13 ناۋرىزدا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين رەسەيدىڭ يادرولىق سوعىستى باستاۋعا تەحنيكالىق دايىن ەكەنىن جاھانعا جاريا ەتتى.

دميتري كيسەلەۆكە بەرگەن سۇحباتىندا: «اسكەري-تەحنيكالىق تۇرعىدان العاندا، ءبىز، ارينە، دايىنبىز. ولار (ياعني، يادرولىق كۇشتەر) ۇنەمى جاۋىنگەرلىك ازىرلىك جاعدايىندا»، - دەدى پۋتين.

رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ باسشىسى وسى ۋاقىتقا دەيىن ۋكرايناعا قارسى سوعىستا تاكتيكالىق يادرولىق قارۋدى قولدانۋدىڭ قاجەتتىلىگى بولماعانىن ايتقان شاعىندا كيسەلەۆ ءپۋتيننىڭ باسىنا نەگە مۇنداي وي كەلمەگەنىن سۇراعان كەزدە رەسەي باسشىسى. «جوق، نەگە؟» دەپ جاۋاپ بەرگەنىنە كۋا بولدىق.

پۋتين ەگەر رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىنا، ەگەمەندىگى مەن تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ تونسە، بۇل ەل يادرولىق قارۋدى قولدانۋعا ءماجبۇر بولاتىنىن ءسوز ەتە كەلە، بۇعان: «ءبىزدىڭ ستراتەگيامىزدا ءبارى جازىلعان، ءبىز ونى وزگەرتكەن جوقپىز»، - دەگەن وزىندىك ويىن قوستى.

ءپۋتيننىڭ ايتۋىنشا، رەسەيلىك يادرولىق ۇشتىك قازىرگى ۋاقىتتا الەمدەگى ەڭ زاماناۋي بولىپ تابىلادى. امەريكا قۇراما شتاتتارى دا يادرولىق الەۋەتىن دامىتۋدا. ەگەر ولار يادرولىق سىناقتار جاساسا، رەسەي تاپ سونداي قادامعا باراتىن بولادى.

«اقش-تىڭ يادرولىق سىناقتارىن وتكىزۋ مۇمكىندىگى جاڭا وقتۇمسىقتار پايدا بولعان كەزدە، كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ولاردى تەك كومپيۋتەردە سىناۋ جەتكىلىكسىز، ولاردى تابيعي تۇردە سىناۋ قاجەت. بۇل اقش-تاعى بەلگىلى ءبىر ورتاداعى يدەيالار، ولار قالقىپ ءجۇر، ولاردىڭ ورنى بار. ءبىز بۇل تۋرالى بىلەمىز. ءبىز دە باقىلاپ وتىرمىز»، - دەدى پۋتين.

بىراق، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، پۋتين يادرولىق قارۋدى پايدالانۋعا بارمايدى. ونىڭ بىرنەشە سەبەپتەر بار.

ءبىرىنشى سەبەپ – ءپۋتيننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزى – بوس بىلشىل قوقان-لوقى. ەشىكم دە ۇزاق ۋاقىت «قوقان-لوقى» جاساي الايدى، سەبەبى، ۋاقىت وتكەن سايىن باسقالار وعان سەنۋدەن قالادى. پۋتين «رەسەيلىكتەرمەن بىرگە جۇماققا بارۋعا» دايىن ەكەنىن ايتتى. بىراق، قازىر ول ءوزىنىڭ وسى ءسوزىن مۇلدەم ۇمىتتى. ءارى ونىڭ ءوزىنىڭ دە جۇماققا ۇمتىلمايتىنى بەك انىق.

ەكىنشى سەبەپ – ۋكراينا جورىعى رەسەي ارمياسىنىڭ السىزدىگى مەن وسالدىعىن كورسەتتى. ەكى جىل استام ۋاقىت ءوتتى. كرەملدىڭ اۋەلدەگى جوسپارىنىڭ تاس-تالقانى شىقتى. ال ۋكرايندار بىرتىندەپ رەسەي اسكەرىنىڭ الەۋەتىن زەرتتەپ تانىپ، ءساتتى قارسى شابۋىلدارعا شىقتى.

ءۇشىنشى سەبەپ – اقش-تىڭ ەسكەرتۋى. پۋتين يادرولىق سوعىس تۋرالى ايتا باستاعاننان كەيىن اقش-تان ەسكەرتۋ الدى. اقش ءباسپاسوزى جازعانداي، پۋتين تاكتيكالىق يادرولىق قارۋ قولدانىلعان جاعدايدا ونىڭ رەسەي اۋماعىنداعى بارلىق بۋنكەرلەرى جويىلاتىنىن ەسكەرتىلدى. ال رەسەي اۋماعىندا ونداي بۋنكەرلەردىڭ ون شاقتىسى بار ەكەندىگى جۇرتقا بەلگىلى.

ءتورتىنشى سەبەپ – رەسەي ارمياسىنىڭ كۇش-قۋاتى، جەڭىلمەيتىندىگى تۋرالى كۇنى-ءتۇنى ايتىلدى. بىراق ۋكرايناداعى سوعىس بۇل دوكتريناعا كۇمان كەلتىردى. سونىمەن قاتار، ناتو اسكەرلەرىنىڭ كۇشى جويىلعان جوق. ءبىر كەزدەرى «الەمنىڭ ەكىنشى ارمياسى» دەپ اتالاتىندار بۇگىنگى تاڭدا ناتو اسكەرىمەن كۇش سىناسقىسى كەلۋى ەكىتالاي.

وسىلايشا، ءپۋتيننىڭ «قىزىل تۇيمەنى باسۋعا» باتىلى بارمايدى. ءپۋتيننىڭ ءوزىن-ءوزى ساقتاۋ ينستينكتى جەتكىلىكتى دامىعاندىقتان، ونىڭ يادرولىق ماسەلەدە باسقا ەلدەردىڭ كۇشىن سىناۋى ەكىتالاي.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz