كوزى قاراقتى وقىرمان ءوزى بىلەر، «تۇركىستان» گازەتى جەتى ايدان بەرى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى قازاق اۋىلىنىڭ تاعدىرىنا قاتىستى ماتەريالدار جاريالاپ ءجۇر. (قاراڭىز: «بايان اۋىل باسىنا بۇلت ورالدى»، 20 مامىر، 2013 جىل), «باسى داۋلى، حالقى مۇڭلى بايان اۋىلى»، 8 تامىز، 2013 جىل). بۇل ماتەريالداردىڭ جازىلۋىنا كوكتەمدە اۋىل تۇرعىندارىنىڭ اتىنان گازەتىمىزدىڭ رەداكتسياسىنا كەلىپ تۇسكەن ارىز-شاعىمى سەبەپكەر بولعان ەدى.

اۋەلى اۋدان، ودان سوڭ وبلىس اكىمىنە حات جازىپ، ءوتىنىش بىلدىرگەن اۋىلدىڭ بەلسەندى ازاماتتارى اتقارۋشى بيلىك وكىلدەرىنىڭ سەلقوستىعىنان ءتۇڭىلىپ، گازەتتىڭ اۋىل تاعدىرىنا اراشا ءتۇسۋىن وتىنگەن.

بۇعان دەيىن جازعانىمىزداي، بىزگە حات جازعان گازەت وقىرماندارى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانىنداعى بايان اۋىلىن اۋىلدىق وكرۋگ مارتەبەسىنەن ايىرىپ، ورتالىقتى كورشى ارحانگەلكا سەلوسىنا كوشىرۋگە نارازى ەدى. ونسىز دا قازاقىلىعى شامالى وبلىستا قازاق اۋىلدارىنىڭ سانى كەمشىن ەكەنى جاسىرىن ەمەس. 1305 تۇرعىنى بار باياندى وكرۋگتىك مارتەبەدەن ايىرۋ استارىندا ەلدى مەكەنگە اپاراتىن تاس جولدىڭ جيىرما جىلدان بەرۋ جوندەۋ كورمەۋى، بيۋدجەت قارجىسىنىڭ اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك مۇقتاجدىقتارىن وتەۋگە جەتپەۋى، 140 بالا وقيتىن قازاق مەكتەبىنىڭ بولاشاقتا جابىلىپ قالۋ قاۋپى تۇر ەدى. ال سول ماڭداعى ترويتسك ەلدى مەكەنىنە قاجەتتى قارجى دەر كەزىندە بولىنەتىنى جوعارىدا كورسەتىلگەن «بايان اۋىل باسىنا بۇلت ورالدى» اتتى ماقالادا اشىق جازىلدى.

كوزى قاراقتى وقىرمان ءوزى بىلەر، «تۇركىستان» گازەتى جەتى ايدان بەرى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى قازاق اۋىلىنىڭ تاعدىرىنا قاتىستى ماتەريالدار جاريالاپ ءجۇر. (قاراڭىز: «بايان اۋىل باسىنا بۇلت ورالدى»، 20 مامىر، 2013 جىل), «باسى داۋلى، حالقى مۇڭلى بايان اۋىلى»، 8 تامىز، 2013 جىل). بۇل ماتەريالداردىڭ جازىلۋىنا كوكتەمدە اۋىل تۇرعىندارىنىڭ اتىنان گازەتىمىزدىڭ رەداكتسياسىنا كەلىپ تۇسكەن ارىز-شاعىمى سەبەپكەر بولعان ەدى.

اۋەلى اۋدان، ودان سوڭ وبلىس اكىمىنە حات جازىپ، ءوتىنىش بىلدىرگەن اۋىلدىڭ بەلسەندى ازاماتتارى اتقارۋشى بيلىك وكىلدەرىنىڭ سەلقوستىعىنان ءتۇڭىلىپ، گازەتتىڭ اۋىل تاعدىرىنا اراشا ءتۇسۋىن وتىنگەن.

بۇعان دەيىن جازعانىمىزداي، بىزگە حات جازعان گازەت وقىرماندارى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانىنداعى بايان اۋىلىن اۋىلدىق وكرۋگ مارتەبەسىنەن ايىرىپ، ورتالىقتى كورشى ارحانگەلكا سەلوسىنا كوشىرۋگە نارازى ەدى. ونسىز دا قازاقىلىعى شامالى وبلىستا قازاق اۋىلدارىنىڭ سانى كەمشىن ەكەنى جاسىرىن ەمەس. 1305 تۇرعىنى بار باياندى وكرۋگتىك مارتەبەدەن ايىرۋ استارىندا ەلدى مەكەنگە اپاراتىن تاس جولدىڭ جيىرما جىلدان بەرۋ جوندەۋ كورمەۋى، بيۋدجەت قارجىسىنىڭ اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك مۇقتاجدىقتارىن وتەۋگە جەتپەۋى، 140 بالا وقيتىن قازاق مەكتەبىنىڭ بولاشاقتا جابىلىپ قالۋ قاۋپى تۇر ەدى. ال سول ماڭداعى ترويتسك ەلدى مەكەنىنە قاجەتتى قارجى دەر كەزىندە بولىنەتىنى جوعارىدا كورسەتىلگەن «بايان اۋىل باسىنا بۇلت ورالدى» اتتى ماقالادا اشىق جازىلدى.

الايدا ءساۋىر ايىندا بايان اۋىلدىق وكرۋگىن تاراتۋ، وعان قاراعان قازاق اۋىلدارىن ارحانگەلكا وكرۋگىنە قوسۋ جونىندە جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ شەشىمى شىعىپ ۇلگەرگەن ەدى.

وسى ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى كو­تەر­گەن گازەت تىلشىلەرى پارلامەنت دەپۋتاتتارىنان پىكىر جينادى، ودان سوڭ گازەتكە شىققان ماقالا ۇكىمەتكە دەيىن جەتتى. بىراق وڭىرلىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ جازعان جاۋابىنىڭ كەزەكتى اقپار-ەسەپتەن ەش ايىرماشىلىعى جوق ەدى. مۇنى ەكىنشى، «باسى داۋلى، حالقى مۇڭلى بايان اۋىلى» اتتى ماقالامىزدا ەگجەي-تەگجەيلى جازعانبىز.

اۋىلداردى ىرىلەندىرۋ دۇرمەگىمەن وسى اۋدانداعى جەتى بىردەي اۋىل تاراتىلىپ كەتكەن. جابىلعان اۋىلداردا تۇرىپ جاتقان ادامدار ەلسىز جەردە تىرشىلىك ەتىپ جاتقانداي حالدە قالعان. جالپى، العاندا وسى وبلىستىڭ جامبىل اۋدانىندا سەگىز ايدىڭ ىشىندە ءتورت اكىم اۋىسقانى كوپ جايتتان حابار بەرسە كەرەك.

اقىرى، جەرگىلىكتى اتقارۋشى جانە وكىلەتتى بيلىكتىڭ بارلىق ورگاندارىنان دۇرىس جاۋاپ الا الماعان اۋىل تۇرعىندارى وتكەن ايدا وسى ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ايتىپ، قر پرەزي­دەن­تىنىڭ اتىنا حات جازۋعا ءماجبۇر بولدى.

ەلباسىنىڭ اتىنا حات جازعان اۋىل تۇرعىندارى بارلىق جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، اشىنا باياندادى: «بايانا­ۋىل وكرۋگىن جاۋىپ، وكرۋگ ورتالىعىن ورىس سەلوسى ارحانگەلكاعا كوشىرۋ بارىپ تۇرعان ادىلەتسىزدىك. وسى ەكى ەلدىڭ رۋحاني-الەۋمەتتىك دەڭگەيلەرىن سالىستىرىپ كورىڭىزشى: بايان اۋىل وكرۋگىندە وسى جىلدىڭ باسىندا 1305 ادام، ال ارحانگەلكا وكرۋگىندە 1070 ادام تۇراتىن. باياناۋىل مەكتەبىندە وقۋشىلار سانى الدەقايدا كوپ. حالىقتىڭ قوعامدىق ىستەرگە، ەل ابىرويىن كوتەرۋگە بەلسەندىلىك كورسەتۋى دە ەرەكشە. جەرگىلىكتى بيلىك نەشە ءتۇرلى قىسىم جاساسا دا، قيىندىقتارعا قاراماي، بايان اۋىلى رۋحاني السىرەۋگە ۇشىراعان جوق. ەل ءوز كۇنىن كورىپ جاتىر. باياناۋىل وكرۋگىنىڭ سىرتتا جۇرگەن كاسىپكەر جىگىتتەرى ەلدەگى قانداستارىنا تۋىستىق قولدارىن سوزۋدا. 2009 جىلى ءبىزدىڭ وكرۋگتىڭ تۇلەگى 45 ميلليون ءوز قاراجاتىن جۇمساپ، اۋدان ورتالىعى پرەسنوۆ سەلوسىنا كوركىنە كوز تويمايتىن مەشىت ءۇيىن سالىپ بەردى. ەكىنشى ءبىر جىگىت بايان اۋىلىنىڭ وزىندە اۋماعى ات شاپتىرىمداي كورىكتى مەشىت سالىپ بەردى. ال ارحانگەلكا سەلوسىندا سەلولىق اكىمدىك جەكەمەنشىكتىڭ ءۇيىن جالداپ وتىر. ەكى اۋىلدىڭ سىرت بەينەلەرىن سالىستىرۋعا دا ءتىل بارمايدى» دەلىنگەن. اۋىل ازاماتتارى باياناۋىل اۋىلدىق وكرۋگ مارتەبەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە وسى اۋىلدان ارحانگەلكاعا دەيىن 8 شاقىرىم جولدى جوندەتۋ تۋرالى ءوتىنىش ايتقان. ەلباسىعا حازعان حاتقا جيىنى 132 ادام ء(ار وتباسىدان ءبىر ادام) قول قويعان.

سونىمەن، جارتى جىلعا سوزىلعان ماسەلە وڭ شەشىلدى. بايان اۋىلىنىڭ اۋىلدىق وكرۋگ مارتەبەسى قالپىنا كەل­تىرىلدى. بۇل ورايدا، اۋىل تۇر­عىن­­دارىنىڭ اتىنان قر جۋرنا­ليس­تەر وداعىنىڭ مۇشەسى، گازەت وقىر­مانى تىلەگەن جەتەەۆ اقساقالدىڭ رەداك­تسيامىزعا حابارلاسىپ، راحمەت جاۋدىرعانىن وتكەن نومىردە جازعانبىز.

بىراق... وسى جەردە تاعى ءبىر كىلتي­پان­نىڭ قۇلاعى قىلتيادى. بايان اۋىل­دىق وكرۋگ بولىپ سانالعانىمەن، بۇدان كەيىن وكرۋگتىڭ اتى ارحانگەلكا بولىپ وزگەرتىلەدى دەگەن شەشىم قوسا شىعىپتى. شاماسى، بۇعان دەيىن ەسەپ-قيساپ قاعازدارىندا «ارحانگەلكا اۋىلدىق وكرۋگى» دەپ بەكىتىلگەندىكتەن دە، جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر وكرۋگ ورتالىعىنىڭ مەكەنىن وزگەرتسە دە، قاعاز جۇزىندە ونىڭ اتاۋىن قالدىرعاندى وڭاي ساناعان.

اۋىل تۇرعىندارى بۇعان نارازى. بۇل ماسەلەگە «تۇركىستان» گازەتى دە بەيجاي قاراي المايدى. ونوماستيكالىق ماسەلەنىڭ استارىندا ۇلتتىق مۇددە تۇرعانىن نەسىنە جاسىرامىز. ونسىز دا رەسپۋبليكادا سولتۇستىك ايماقتارداعى ەلدى مەكەندەردىڭ اتىن قازاقشالاۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن تۇسپەي تۇرعاندا، قازاقى وكرۋگتى ورىسشا اتاۋدىڭ ءجونى بار ما؟

تالاي داۋعا وزەك بولعان پەتروپاۆل، پاۆلودار اتاۋلارىن بىلاي قويعاندا، ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندەگى بىرنەشە ايماقتاردى ارالاعان كەزدە، قازاقستاندا ەمەس، وزگە ەلدە جۇرگەندەي كۇي كەشەسىڭ. قازاقتىڭ بايىرعى جەر-سۋ اتاۋلارىن تارك ەتكەن، ويدان شىعارىلعان اتاۋلار كەشەگى كەڭەستىك زاماننىڭ بۇلدىر بەينەسىندەي ەلەستەيدى. ءالى كۇنگە وتارلاۋدىڭ قۇرساۋىنان شىعا الماي كەلە جاتقاندايمىز. ەندەشە، سەكسەن جىلدىق تاريحى بار اۋىلدى وكرۋگ ورتالىعى ەتىپ بەكىتىپ، بىراق تاۋەلسىزدىكتىڭ جيىرما ەكىنشى جىلىندا ونى ءوزىنىڭ ءتول اتاۋىنان ايىرىپ، ورىس اتاۋىن بەرۋ كوڭىلگە قونىمدى ما؟

ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان قاراعاندا ۇساق-تۇيەك ماسەلە جوق. مەيلى ول وبلىس ورتالىعىنىڭ، مەيلى ول الىس تۇكپىردەگى اۋىلدىق وكرۋگ ورتالىعىنىڭ اتى بولسىن، گەوگرافيالىق مەكەندەردىڭ جاي-جاپسارى مەملەكەتتىڭ تاريحىنان، حالىقتىڭ مادەني تۇرمىسىنان حابار بەرىپ تۇرۋى قاجەت. سوندىقتان دا «باياندى» «ارحانگەلكىگە» ايىرباستاۋدىڭ ءجونى جوق.

وسى اۋىلدىڭ بەلسەندى ازاماتى، گازەتىمىزدىڭ وقىرمانى، ارداگەر جۋرناليست تىلەگەن جەتەەۆ اقساقالدىڭ بىزگە جولداعان تاعى ءبىر ماقالاسىن ىقشامداپ ۇسىنىپ وتىرمىز.

«باعىمىز باياندى بولسا ەكەن»، –

دەيدى باياندىقتار

ەل باسىنا تۇسكەن ادىلەتسىزدىككە، دۇرىسىن ايتقاندا، قياناتقا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، دۇربەلەڭگە تۇسكەن بايان اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ جانعا باتار شەشىمدەرىن وزگەرتۋ ءۇشىن قولدارىنان كەلەر تۇياق سەرپەر قيمىلدارىن جاساپ باعۋدا.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ باسىندا وبلىسقا اكىم بولىپ كەلگەن سامات ەسكەندىروۆ ءوزىنىڭ العاشقى قىزمەتتىك قادامدارىن ۋربانيزاتسيا پروتسەسىنە ىلىگىپ، سۇرقى كەتكەن اۋىلداردى تاراتۋدان، جەكەلەگەن اۋىلدىق وكرۋگتەردى جابۋدان باستادى. سول «قارا تىزىمگە» جامبىل اۋدانىنداعى نەبارى ەكى قازاق وكرۋگىنىڭ ءبىرى باياناۋىل اۋىلدىق وكرۋگى دە ەنگىزىلىپتى. وبلىس بيلىگىنىڭ اۋىل تۇرعىندارىمەن اقىلداسپاي، كۇردەلى ىسكە ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ ايتقانداي، ارنايى باعدارلاما جاساپ الماي، جابىلاتىن اۋىلداردىڭ كوشى-قون ماسەلەسىن شەشىپ الماي، «قايدا بارساڭدار، وندا بارىڭدار» دەگەن پيعىلدا شەشىم قابىلداۋى دۇرىستىققا جاتپايتىن ادىلەتسىز قيمىل، قاراپايىم اۋىل تۇرعىندارىنا جاسالعان الىمجەتتىك ەدى. وسى وسپادار ۇستەمدىك بايان اۋىلى حالقىنىڭ شامىنا ءتيىپ، جوعارعى بيلىك ورگاندارىنا ارىز-شاعىمدار جازۋعا ماجبۇرلەگەنى جونىندە «تۇركىستان» گازەتىنىڭ وسى جىلعى №20 سانىندا «بايان اۋىل باسىنا بۇلت ورالدى»، №31-32 سانىنداعى «باسى داۋلى، حالقى مۇڭلى بايان اۋىلى» اتتى كولەمدى ماقالالاردا ەگجەي-تەگجەيلى جازىلعان بولاتىن.

ادىلدىككە شاقىرىپ، وبلىس اكىمىنە، زاڭ ورىندارىنا، ۇكىمەت باسشىسى سەرىك احمەتوۆتىڭ اتىنا، باق-تارعا شاعىم-حاتتار جازدىق. تاڭ قالارلىعى، ەلگە قامقورلىق جاساپ، قورعان بولارلىق قۇزىرلى ورىنداردىڭ ءبارى ەل باسىنا كۇن تۋعان كۇردەلى ىسكە ءجۇردىم-باردىم قارادى. كوپشىلىكتىڭ جانايقايىنا ءمان بەرىپ، كەلىپ كورۋدى ويلامادى. بار بىتىرەتىندەرى «مىنانى تەكسەرىپ، جاۋاپ بەرىڭىزدەر» دەپ ارىز-شاعىمداردى اۋدان اكىمدىگىنە جىبەرەدى. اۋدان اكىمى وبلىس اكىمىنىڭ شەشىمىن وزگەرتە الا ما؟ امالسىزدان «قازاقستانىمىزدىڭ ەكونوميكاسى دامىپ، اۋىلدارى كوركەيىپ كەلەدى» دەپ، ناقتى قويىلعان سۇراقتى اينالىپ ءوتىپ، ءمان-ماعىناسىن ەشكىم تۇسىنبەيتىن سىرعىتپا جاۋاپ بەرەدى.

ابدەن امالى تاۋسىلعان، شاراسىز­دىققا تىرەلگەن ەل ازاماتتارى اقىلداسا كەلىپ، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنا شاعىم-حات جولدادى. نەبارى جارتى اي وتپەي جاتىپ، «سىزدەردىڭ شاعىم-حاتتارىڭىزدى تەكسەرۋگە استانادان كوميسسيا كەلەدى ەكەن» دەگەن حابار ەل قۇلاعىنا جەتتى. قازان ايىنىڭ 30-ى كۇنى ساعات 11-دە باياناۋىلدىقتاردىڭ جالپى جينالىسى وتەتىنى حابارلاندى.

جينالىسقا جول تاڭدامايتىن «نيۆا»، «دجيپ» اۆتوكولىكتەرىمەن كەلگەن بيلىك وكىلدەرى ارحانگەلكا مەن بايان اۋىلىنىڭ اراسىنداعى 22 جىل بويى جوندەۋ كورمەگەن 8 شاقىرىم «قيامەت» جولىن ءوز كوزدەرىمەن كوردى. جول تاڭدامايتىن اۆتوكولىكتەردىڭ ءوزى تۇساۋلى اتتاي كىبىرتىكتەۋمەن بولدى.

...جينالعانداردىڭ كوپتىگىنەن شاعىن كلۋبتىڭ ىشىندە ينە شانشارعا ورىن قالمادى. زالعا كىرە الماي، ەسىكتەن سىعالاپ سىرتتا جۇرگەندەرى قانشاما. جينالىستى اۋداننىڭ جاقىندا تاعايىندالعان جاس اكىمى ورال قاپپاسوۆ اشىپ، كەلگەن قوناقتارمەن تانىستىردى. شەن يەلەرىن باستاپ كەلگەن وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى قايىرلى ەدىرىسوۆ پەن وبلىس اكىمىنىڭ اپپارات جەتەكشىسى ۆلاديمير دۋدوۆ ەكەن.

جينالىستا سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى، 90 جاستاعى قادىرلى قارت ازيحان بەگاليەۆ «بايان اۋىلى كوپتىڭ اۋزىنا ىلىككەن، سالتاناتى جاراسقان اقار-شاقار تازا قازاق اۋىلى ەدى. نەگە مۇنداي كۇيگە جەتتى؟ وعان بىرەۋ جاۋاپ بەرۋى كەرەك قوي. سامات ەسكەندىروۆ وسى اۋىلدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋى ءۇشىن ءبىر قازىق قاقتى ما؟ جانايقايىمىزدى ءبىلدىرىپ، «ەلىمىزدى كەلىپ كورىڭىز، ونىڭ دامۋى ءۇشىن اقىل-كەڭەسىڭىزدى بەرىڭىز» دەپ الدەنەشە رەت شاقىرعاندا كەلمەيتىن ول كىم؟» دەپ اشىنا سويلەدى.

بۇدان سوڭ ەلدىڭ باس كوتەرەر ازاماتتارى ز.مىرزاليەۆ، ق.جۇمابەكوۆ، ا.تاشەنوۆ، ز.عارىبحانوۆا، ر.انافينا، ب.بوشانوۆا جانە باسقا دا تۇرعىندار ءسوز سويلەپ، باياناۋىل وكرۋگىن بۇرىنعى قالپىندا قالدىرۋدى سۇرادى. «قازىرگى جاعدايدا اۋىلدى ءوشىرۋ ەمەس، ءوسىرۋ كەرەك!» دەستى اۋىل ازاماتتارى.

وسى ورايدا، اۋىلشارۋاشىلىعىندا 55 جىل باسشىلىق قىزمەتتەر اتقارعان قارت جۋرناليست، وسى ماقالانىڭ اۆتورى جەرلەستەرىنىڭ ءسوزىن قولداي كەلە:

– سوناۋ مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى تىرشىلىگى، ادەت-عۇرپى، دامۋ قارقىنى مۇلدە باسقا ەل امەريكانى اۋىلدىق جەرلەردە تۇراتىن 5-اق پايىز ادامدار اسىراپ جاتىر، ءبىز دە سونداي بولامىز دەدىك تە، اۋىلداردى قۇرتتىق. ءبىزدىڭ اۋدانىمىزدا 90-جىلداردىڭ باسىنا دەيىن 62 ەلدى مەكەن، 53 مىڭ ادام بار ەدى. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ باسىندا 57 اۋىل، 23 مىڭ ادام قالدى. ەندى كەلىپ، «وڭتايلاندىرۋ» دەگەندى جەلەۋ ەتىپ، وبلىس بيلىگىنىڭ شەشىمىمەن 7 اۋىل تاراتىلىپ وتىر. شىندىعىندا، بۇل اۋىلدارداعى تۇرعىنداردىڭ كوپشىلىگى قارتتار مەن مۇگەدەكتەر، كوشىپ كەتۋگە جاعدايى جوق ءالسىز وتباسىلار. قاعاز جۇزىندە تاراتىلعان اۋىلدار سول بۇرىنعى ورىندارىندا. ساندا بار، ساپادا جوق بۇل بەيباقتار بيلىك تاراپىنان مۇلدە قامقورلىقسىز قالۋدا. ادامداردى شاعىن اۋىلداردان زورلاپ كوشىرۋدىڭ بۇل امالدارىن وبلىستىڭ زاڭ ورگاندارى دا كورىپ-ءبىلىپ وتىر. بىراق كۇيزەلىسكە ۇشىراعان جانداردىڭ ءسوزىن سويلەپ، قورعان بولارلىق قۇزىرلى مەكەمەلەر ءۇنسىز.

ءبىزدىڭ وبلىستا قازىر نەبارى 578 مىڭداي ادام بار. بۇل 17 ميلليون قازاقستاندىقتاردىڭ 3,35 پايىزى. جامبىل اۋدانىنىڭ 24 مىڭ حالقى رەس­پۋبليكا تۇرعىندارىنىڭ 0,14 پايىزى ەمەس پە؟ سوندا اۋىل حالقىن ازايتۋ جونىنەن ءبىزدىڭ وبلىس الپاۋىت امەريكانى شاڭ قاپتىرىپ كەتىپ وتىر. بۇل جاقسىلىق پا، الدە جاماندىق پا؟ اۋىلداعى قاي سالانى الىپ قاراساق تا، كادر تاپشىلىعى بار. جۇمىس قولى دا جەتىسپەيدى. وسىنداي سۋ اياعى قۇردىمعا كەتكەن زاماندا اۋىلداردى جابۋ، انىعىن ايتقاندا قۋدالاۋ اقىلعا سىيمايدى. قازىر اۋىلداردى ءوشىرۋ ەمەس، ءوسىرۋ كەرەك. ول ءۇشىن ەلدى مەكەندەردە تۇرعىن ۇيلەر سالىپ، الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايلارىن جاساپ، كوشىپ كەتكەن اۋىل ادامدارىن كەرى قايتارۋدى ويلاستىرعان ءجون، – دەگەن ەدى.

ءۇش ساعاتقا سوزىلعان جينالىستى قورىتىندىلايمىن دەپ ءسوز كەزەگىن العان وبلىس ءماسليحاتىنىڭ حاتشىسى ق.ەدىرىسوۆ ويلانباي سويلەپ، باسىنا پالە تىلەپ العانداي بولدى. ونىڭ:

– وڭتايلاندىرۋ شەشىمىن وبلىس باسشىسى س.ەسكەندىروۆ ءوزى ويلاپ تاپقان جوق. ول ەل پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ نۇسقاۋى. سىزدەر قازاقپىز دەپ ورىستاردى شەتتەتە بەرمەڭدەر. ورىستىڭ ءتىلى ارقىلى قازاقتى بۇكىل الەم تانىپ وتىر. ورىس­تار ءبىزدىڭ قورعانىمىز. ولار بولماسا، قازاقستاندى قارا قىتاي الدەقاشان باسىپ الار ەدى، – دەگەن سوزدەرى ەندى-ەندى ساباسىنا تۇسە باستاعان حالىقتى قايتادان اشىندىردى. بۇدان كەيىن شەن يەسىنىڭ ءسوزىن ەلدىڭ شۋى باسىپ كەتتى.

...قۋانىشتى حابار اۋىلعا ەرتەڭىنە جەتتى. وبلىس اكىمى ءوزىنىڭ العاشقى شەشىمىن وزگەرتىپ، بايان اۋىلىن اۋىلدىق وكرۋگتىڭ ورتالىعى ەتىپ قالدىراتىن بولىپتى.

جابىلىپ قالعان اۋىل اكىمدىگىنىڭ قۇلىپتاۋلى ەسىگى قايتا اشىلىپ، عيماراتتىڭ توبەسىندەگى الىنىپ تاستالعان كوگىلدىر تۋ تۇعىرىنا قايتا قوندى. ءاپ-ساتتە اكىمدىكتىڭ الدىنا جينالعان اۋىل تۇرعىندارى:

– تاۋەلسىز قازاقستان جاساسىن!

– ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاساسىن! – دەسىپ، ءبىر-ءبىرىن قۋانا قۇتتىقتاپ جاتتى...

الايدا ارادا بەس كۇن وتكەندە وكرۋگ اكىمى سەرىك شارىپوۆكە جاڭادان قۇرىلعان اكىمدىكتىڭ اتاۋى «ارحانگەلكا سەلولىق وكرۋگى، ورتالىعى بايان اۋىلى» دەپ اتالسىن دەگەن مازمۇنداعى نۇسقاۋ كەلىپتى.

اۋىلدىڭ ايتقىشتارىنىڭ ءبىرى مۇنى ەستىگەن كەزدە:

– جوعارعى بيلىكتىڭ مۇنىسى قازاقتىڭ التىن باسىنا ورىستىڭ جىرتىق مالاقايىن كيگىزۋ عوي. مەن بۇعان قارسىمىن، – دەپتى.

– قازاقستاندا تۇرىپ قازاق بولۋ قانداي قيىن، – دەدىم مەن دە تولعانا سويلەپ.

تىلەگەن جەتەەۆ،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى،

جامبىل اۋدانى

گۇلبيعاش ومار
"تۇركىستان" گازەتى