اللا تاعالا، تابيعات مەملەكەتىمىزگە، قازاق حالقىنا تاعى دا ءبىر ۇلكەن سىناعىن جىبەرىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ ون شاقتى ءوڭىرىن توپان سۋ باسىپ، قاراپايىم حالىق ءۇي-جايىنان، دۇنيە-مۇلكىنەن، ءتورت تۇلىك مالىنان ايرىلىپ، باسقا وڭىرلەرگە ۋاقىتشا كوشىرىلىپ جاتىر.

بۇل جايباراقات حالقىمىز ءۇشىن دە، حالىق ءۇشىن باستارى اۋىرمايتىن اكىم-قارا مەن باسقا دا شەنەۋنىكتەر ءۇشىن قاشان دا كۇتپەگەن جەردەن، اياق استىنان كەلگەن ناۋبەت بولدى. ءبىزدىڭ قاشاننان ادەتىمىز ەمەس پە، قىستىڭ كەلەتىنىن دە، كوكتەمدە سۋدىڭ تاسيتىنىن دا ۇمىتىپ، الگى ورىستار ايتاتىنداي ءبىر جەرىمىزدى ءبىر نارسە شۇقىعان كەزدە عانا قيمىلداي باستايتىنىمىز. بىراق  بيىلعى سۋدىڭ تاسۋى وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا ايرىقشا ەكپىندى بولعانىن دا ايتا كەتكەن ءجون.

كەشەگى پرەزيدەنتىمىزدىڭ قازاقستان حالقىنا جولداعان ۇندەۋىندە ايتىلعانداي وسىنداي سۋ تاسقىنى سوڭعى سەكسەن جىلدىڭ ىشىندە بولماعان ەكەن. بىراق بۇل مالىمەت ءتيىستى رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وسىنداي ناۋبەتكە دايىن بولماۋىنا نەمەسە جايباراقاتتىققا سالىنۋلارىنا نەگىز بولماۋى ءتيىس. مەملەكەتىمىزدىڭ سۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى سالالارىنىڭ مەكەمەلەرى، توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ ءتيىستى قىزمەتتەرى، قالالاردىڭ كوممۋنالدىق كاسىپورىندارى، اۆتوموبيل جولدارىن پايدالانۋ جۇيەسى ارقاشاندا كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيىندەگى مولشەرىنە دايىن بولۋلارى قاجەت.

بۇگىنگى كۇنى ءبارىمىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ ۇشىندا، وسىنداي مۇشكىل جاعدايعا قالاي تاپ بولدىق، دەگەن سۇراقتىڭ تۇراتىنى ءسوزسىز. ول سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن ەلىمىز باسىنان كەشىرگەن، تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى، وتىز جىل تاريحىمىزدى تالداپ شىعۋىمىز قاجەت. وسى وتكەن وتىز جىل ەلىمىزدىڭ سۋ شارۋاشىلىعى جانە مەليوراتسيا سالاسى ءۇشىن تولىق كۇيرەۋ كەزەڭى بولدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. وسى ءبىر قاي مەملەكەت ءۇشىن بولماسىن اسا ماڭىزدى سالانىڭ ءبىزدىڭ ەلدە جەتىمنىڭ كۇيىن كەشۋى، سالانىڭ مەملەكەتتىك وكىلەتتى ورگانى قر مەليوراتسيا جانە سۋ شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ قىسقارتىلىپ، ونىڭ ورنىنا سۋ رەسۋرستارى كوميتەتى قۇرىلعان كەزدەن باستالدى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. اتالعان كوميتەت وتىز جىل ىشىندە، بىرەسە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە، بىرەسە ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتا مينيسترلىگىنە بەرىلىپ، ەكى ورتادا فۋتبول دوبىنداي ءتورت-بەس رەت بىرىنەن-بىرىنە ءوتىپ، بۇگىنگى كۇنى ەشكىمگە كەرەگى جوق جەتىم بالانىڭ جاعدايىنا جەتكەنى اششى شىندىق. كورشى تۋىس مەملەكەتتەر، وزبەكستان مەن قىرعىزستان بۇرىنعى كەڭەس كەزەڭىنەن كەلە جاتقان سالالىق مينيسترلىكتەرىن ساقتاپ، ولاردى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىن  جىلدان جىلعا ەسەلەپ وتىرسا، ءبىز بارىمىزدى جوعالتىپ، ولارمەن سالىستىرعاندا ون بەس-جيىرما جىلعا كەيىن قالىپ وتىرمىز.

سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ بۇگىنگى كۇنىن تالداعاندا، ونى بۇرىنعى كەڭەس كەزەڭى كەزىندەگى جاعدايىمەن سالىستىرعان دۇرىس بولاتىن ءتارىزدى. سول وتكەن عاسىردىڭ سەكسەنىنشى جىلدارىن الىپ قاراساق، سۋ شارۋاشىلىعى جانە مەليوراتسيا سالاسىنىڭ اسا ءتيىمدى جۇمىس ىستەيتىن رەسپۋبليكالىق جۇيەسى بولاتىن. سول جۇيەنىڭ نەگىزىندە، رەسپۋبليكا دەڭگەيىندە مينيسترلىك، وبلىس دەڭگەيىندە ۇلكەن باسقارما، اۋدان دەڭگەيىندە سۋلاندىرۋ جۇيەسى باسقارمالارى (ۋپراۆلەنيە وروسيتەلنىح سيستەم، ۋوس), ءار وبلىستا گيدروتەحنيكالىق نىسانداردى سالاتىن ۇلكەن ترەستەر مەن وسى نىسانداردى جوبالايتىن ينستيتۋتتار مەن ولاردىڭ فيليالدارى، جۇمىس جاسايتىن. سول جىلدارى مەن ءوزىم جيىرما جىلدان اسا قىزمەت اتقارعان، بۇگىنگى كۇنى سۋ استىندا قالىپ وتىرعان، بۇرىنعى تورعاي وبلىسى، قازىرگى قوستاناي وبلىسىنا قارايتىن ارقالىق ءوڭىرى، امانكەلدى جانە جانگەلدين اۋداندارىندا، سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىندا جىل سايىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنەتىن وراسان زور سوماداعى قارجىعا سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋعا، ونى رەتتەپ وتىرۋعا قاجەتتى نىساندار سالىناتىن جانە سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس-شارالار ىسكە اسىرىلاتىن. سول وڭىردە جىل سايىن كوپتەگەن كىشىگىرىم سۋ قويمالارى (پرۋد-ناكوپيتەلدەر، كوپاندار، ت.ب.), ليمانداپ سۋارۋ جۇيەلەرى، باسقا دا جايىلىمداردى سۋعارۋعا باعىتتالعان نىساندار سالىناتىن، ولارعا كۇردەلى جانە اعىمدىق جوندەۋلەر جۇرگىزىلەتىن. وسى ءىس-شارالاردىڭ ءبارى تۇپتەپ كەلگەندە كوكتەمگى سۋ تاسۋى كەزىندە سۋدىڭ وزەن ارناسىنا شىعىپ كەتپەي، وسى نىساندارعا ءبولىنىپ تاراتىلىپ، تاسقىننىڭ ەكپىنىن باسۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن. ونىڭ سىرتىندا، مينيسترلىكتىڭ ورتالىق اپپاراتىنىڭ ءتيىستى بولىمدەرى، وڭىرلىك باسسەيندىك ينسپەكتسيالار، رەسپۋبليكالىق كازگيدرومەت سينوپتيكالىق قىزمەتتەرىمەن جانە كورشىلەس مەملەكەتتەردەگى ارىپتەستەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ ءىرى سۋ كوزدەرىنىڭ دەڭگەيى مەن جيناقتالعان قورلارىنا مونيتورينگ جاساپ وتىرىپ، جەرگىلىكتى جەرلەردە جىل سايىن جاڭا جىلدان كەيىن قۇرىلاتىن سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس-شارالار اتقاراتىن كوميسسيالارعا وزدەرىنىڭ ۇسىنىستارىن بەرىپ وتىراتىن. ال جەرگىلىكتى اۋىل جانە سۋ شارۋاشىلىعى ورگاندارى، قالالارداعى كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق مەكەمەلەرى، اۆتوموبيل جولدارى باسقارمالارى وسى ۇسىنىستاردىڭ نەگىزىندە وزدەرىنىڭ جۇمىستارىن ۇيىمداستىراتىن. بۇگىنگى كۇنى وسى اتالعان جۇمىستاردىڭ وننان ءبىرى ىستەلىنە مە، جوق پا بەلگىسىز.

بۇگىنگى كۇنى ورتالىق مينيسترلىك، سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگى، قۇرىلدى. ول مينيسترلىك ءوز جۇمىسىن ەندى-ەندى جولعا قويىپ جاتقان سەكىلدى. مينيسترلىكتىڭ جۇمىسىن جۇيەلى تۇردە ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ونىڭ ۆەرتيكالدىق جۇيەسىن، وبلىس جانە اۋدان دەڭگەيلەرىندە، قۇرۋ كەرەك. ءار وڭىردە وسى سالانىڭ قۇرىلىس نىساندارىن سالاتىن ارنايى كومپانيالار جانە جوبالاۋ مەكەمەلەرى قۇرىلۋى ءتيىس. اتالعان جۇمىستاردىڭ ءبارى بوس ءسوز بولىپ قالادى، ەگەر سالانىڭ قۇرىلىس نىساندارىن سالۋعا جانە كۇردەلى جوندەۋگە تولىق كولەمدە قارجى بولىنبەسە. وسى جۇمىستاردى كوپ سوزبۇيداعا سالماي، سۋ تاسقىنى وتكەن بويدان قولعا الۋ قاجەت.

سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ تاعى ءبىر، شەشۋىن تاپپاي تۇرعان، ماسەلەسى ول وسى سالانى كادرمەن قامتاماسىز ەتۋ جايى. جالپىعا بەلگىلى، بۇرىن بۇكىل رەسپۋبليكانى قاجەتتى ماماندارمەن جامبىل (قازىرگى تاراز) قالاسىندا ورنالاسقان گيدرومەليوراتيۆتىك-قۇرىلىس ينستيتۋتى قامتاماسىز ەتىپ كەلگەن بولاتىن. وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى رەسپۋبليكا باسشىلىعىنىڭ شولاق ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە اتالعان جوعارعى وقۋ ورنى وپتيميزاتسياعا ۇشىراپ، تاراز قالاسىنىڭ باسقا دا جوعارعى وقۋ ورىندارىمەن بىرىكتىرىلىپ جىبەرىلدى. ناتيجەسىندە بۇگىنگى كۇنى رەسپۋبليكادا ينجەنەر-گيدروتەحنيك ماماندارى وزىمىزدە دايىندالمايدى دەسە دە بولادى. ايتا بەرسەك، ءتىپتى بۇگىنگى كۇنى قازاقستاندا وسى سۋ پروبلەمالارىن جەتە تۇسىنەتىن، ترانسشەكارالىق سۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قىتاي، وزبەكستان، قىرعىزستان، رەسەي سۋ ماماندارىمەن تەرەزەسى تەڭ دارەجەدە كەلىسسوز جۇرگىزە الاتىن ماماندار قالمادى دەسەم ارتىق ايتقاندىق ەمەس. كوپ جىلدار بويى ەلىمىزدە مەليوراتسيا جانە سۋ شارۋاشىلىعى ءمينيسترى بولىپ قىزمەت اتقارعان قىپشاقباەۆ ناريمان اعامىز  دا سالانىڭ وسى مۇشكىل حالىن تىڭدار قۇلاققا جەتكىزەمىن دەپ شىرىلداپ، قاقپاعان ەسىگى قالماعان شىعار. بىراق ول كىسىنىڭ ايتقانىن قۇلاققا ىلگەن بىرەۋدى كورمەدىك.

ءبىز، وسى سالانىڭ ارداگەرلەرى، سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ بۇگىنگى بيشارا ءحالىن كورىپ ءىشىمىز قان جىلايدى. بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى ۋاقىت كۇتتىرمەيتىنىن تۇسىنەتىن كەز كەلگەن سياقتى. سۋ بۇگىن كوپ، بىراق كۇنى ەرتەڭ سۋ تاپشىلىعىن ايقىن سەزىنەتىنىمىز ايدان انىق. ارينە سۋ تەگىن، بىراق ونىڭ دا سۇراۋى بار.

سامەت ىقىلاسۇلى بايقوڭىروۆ،

اقتاۋ قالاسى

Abai.kz