پرەزيدەنتتىڭ سۇحباتىندا ايتىلعان سىرتقى ساياساتقا قاتىستى پروگرەسسيۆتى دامۋ ستراتەگيالارى

وتكەن جىل ەلىمىز ءۇشىن كوپتەگەن قۋانىشتى ساتتەر مەن وڭ وزگەرىستەرگە تولى بولدى، دەگەنىمەن ونىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ ەسىندە قالاتىن قيىن ساتتەرىمىزدە بولعانى انىق. ال جاڭا كەلگەن 2024 جىلدا ەلىمىزدى نە كۇتىپ تۇر، قانداي جەتىستىكتەر بولادى، قانداي ماسەلەلەرگە تاپ بولامىز؟ بۇنىڭ بارلىعى وتكەننىڭ شەشىلمەي قالعان ماسەلەلەرىنەن تۋىنداۋى دا ىقتيمال، مىسالى حالىقتىڭ جادىندا قالىپ قالعان بەلگىسىزدىك پەن اقپاراتتاردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى مەن بەلگىسىز نارسەگە قاتىستى تۋىنداعان كۇدىكتەر مەن مازاسىزدىقتار دامۋىمىزعا كەرى اسەر ەتۋى ىقتيمال. مەنىڭ ويىمشا، قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2024 جىلدىڭ قاراشا ايىنىڭ 3 جۇلدىزىندا «Egemen Qazaqstan» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتقان سوزدەرىن جاڭا جىلدى وتكەننىڭ ەستەلىكتەرىن تۇسىندىرۋىنەن، باعالاۋىنان، العا قويعان ماقساتتارىنا قاراپ كوپ نارسەنى تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن سياقتى.

بۇل سۇحباتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار، بۇل جەردە پرەزيدەنتكە بۇكپەسىز سۇراق قويىپ وتىرعان ءتىلشىنىڭ «حالىقتىڭ ۇنىنە قۇلاق اسقاندىعى»، ياعني قوعامدا وزەكتى بولعان ماسەلەلەردەن حابارىنىڭ بارىن، جانە سول تۋرالى مەملەكەت باسشىسىنا سۇراق قويا ءبىلۋى حالىق ءۇشىن ماڭىزدى بولىپ تۇردى. ارينە، سونىمەن قوسا، قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءاربىر قويىلعان سۇراققا بۇكپەسىز، بويۋسىز بارلىق سۇراقتارعا تولىقتاي جاۋاپ بەرۋى كورىنۋدە. شىن مانىسىندە، بۇل سۇحبات قوعامدا تاراعان جالعان پىكىرلەر مەن جالعان اقپاراتتاردىڭ تاراۋى مەن حالىقتىڭ ساناسى مەن پىكىرىن لاستاۋدى توقتاتادى. سەبەبى، سۇحباتتا ايتىلعان ءاربىر تاريحي جاعدايلار مەن ماسەلەلەرگە قاتىستى قيسىندى، دالەلدى ويلار مەن پىكىرلەر.

بۇل ماقالادا مەن قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «ءبىز وزىق ويلى ۇلت رەتىندە تەك قانا العا قاراۋىمىز كەرەك» دەگەن سۇحباتىنداعى سىرتقى ساياسات ماسەلەلەرىنە توقتالاتىن بولامىن، سەبەبى بۇل باعىت مەملەكەتىمىزدىڭ الەۋمەتتىك سالاسىنىڭ دامۋىنا، حالىقتىڭ جاعدايىنا تولىقتاي اسەر ەتەدى دەگەن ويدامىن. سۇحبات بارىسىندا پرەزيدەنت حالىقارالىق ۇيىمدارعا، كورشىلەس مەملەكەتتەر مەن ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ اراسىنداعا قارىم-قاتىناسقا حالىقتىڭ تەرىس پىكىرى بار ەكەندىگىن دە ايتقان بولاتىن. حالىقتىڭ سىرتقى ساياساتقا قاتىستى تەرىس پىكىرى ءارتۇرلى ماسەلەلەردەن تۋىنداعان، سوندىقتان دا بۇل ماسەلەنى زەرتتەۋ مەن تالقىلاۋ قازىرگى كەزدە دە وزەكتى.

قازاقستان ورتالىق ازيا ەلدەرى ىشىندە حالىقارالىق ساياسي ارەنادا وزىندىك ورنىن تاپقان، الەم ساياساتكەرلەرى مەن جۇرتشىلىعى تانىعان بىردەن ءبىر مەملەكەتكە اينالدى. مەملەكەتىمىز تەك الەمدىك ساياساتتا عانا ەمەس، سونداي-اق سول مەملەكەتتەردى، دۇنيەجۇزىلىك ساياساتكەردەردى ءبىر ورتالىققا بىرىكتىرگەن ۇيىمداردا دا باسشىلىق ەتۋدە. بۇل تۋرالى دا مەملەكەت باسشىسى سۇحبات كەزىندە دە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ، ءاردايىم سىرتقى ساياساتتاعى قىزمەتىن جالعاستىراتىندىعىن، ىنتىماقتاستىق پەن سەرىكتەستىكتى ارتتىرۋدى جالعاستىراتىندىعىن ايتقان بولاتىن. قازاقستان دۇنيەجۇزى بويىنشا كوپتەگەن بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمدارعا مۇشە، سونىڭ ىشىندە ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمىنا، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا، ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەسكە، ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنا، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا، سونىمەن قاتار ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمىنا توراعالىقتا ەتەدى.

توقاەۆتىڭ كورەگەندىگى مەن ۇلتىنىڭ قۇندىلىقتارىن دارىپتەۋىنىڭ تاعى ءبىر بەلگىسى ول دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىنىن وتكىزۋى دە ەلىمىز ءۇشىن، مادەنيەتىمىز ءۇشىن ماڭىزدى وقيعا بولاتىندىعى انىق. بۇل سۇحباتتا پرەزيدەنت مەملەكەتتىڭ سىرتقى ساياساتىن جاڭعىرتۋ كەزىندە كورشىلەس مەملەكەتتەر مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ماڭىزدىلىعىنا دا توقتالعان بولاتىن، بۇل تۋرالى تومەندە ايتاتىن بولامىن.

1. قازاقستاننىڭ جانە ۇقشۇ بىتىمگەرشىلەرىنىڭ كۇش-جىگەرلەرىنىڭ ءرولى: قاڭتار وقيعاسى مىسالىنداعى تاجىريبە مەن كورىنىسى...

بيىل قاڭتار وقيعاسىنىڭ ورىن الۋىنان بەرى ەكى جىل ءوتتى. قاڭتار وقيعاسى ەلىمىزدە ۇزاق جىلدار بويى جينالعان ماسەلەلەردىڭ كورىنۋى مەن جاڭا ورناعان بيلىكتىڭ ۇستانىمىنا قارسى بولعانداردىڭ جاساعان ارەكەتتەرىنەن ورىن العان تاريحى تەرەڭ وقيعانىڭ ءبىرى بولدى. ماسەلە بەيبىت تۇردە بولعان شەرۋدەن باستالىپ، كەيىنگى تولقىندارى اراڭداتۋشىلار مەن دۇربەلەڭشىلەردىڭ اسەرىنەن سانانىڭ لاستاۋىنا سوقتىرىپ، قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ ورىن الۋىنا، بىرەۋدىڭ مۇلكىنە قول سۇعۋشىلىق پەن قۇقىقتىڭ تاپتالۋىنا، اتا زاڭدا ايتىلعان ەرەجەلەرگە قارسى كەلۋ مەن بۇزاقىلىقتاردىڭ ورىن الۋىنا، بەيبىت وتانداستارىمىزدىڭ قازا بولۋىنا الىپ كەلدى. قاڭتار وقيعاسىنىڭ ورىن الۋىنا قاتىستى حالىق اراسىندا كەرى پىكىرلەر، راستالماعان اقپاراتتار مەن قاۋەسەتتەر كوپ بولدى، ونىڭ ءبىرى بۇل ارەكەتتەردىڭ ورىن الۋىنا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك-جاعدايىنىڭ تومەن بولۋىنان ورىن الدى دەسە، ەكىنشىسى وسى تولقۋلاردى باسۋدا قازاقستانعا رەسەي كومەكتەستى، رەسەي قازاقستاندى قۇتقارىپ قالدى دەگەن پىكىرلەر دە بولدى. مەنىڭ ويىمشا، حالىق اراسىندا ۇقشۇ بىتىمگەرشىلەرىنىڭ قازاقستانعا كومەكتەسۋگە كەلۋىن حالقىمىزدىڭ كەرى تۇسىنۋىنە اسەر ەتكەن ول وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستاندىقتاردىڭ جەرىمىزدى شەت ەلدىكتەر ساتىپ الىپ، جاۋلاپ الادى دەگەن نەمەسە تاريحي وقيعالاردى قازبالاۋدىڭ تۇبىندە قالىپ قالعان سانالارى دا اسەر ەتۋى مۇمكىن. دەگەنىمەن، وسى جەردە قاڭتار وقيعاسى كەزىندە مەملەكەتىمىزدە بولعان بارلىق زاڭسىزدىقتاردى باسقان ول ءوزىمىزدىڭ قازاقستاندىقتار، ءوزىمىزدىڭ اسكەرىمىز بەن قارۋلى كۇشتەرىمىز ەكەندىگىن ناقتى ايتۋ كەرەك. ياعني، سول ۋاقىتتا ەلىمىزگە كەلگەن ۇقشۇ بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرى لاڭكەستىككە قارسى وپەراتسيالارعا قاتىسقان جوق، ولار وق اتىپ، قارۋ قولدانعان دا جوق. ءىس جۇزىندە، پرەزيدەنتتىڭ سوزىندە ارمەنيادان كەلگەندەر «اقساي» نان زاۋىتى مەن «الماتى سۋ» مەكەمەسىن، بەلارۋستەر جەتىگەندەگى اەرودرومدى، تاجىكستان مەن قىرعىز رەسپۋبليكالارىنىڭ اسكەري بىتىمگەرشىلەرى الماتى قالاسىنىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىن، رەسەيلىك جاساق ءۇشىنشى جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارى مەن تەلەكوممۋنيكاتسيا نىساندارىن كۇزەتكەن بولاتىن. ياعني، ۇقشۇ بىتىمگەرشىلەرى لاڭكەستىك شابۋىلدار جاسالۋى مۇمكىن ايماقتاردى كۇزەتكەن، ال قازاقستاندىق قارۋلى كۇشتەردى لاڭكەستىككە قارسى وپەراتسيالارعا جۇمىلدىرىلدى، وسىنداي شىنايى جاعدايدا دا ءبىزدىڭ كۇشتەرىمىز تاجىريبەلەرىن ارتتىرا الدى دەگەن ويدامىن.

قاڭتار وقيعاسى كەزىندە مەملەكەتىمىزدىڭ بارلىق ساياسي بىرلەستىكتەردە ورتاق بەيبىتشىلىكتى قالىپتاستىرۋ مەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا شارالارعا قاتىسۋدا جاساعان ارەكەتتەرىنىڭ دۇرىس ەكەندىگىن كورسەتتى. ۇقشۇ قۇرامىنا تمد ەلدەرى كىرەدى، قازاقستاننىڭ باسىنا كەلگەن قيىن كەزەڭدە وسى ەلدەر مەن ۇيىم قولداۋ بولدى. سوندىقتان مىنا ماقالدا ەسكە تۇسەدى، «جولداستى جول ايىرادى». ماقالدىڭ تۇبىندە اتالعان ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ دامۋ ستراتەگيالارىنىڭ ۇقساستىعى، ال بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ورتاق ۇستانىم بولعاندىقتان، بىرلىكتىڭ ارقاسىندا ماسەلەنى شەشە العانىمىزدى ايتۋىمىز كەرەك.

ۇقشۇ وزىندىك تيىمدىلىگىن تمد ەلدەرى اراسىندا كورسەتتى، مەنىڭ ويىمشا قازاقستان ۇقشۇ جۇمىسىنا دا بەلسەندى قاتىسۋى كەرەك. مىسالى، قازاقستان ۇقشۇ مۇشە ەلدەرىنە ايماقتا قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ مەن تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ بويىنشا باستامالاردى الىپ، سول بويىنشا شارالاردى اتقارا الادى. بۇل ۇسىنىس پەن باستاما تەرروريزم، ەسىرتكى ساتۋ مەن باسقا دا قاۋىپتەردى الدىن الۋ بويىنشا شارالاردى اتقارا الادى. كەلەسى ۇسىنىسىم تىكەلەي قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ديپلوماتيالىق، ليدەرلىك قاسيەتتەرىنە بولادى دەگەن ويدامىن. قازاقستان ءتۇرلى جاعدايلاردا، جانجالدار كەزىندە ەكى تاراپ اراسىندا مودەراتورلىق قىزمەتتەردى ۇسىنا وتىرىپ، ۇقشۇ-دا ديپلوماتيالىق كوشباسشى ءرولىن اتقارا الادى، سونداي-اق ۇيىمعا مۇشە ەلدەر اراسىنداعى ديالوگ پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى كوتەرمەلەي الادى. كەلەسى ۇسىنىس ول، قازاقستان ۇقشۇ مۇشەلەرى اراسىندا ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋشى مەملەكەتتىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك. ءبىلىم مەن عىلىمعا ينۆەستيتسيالار قازاقستاننىڭ ءتۇرلى سالالارداعى ساراپتاما ورتالىعى رەتىندە مارتەبەسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتۋى مۇمكىن، بۇل ءوز كەزەگىندە وداقتاستىقتاردىڭ ەلىمىزگە دە نازارى مەن سەنىمىن اۋدارتۋى مۇمكىن.

2. 2024 جىلداعى رەسەيدەگى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ حالىقارالىق ارەناعا اسەرى: رەسەي مەن قازاقستان اراسىنداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىق...

پرەزيدەنتتەن سۇحبات بارىسىندا 2024 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا بولاتىن رەسەيدەگى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ حالىقارالىق ارەناعا قالاي اسەر ەتىلەتىندىگى سۇرالعان بولاتىن. رەسەي ول بارلىق مەملەكەتتەر ءۇشىن، الەمدىك ساياسي ارەنادا ماڭىزدى ءرولدى اتقاراتىنداردىڭ ءبىرى. ول جەردە بولىپ جاتقان پروتسەستەر بارلىق مەملەكەتتەرگە اسەر ەتەتىندىگى انىق، سونىمەن قوسا بۇل جاعدايدى كۇردەلەندىرەتىن تاعى ءبىر ماسەلە ول جاڭا پرەزيدەنتتىڭ جاڭا ساياسي باعدار مەن ۇستانىمدى الىپ كەلەتىندىگى، ال بۇل قالىپتاسىپ قالعان ىنتىماقتاستىققا دا اسەر ەتۋى ىقتيمالدىعى كوپ.

جالپى، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى قارىم-قاتىناسىنىڭ ورناۋى وتە ەرتە كەزەڭدەردەن باستالادى. تاريحقا جۇگىنەتىن بولساق، 18-19 عاسىرلار ارالىعىندا قازاقستان رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇرامىندا بولعاندىعى. بۇل ءۇردىس كەزىندە، قازاق جەرىندە قوعامدىق-ساياسي قۇرىلىمنىڭ وزگەرۋى مەن ايماقتىڭ مادەنيەتى تولىقتاي وزگەرىسكە ۇشىراعان بولاتىن. 20 عاسىردا رەۆوليۋتسيا مەن رەسەيدەگى ازاماتتىق سوعىس كەزەڭىندە (ياعني كەڭەستىك بيلىك تۇسىندا) قازاقستان ركفسر قۇرامىندا، تەك 1920 جىلى عانا ول قازاقاكسر بولدى. ال 1936 جىلى قازاقستان كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىندا تولىققاندى وداقتىق رەسپۋبليكا بولدى. وسى كەزەڭدە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسىندا، ءبىلىم مەن مادەنيەت سالاسىندا قايتا قۇرۋلار ورىن العان ەدى. تاريحتاعى ماڭىزدى ساتتەردىڭ كەلەسى ول، 1991 جىلى قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگى، تاۋەلسىزدىگىن الۋ كەزىندەگى رەسەيمەن قارىم-قاتىناسىنىڭ جاڭا ساتىعا كوتەرىلۋى بولدى. وسى جىلدار ارالىعىندا قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ديپلوماتيالىق جانە ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستار ورنادى. ءارتۇرلى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى كەلىسىمدەر جۇزەگە اسىرىلدى، سونىڭ ىشىندە رەسەي، ارمەنيا، بەلارۋس جانە قىرعىزستانمەن بىرلەسىپ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ.

رەسەي مەن قازاقستان تاريحي پروتسەستەر نەگىزىندە جاقىنداسقان، كورشىلەس مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى. پرەزيدەنت 2024 جىلدا رەسەيدە بولاتىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتىپ، وسى جاعدايدى باقىلايتىندىعىن دا ايتىپ كەتكەن بولاتىن. سونىمەن قوسا، پرەزيدەنت: «رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ الەمدىك ساياساتتا اسا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن جانە بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى ەكەنىن ۇمىتپاعان ءجون» - دەگەن بولاتىن. جانە دە توقاەۆ قازىرگى كەزدەگى رەسەي پرەزيدەنتىنە قاتىستى دا پىكىرىن ءبىلدىردى: «رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين – سوزىمەن دە، ىسىمەن دە جاھاندىق احۋالعا ىقپال ەتەتىن تۇلعا.»، سونداي-اق: «رەسەيدىڭ ۇستانىمىمەن بۇكىل الەم ساناساتىنى جاسىرىن ەمەس. بۇل مەملەكەتتىك قاتىسۋىنسىز دۇنيە جۇزىندە بىردە-ءبىر پروبلەما شەشىلمەيدى. ول ايدان انىق» - دەگەن بولاتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سۇحبات بارىسىندا.

3. ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك: جاڭا «التىن وتىز جىلدىق» كەزەڭىندە قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ دامۋى...

قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىققا نەگىزدەلگەن ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ بارلىق مەملەكەتتەر ءۇشىن ماڭىزى بار دەگەن ويدامىن. مىسالى، قازاقستان-قىتاي قارىم-قاتىناسىنىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن تمد ەلدەرىنە جانە باسقا دا ايماقتار ءۇشىن وتە ماڭىزدى بولىپ كەلەدى. ەكى ەل اراسىندا ورناعان سەرىكتەستىك ۇزاق جىلدار بويى جۇزەگە اسقان قارىم-قاتىناستىڭ، كورشىلەستىكتىڭ ناتيجەسىندە قالىپتاسقان. بۇل ەكى ەلدىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىنىڭ ۇزاق تاريحى بار جانە سوڭعى ونجىلدىقتاردا ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى، سونىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق، ساياسي، مادەني ىنتىماقتاستىقتى بەلسەندى تۇردە دامىتىپ كەلەدى.

2023 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتى قىتايعا ءىس-ساپارمەن بارعان بولاتىن، سول كەزدە قىتاي كوشباسشىسىمەن سياندا جانە بەيجىڭدە كەلىسسوزدەر وتكىزىپ، ماڭىزدى ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزگەن بولاتىن.

قازاقستان مەن قىتاي بۇگىندە ساۋدا، ينۆەستيتسيا جانە ەنەرگەتيكا سالالارىندا تىعىز ىنتىماقتاستىقتا. قىتاي-قازاقستان قۇبىر جۇيەسى جانە جەزقازعان – كۇمبە – بەينەۋ تەمىرجول كوپىرى سياقتى جوبالار بۇل ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ايماقتاعى ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە كولىك ينفروقۇرىلىمىن دامىتۋعا ماڭىزدىلىعىن كورسەتتى. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسى اياسىندا قازاقستان قىتايعا ورتالىق ازيا رەسۋرستارىنا قول جەتكىزۋدى، ال قازاقستانعا ءوز تاۋارلارىن ەكسپورتتاۋعا جاڭا مۇمكىندىكتەر بەرەتىن ستراتەگيالىق ورىنداردى العان بولاتىن. اتالعان باعدارلاما بويىنشا، ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك ءدالىزىن بىرلەسە دامىتۋ جونىندەگى كەلىسىم جانە دە «اياگوز – تاچەن» باعىتىنداعى تەمىر جول قۇرىلىسى تۋرالى مەموراندۋمنىڭ جاسالعاندىعىن جانە ونىڭ ەكى ەل مەن باسقا دا ايماقتار ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن دا اتاپ ءوتۋ كەرەك.

مەنىڭ ويىمشا، قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى سەرىكتەستىكتىڭ ءتيىمدى تۇستارى تەك ساياسي جانە ەكونوميكالىق سەكتور سالالارىندا عانا ەمەس، سونداي-اق مادەنيەت پەن ەكولوگيا سالاسىندا دا وڭ ناتيجەلەردىڭ بار ەكەندىگىن ايقىن كورۋگە بولادى.

قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى قارىم-قاتىناستا مادەنيەت پەن ءبىلىم الماسۋ دا ماڭىزدى. ەكى ەلدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ستۋدەنتتەر ءبىلىم الىپ، مادەنيەتتەرىمەن تانىسۋدا. بۇنداي الماسۋ حالىقتار اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك پەن دوستىقتى تەرەڭدەتۋگە كومەكتەسەدى. قازىرگى كەزدە، قىتاي ءتىلىن مەڭگەرۋدىڭ دە ماڭىزدىلىعى تۋىنداپ كەلە جاتىر.

ال ەكولوگيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىققا كەلەتىن بولساق، پلانەتامىزداعى كليماتتىڭ وزگەرۋىنە جانە ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ تۋىنداۋىنا قاتىستى قازاقستان مەن قىتاي ەكولوگيا جانە تۇراقتى دامۋ سالاسىندا ىنتىماقتاسۋدا. ەكى ەلدە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋ جانە ولاردىڭ قورشاعان ورتاعا تيگىزەتىن اسەرىن ازايتۋ جوبالارى شەڭبەرىندە بەلسەندى جۇمىستاردى اتقارىپ كەلە جاتىر.

پرەزيدەنت سۇحبات بارىسىندا قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى سەرىكتەستىكتى ارتتىرۋ بويىنشا دا پىكىرىن بىلدىرگەن بولاتىن، ول: «ەلىمىزدە قىتايعا قاتىستى باياعى قاساڭ تۇسىنىكتەرگە نەگىزدەلگەن نەمەسە بىزگە سىرتتان تاڭىلعان ءجونسىز ۇرەي بولماۋى ءتيىس. قازىرگى قىتاي – وتە جوعارى دامىعان، سونىڭ ىشىندە وزىق تەحنولوگيا سالاسىندا زور تابىسقا جەتكەن مەملەكەت. مۇنى بۇكىل الەم مويىنداپ وتىر. سوندىقتان شىعىستاعى كورشىمىزبەن ىنتىماقتا بولۋ، دوستىق قارىم-قاتىناس پەن ءوزارا سەنىمنىڭ ارتىقشىلىقتارىن ءتيىمدى پايدالانۋ قازاقستان ءۇشىن اسا ماڭىزدى» - دەپ ايتقان بولاتىن.

قورىتىندىلاي كەلە، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ليدەر، باسشى رەتىندەگى كوپتەگەن ايىرماشىلىقتارى بار. دەگەنىمەن، وسى ماقالادان ءبىز باستى قاسيەتىن كورۋىمىزگە بولادى. بۇل بارلىق جاعدايدان حاباردار بولعاندىعى. پرەزيدەنت سۇحبات بارىسىندا حالقىنىڭ قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى پىكىرلەرىن، پرەزيدەنتتىكتىڭ بەرىلۋى كەزىندەگى حالىقتىڭ ويى جايلى، قىتاي مەن رەسەي، ۇقشۇ-نا قاتىستى، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرى مەن ولاردىڭ قاۋىپسىزدىكتەرىنە قاتىستى، ەلدەگى ەكونوميكالىق سالا مەن ساياساتتا بولىپ جاتقان جايسىز ماسەلەلەر مەن قاۋەسەت پىكىرلەردىڭ بارلىعىن ەستىپ وتىرعاندىعىن كورسەتتى. سۇحباتتا ايتىلعان ويدىڭ ءبارىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى ايتىپ وتىر، ياعني بۇل دەگەنىمىز دالەلسىز پىكىرلەردى، تەرىس تۇسىنۋشىلىكتى توقتاتۋ كەرەكتىگىن كورسەتىپ تۇر. پرەزيدەنت 2023 جىلعى حالقىنا جولداۋىندا، ۇلتتىق قۇرىلتايدا جانە قحا ءحححىى سەسسياسى مەن باسقا دا باياندامالارىندا ءاردايىم «ادالدىق» پەن «ادىلدىك» تۋرالى ايتادى. مەملەكەتتىڭ بولاشاعى ادال جانە ادىلەتتى ادامداردىڭ قولىندا ەكەندىگىن ءجيى قايتالايدى. بۇل سۇحباتى كەزىندە دە مەملەكەتتىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن بەلگىسىزدىك پەن جاۋابى تابا الماي جۇرگەن سۇراقتاردىڭ كوبىنە دە جاۋاپ بەردى.

قازاقستاننىڭ جارقىن بولاشاعىنىڭ بولۋى بىزگە ءاردايىم دامۋ مەن جاڭالىق پەن وزگەرىستەرگە دايىن بولۋىمىزدى تالاپ ەتىپ وتىرعانداي. مەملەكەتىمىز ءاردايىم «بەيبىتشىلىك»، «تاتۋلىق»، «دوستىققا» نەگىزدەلگەن ساياساتىن ۇستانىپ كەلەدى، الداعى ۋاقىتتا دا ەلىمىزدىڭ الەمدىك ساياسي ارەنادا الار اسۋى بيىك بولارى انىق.

اينۇر باقىتجانوۆا

Abai.kz