدەر اراسىنداعى بايلانىستى جوعالتپاۋعا جانە وقۋشىلارىمنىڭ سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋعا كومەكتەسەدى.

– قازاق ءتىلىندى قانداي كىتاپتار وقيسىز؟ كىمنىڭ شىعارماسىن قايتالاپ وقىعاندى ۇناتاسىز؟

– مەنىڭ سۇيىكتى اقىندارىمنىڭ ءبىرى – اباي قۇنانباەۆ. ۇلى اقىن اباي قۇنانباەۆتىڭ قارا سوزدەرىن وقىعاندى ۇناتامىن. حاكىم ابايدىڭ فيلوسوفياسى قاتتى ۇنايدى. ودان بولەك قاسىم امانجولوۆتىڭ ولەڭدەرىن قايتارا وقىعانلى جانىم سۇيەدى. مىسالى، ونىڭ – تۋعان جەر ولەڭى. وسى ولەڭدى سان قايتارا وقىسام دا جالىقپاسپىن. العاش رەت بۇل ولەڭدى مەكتەپ قابىرعاسىندا وقىپ جۇرگەنىمدە جاتقا ءبىلدىم، سودان بەرى بۇل ولەڭ مەنىڭ جانىما تەرەڭ ەنىپ كەتتى. مىسالى، ولەڭنiڭ مىنا جولدارى ماعان ەرەكشە ۇنايدى دەسەم ارتتىق بولماس:

بولدىم عاشىق تۋعان دالا مەن ساعان
الىس جۇرسەم، ارمانىم  – سەن اڭساعان
جاقىن جۇرسەم، مەن تورىندە راحاتتىڭ
التىن دىڭگەك –  وزىم تۋعان بوساعام.

– تار جولدا تايعاق كەشۋى مەن سەرگەلدەڭى كوپ، بىراق ناتيجەسى كوڭىل جۇباتارلىق ۇستازدىق جولدى تاڭداۋىڭىزعا نە سەبەپ؟ مۇعالىم بولۋدىڭ قىزىعى مەن جىشىعى نەدە دەپ ويلايسىز؟ ۇستاز بولۋ بالا كۇنگى ارماڭىز با؟

– وقۋشىعا – ساتتىلىك، مۇعالىمگە – قۋانىش. بۇل ماقال مەنى بەينەلەيدى. ويتكەنى مەن وقۋشىلارىما پايدالى بولعاندى جاقسى كورەمىن. مەن بالالارعا ءتىلدى عانا ەمەس، ءارتۇرلى مادەني قۇندىلىقتاردى دا ۇيرەتە الاتىنىما قۋانىشتىمىن. مۇعالىم بولۋ – مەن ءۇشىن بۇل باقىت، بالالاردى وقىتۋ ماعان باقىت اكەلەدi. مەنىڭ جۇمىسىمنىڭ ارتىقشىلىعى – مەندە كوپتەگەن قاناعاتتانارلىق وقۋشىلار بار، ولار ماعان ارقاشان ولارعا بەرگەن ءبىلىمىم ءۇشىن العىس ايتادى.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان، التىنشاش كۋرماناەۆا 

كوكشەتاۋ قالاسى، №1 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ قازاق ءتىلى مۇعالىمى

Abai.kz