قازاق كوشىنىڭ توقتاۋىنىڭ 10 سەبەبى
(حالىق ۋاكىلدەرىنىڭ قۇرىلتايىندا ورالمان جانە جات جۇرتتاعى قانداستار
تۋرالى جاسالعان بايانداما)
قۇرمەتتى قۇرىلتاي ۋاكىلدەرى جانە دە وتانىنا، ۇلتىنا دەگەن شىنايى ماحابباتىمەن كەلىپ وتىرعان بارلىق ۇلتجاندى قازاق ازاماتتارى. بۇگىن مەن سىزدەردى اتا جۇرتىنا ورالعان قانداستارىمىز اتىنان، وسى قۇرىلتايدا كوپ داۋىسپەن ماقۇلدانعان «قازاق ۇلتتىق كەڭەسى» ۇيىمىنىڭ قۇرىلعاندىعىمەن قىزۋ قۇتىقتايمىن!
جاڭا ۇيىم العا قويعان ءتۇرلى ماقساتتارىنا جەتەدى دەگەن سەنىمدەمىن ءارى وسى قۇرىلتايدا – قازاق بيلىگىن ، قازاق كوشىنە جاسالىپ وتىرعان ءتۇرلى كەدەرگىلەردى الىپ تاستاپ، كوشتىڭ ىركىلىسسىز، باياندى بولۋىنا ات سالىسۋعا شاقىرا وتىرىپ، تومەندەگى 10 ءتۇرلى تالاپ – تىلەكتى ورتاعا كويماقپىن:
الەمنىڭ 40-قا تارتا ەلىندە 5 ملن-نان استام قانداسىمىز تۇرادى. ولاردىڭ 1 ملن-ى اتا جۇرتىنا ورالدى دەپ بوركىمىزدى اسپانعا اتىپ ماقتانعانىمىزبەن، 20 جىلدا تەك ولاردىڭ ءوسىمى عانا ورالدى. دەمەك 5 ملن. قانداسىمىز ورنىنان قوزعالعان جوق دەگەن ءسوز.
«بوس جەر جاۋ شاقىرادى» دەگەن اتادان قالعان اسىل ءسوز بار. ۇلان – بايتاق جەرىمىز الەم كارتاسىندا 9-ورىندا، ال حالقىمىز 16 – اق ميلليوننان اسادى. وسى كيەلى جەرىمىزدى قورعايتىن، ءارى اتا جۇرتى - قازاق ەلىنىڭ دامۋىنا قاسىقتاي قانى، شىبىنداي جانى قالعانشا، ءوز ۇلەستەرىن اياماۋعا انت ەتىپ وتىرعان، جات جۇرتتاعى قانداستارىمىزدى كوپتەپ تارتۋىمىز كەرەك.
قازاق كوشى توقتادى، ونىڭ دا ءتۇرلى سەبەپتەرى بار.
(حالىق ۋاكىلدەرىنىڭ قۇرىلتايىندا ورالمان جانە جات جۇرتتاعى قانداستار
تۋرالى جاسالعان بايانداما)
قۇرمەتتى قۇرىلتاي ۋاكىلدەرى جانە دە وتانىنا، ۇلتىنا دەگەن شىنايى ماحابباتىمەن كەلىپ وتىرعان بارلىق ۇلتجاندى قازاق ازاماتتارى. بۇگىن مەن سىزدەردى اتا جۇرتىنا ورالعان قانداستارىمىز اتىنان، وسى قۇرىلتايدا كوپ داۋىسپەن ماقۇلدانعان «قازاق ۇلتتىق كەڭەسى» ۇيىمىنىڭ قۇرىلعاندىعىمەن قىزۋ قۇتىقتايمىن!
جاڭا ۇيىم العا قويعان ءتۇرلى ماقساتتارىنا جەتەدى دەگەن سەنىمدەمىن ءارى وسى قۇرىلتايدا – قازاق بيلىگىن ، قازاق كوشىنە جاسالىپ وتىرعان ءتۇرلى كەدەرگىلەردى الىپ تاستاپ، كوشتىڭ ىركىلىسسىز، باياندى بولۋىنا ات سالىسۋعا شاقىرا وتىرىپ، تومەندەگى 10 ءتۇرلى تالاپ – تىلەكتى ورتاعا كويماقپىن:
الەمنىڭ 40-قا تارتا ەلىندە 5 ملن-نان استام قانداسىمىز تۇرادى. ولاردىڭ 1 ملن-ى اتا جۇرتىنا ورالدى دەپ بوركىمىزدى اسپانعا اتىپ ماقتانعانىمىزبەن، 20 جىلدا تەك ولاردىڭ ءوسىمى عانا ورالدى. دەمەك 5 ملن. قانداسىمىز ورنىنان قوزعالعان جوق دەگەن ءسوز.
«بوس جەر جاۋ شاقىرادى» دەگەن اتادان قالعان اسىل ءسوز بار. ۇلان – بايتاق جەرىمىز الەم كارتاسىندا 9-ورىندا، ال حالقىمىز 16 – اق ميلليوننان اسادى. وسى كيەلى جەرىمىزدى قورعايتىن، ءارى اتا جۇرتى - قازاق ەلىنىڭ دامۋىنا قاسىقتاي قانى، شىبىنداي جانى قالعانشا، ءوز ۇلەستەرىن اياماۋعا انت ەتىپ وتىرعان، جات جۇرتتاعى قانداستارىمىزدى كوپتەپ تارتۋىمىز كەرەك.
قازاق كوشى توقتادى، ونىڭ دا ءتۇرلى سەبەپتەرى بار.
1.قازىرگى كەزدە ۇكىمەت پەن پارلامەنتتە جاتقان ورالمان قانداستارىمىزعا بەرىلەتىن كۆوتانى توقتاتۋ، ولارعا ازاماتتىق بەرۋدى 5جىلعا دەيىن سوزۋدى قامتىعان «ەڭبەك ميگراتسياسى تۋرالى» زاڭ جوباسى ءسوزسىز كەرى قايتارىلۋى كەرەك دەپ بىلەمىز. بۇل زاڭ جوباسى ۇلتقا جاسالعان قاستاندىق جانە ۇلتتى ەكىگە ءبولىپ قاراۋشىلىق دەپ تۇسىنەمىز.
2.ەلباسىنىڭ ورالمانداردى سولتۇستىك ايماقتارعا ورنالاستىرۋ ويىنا كەلىسەمىز، بىراق بۇل جاعداي «نۇرلى كوش باعدارلاماسىن»-داي بىلىققا اپارماسا بولعانى. ورالمان قونىستاناتىن ەلدى مەكەننىن مەكتەپ، اۋرۋحانا، جول، توق، اۋىز سۋ، پوشتا ت.ب قامتىلۋى، ەگىستىك، شابىندىق-جايىلىم جەرلەرى بەرىلۋى، ءارى ءوسىمسىز قارىز، جۇمىسپەن قامتىلۋ جاقتارى مەملەكەتتىك باعدارلامالار نەگىزىندە قاراستىرىلۋى كەرەك دەپ بىلەمىز.
3.بۇرىنعى ىشكى ىستەر مينيستىرلىگىنە قاراستى كوشى-قون كوميتەتى ورالماندارعا ازاماتتىق جانە كۆوتا بەرۋ جۇمىسىمەن اينالىسقان.
وسى كوميتەت ازاماتتىققا دوكۋمەنت جيناعان ورالمانداردان تۇرعىلىقتى ەلىنىڭ ازاماتتىعىنان شىعىپ كەل جانە سوتتالمادى دەگەن قاعاز اكەل دەگەن سياقتى قانداستارىمىزدىڭ تۇرعان ەلىنىن زاڭىنا قايشى كەلەتىن، قيسىنسىز قاعازدار تالاپ ەتىپ، ورالمانداردىڭ ازاماتتىق الۋىنا كەدەرگى جاساپ كەلدى.تاعى دا وتىنەرىمىز – ۇكىمەت جانىنان ارنايى كوشى-قون اگەنتتىگى قۇرىلىپ، ورالمانعا قاتىستى بارلىق جۇمىستار وسى اگەنتتىككە جۇكتەلسە.
4.جات جۇرتاعى 5ميلليون قانداستارىمىزدىڭ كوبىسى قىتاي مەن وزبەكستاندا تۇرادى. جاقىننان بەرى، بۇل ەلدەردە قازاق ءتىلدى مەكتەپتەر قىتاي جانە وزبەك ءتىلدى مەكتەپتەرگە قوسىلىپ جىبەرىلگەن ءسويتىپ، وسى ەلدەردە ۇلتسىزداندىرۋ (اسسەميلياتسيا) ساياساتى تەز قارقىن مەن جۇرىلۋدە. بۇعان بىزدەر ەرەكشە الاڭداۋلىمىز.
5.قازاقستانعا ورالعان قانداستارىمىزعا، تىركەۋدەن باستاپ ازاماتتىق الۋ جانە تاعى باسقا جاقتارداعى قاعازباستىلىق جەڭىلدەتسە. يزرايل، گەرمانيا، رەسەي مەملەكەتتەرىدە شەتەلدەگى ءوز قانداستارىن كوپتەپ شاقىرۋدا. ءبىزدىن قازاق ۇكىمەتى – نەگە قانداستارىن شاقىرۋ، ازاماتتىق بەرۋ، كومەكتەسۋ، بەيىمدەۋ جاعىندا وسى ەلدەردەن ارتتامىز؟ ولاردىڭ وزىق تاجىريبەلەرىن نەگە ۇلگى ەتىپ الماسقا!
6.شەتەلدەن كەلەتىن قازاق ستۋدەنتتەرىنە كۆوتا 2 پايىز (1400 وقۋشى) عانا، ونى نەگە 5 پايىزعا كوتەرمەسكە؟ ءارى ولاردىڭ ۋنيۆەرستەتتەردە ءجۇرىپ، ازاماتتىق الۋى قامتاماسىز ەتىلسە. ءسويتىپ ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرە سالا جۇمىسقا ورنالاسىپ كەتۋىنە جول اشىلسا.
7.قىتايدىڭ ءۇرىمجى قالاسىنان قازاقستاننىڭ مادەني ورتالىعى اشىلسا.
8.ەلگە ورالعان قانداستارىمىزدىڭ ىشىندە، جوعارى ءبىلىمدى ءتۇرلى كاسىپ يەلەرى بار. وسى مامانداردى جۇمىسپەن قامتۋ جولدارى قاراستىرىلسا.
9.ەل پرەزيدەنتى جىلىنا ءبىر رەت، شەتەل قازاعى ۋاكىلدەرىن قابىلداپ ولاردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن، تالاپ–تىلەك، ۇسىنىستارىن شەشىپ وتىرسا.
10.قازاقتا «شىمشىق سويسا دا قاساپشىسى سويسىن» دەگەن اتالى ءسوز بار، كوشى-قون كوميتەتى نەمەسە دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ءبىرىنشى نەمەسە ەكىنشى ورىنباسارى ءسوزسىز ەلگە ورالعان ورالمان وكىلىنەن شىققان – جاس، تاجىربيەلى، باتىل، زيالى ازاماتتاردان بولۋى كەرەك. سوندا عانا كوشى-قون نەمەسە «قاۋىمداستىق» جۇمىسىنا جان ءبىتىپ، شەتەلدەگى قانداستارىمىزبەن بايلانىسىمىز تەرەڭدەيدى. ءارى اتا- جۇرتىنا، ارىپ- شارشاپ ورالعان اعايىننىڭ تالاپ-تىلەكتەرىنىڭ ىسكە اسۋىنا مۇمكىندىك تۋىپ، قۇزىرلى ورگانداردىڭ ەسىگىن توزدىراتىن ەسكى ادەتتى بولعىزباۋعا بولادى.
جوعارىداعى اتالعان 10 ءتۇرلى ماسەلەنىڭ ماڭىزى زور بولعاندىقتان، جات جۇرتتاعى – جاھاندانۋ زامانىندا، اسسيميلياتسياعا ۇشىراۋ الدىندا تۇرعان 5 ملن. قانداسىمىزدىڭ ۇلت رەتىندە ساقتالىپ قالۋىنا ءارى اتا - جۇرتىنا الاڭسىز ورالۋىنا قازاق ۇكىمەتىنىڭ كوپتەپ كومەكتەسۋىن، سونىمەن بىرگە قانداستارىمىزدىڭ ازاماتتىق الۋىن بارىنشا جەڭىلدەتتىلگەن تۇردە اتقارۋلارىن سۇرايمىز.
رەسپۋبليكالىق «وتانداس – ەل»
قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ
باس حاتشىسى
قايرات بايتوللاۇلى
Abai.kz
