جىلان – داۋلەت پەن بايلىقتىڭ سيمۆولى. بۇل جىلدى اتام قازاق كەڭشىلىك پەن مولشىلىق، بايلىققا كەنەلەتىن جىل دەپ قارسى العانى بەلگىلى. يا، راسىندا جىلان جىلعا وكپەمىز جوق. كول-كوسىر جەتىستىك بولماسا دا الاش جۇرتى امان-ساۋلىقتا، بەرەكە-بىرلىكتە شىعارىپ سالعالى وتىر. الايدا ءومىردىڭ اق پەن قارا سىزىعى قاتار جۇرەتىنى تاعى بار. بۇل بۇلجىماس ءومىر زاڭدىلىعى. الاشتىڭ مەرەيى ءۇشىن جاسىرىپ-جاپقانىمىزبەن ءدۇيىم ەلدى دۇرلىكتىرىپ، كۇرسىنتىپ كەتكەن جاعدايلار دا بولدى. «حالىق ءسوزى» جىلداعى ادەتى بويىنشا بيىلدا گازەتىمىزدىڭ جىلجابار نومىرىندە 2013 جىلدىڭ ەڭ ماڭىزدى دەگەن 13 وقيعاسىنا شولۋ جاساپ وتىر. 

 SCAت اۋەكومپانياسىنىڭ ۇشاعى قۇلادى
قاڭتار ايىندا الماتى ماڭىندا CRJ-200 ۇشاعى اپاتقا ۇشىرادى. 29 قاڭتار كۇنى «SCAT» اۋەكومپانياسىنىڭ كوكشەتاۋ-الماتى باعىتىنداعى №760 اۋەارەيسى الماتى اۋەجايىنا 5 شاقىرىم قالعاندا جەرگە قۇلادى. ۇشاق بورتىنداعى 5 ەكيپاج مۇشەسى مەن 16 جولاۋشىنىڭ بارلىعى قازا تاپتى. كانادالىق ماماندار ات سالىسقان تەكسەرۋلەر قورىتىندىسى اپاتتىڭ تەحنيكالىق  اقاۋلاردان بولعانىن كورسەتىپ بەردى.
زەينەت جاسىن كوتەرۋ تۋرالى ۇسىنىس  قولداۋ تاپتى
بيىل دا وتكەن جىلداعىداي  زەينەت جاسى كوتەرىلەدى دەگەن اڭگىمە ەلدى ءبىراز دۇرلىكتىرىپ الدى. وتكەن جىلدىڭ 6 ناۋرىزىندا ۇلتتىق بانكتىڭ بۇرىنعى توراعاسى گريگوري مارچەنكونىڭ «ايەلدەر زەينەتكەرلىككە 58 ەمەس، 63 جاسىندا شىعادى» دەگەن تاڭعاجايىپ جاڭاشىلدىعى قولداۋ تاۋىپ وسى جىلدىڭ 23 مامىرىندا پارلامەنت سەناتى ايەلدەردىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسىن 2014 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ 10 جىل بويىنا ءار جىل سايىن 6 ايعا كوتەرۋدى كوزدەيتىن  «زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى» زاڭى مەن ىلەسپە تۇزەتۋلەر توپتاماسىن قابىلدادى. 7 ماۋسىمدا حالىققا جولداۋىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قر-دا زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن پىسىقتاۋعا جىبەردى. ول ايەلدەردىڭ زەينەتكە شىعار جاسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن 2014 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان ەمەس، 2018 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاۋدى ۇسىندى. ارتىنشا 21 ماۋسىم كۇنى پرەزيدەنت «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى» قر زاڭىنا قول قويدى.
 «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىندا «پروتون» زىمىرانى قۇلادى
2 شىلدە كۇنى «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىندا ءۇش بىردەي «گلوناسس» سپۋتنيگى تيەلگەن «پروتون-م» تاسىعىشى اۋەگە كوتەرىلە بەرە كەيىن تومەن قاراي قۇلديلاي قۇلاپ، جارىلىپ كەتتى. ساپارى ساناۋلى عانا سەكۋندقا سوزىلعان ءزارلى زىمىراننىڭ قۇلاعان جەرى ۇلكەن ورتكە ۇلاسىپ، ونىڭ زياندى تۇتىندەرى الىس-الىس وڭىرلەرگە (70 شاقىرىم قاشىقتىققا) تاراپ ۇلگەرگەن. ناتيجەسىندە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اۋماعىنا 600 توننا ۋلى گەپتيل توگىلگەن. اپات ۇشۋدىڭ العاشقى مينۋتىندا ءبىرىنشى ساتى قوزعالتقىشتارىنىڭ دۇرىس ىستەمەۋى ناتيجەسىنەن بولعان. ادام شىعىنى بولماعانىمەن ايتارلىقتاي ەكولوگيالىق زيان كەلدى. كەيىن قازاق ۇكىمەتى قىزىلوردا وبلىسىنا قۇلاعان پروتون زىمىرانىنان كەلگەن شىعىن مولشەرىن 14 ملد. تەڭگەگە باعالادى.
الماتى بازارلارىنداعى الاپات ءورت سەريالارى
13 قىركۇيەكتە الماتىداعى «ولجا»، «كەرەمەت»، «ايان» جانە «الاتاۋ» بازارلارىنىڭ ساۋدا-قويمالىق بولمەسىندە بىرنەشە ءىرى ءورت بولدى. قىزىل جالىن كەزىندە  جالپى اۋماعى 5,4 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن ساۋدا نۇكتەلەرى ورتكە وراندى. قالالىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى باسشىسى نۇرلان مادياروۆتىڭ حابارلاۋىنشا، ءورت كەزىندە 230-دان اسا بۋتيك وتقا ورانعان. بۇل وقيعانى تەكسەرگەن توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى 25 قاراشا كۇنى «بازار ادەيى ءورت قويۋ كەسىرىنەن ورتەنگەنىن»   مالىمدەدى. مينيسترلىكتىڭ دەرەگىنشە، «ورتەنگەن زاتتاردىڭ كۇلىنە ساراپتاما جاسالىپ، ولاردا تەز تۇتانعىش جانە جانعىش سۇيىقتىقتىڭ بولعانى انىقتالعان. وسى وقيعادان سوڭ قالا اكىمدىگى كۇزدەن بەرى بىرنەشە رەت ءورت شىققان «باراحولكانىڭ» بىرنەشە بازارىن بۇزۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. بۇگىندە بازار كۇرەلىپ جاتىر.
ۇلتتىق بانك باسشىسىنىڭ الماسۋى
1 قازاندا ويلاماعان  جەردەن ۇلتتىق بانكتىڭ توراعاسى گريگوري مارچەنكو تاعىنان ءتۇستى. جۇرت اراسىندا «ماڭگىلىك» توراعا اتانا باستاعان مۇزداي مارچەنكونىڭ ورنىن جىلى ءجۇزدى قايرات كەلىمبەتوۆ كەلىپ باستى. زەينەت جاسىن كوتەرۋ تۋرالى شۋلى ماسەلەسىنەن كەيىن قادىرى كۇرت تۇسە باستاعانىن سەزگەن بولۋ كەرەك وتستاۆكاعا كەتۋ تۋرالى ءوتىنىشتى ءوز قولىمەن جازىپتى. سەبەبىن «وتباسىلىق جاعدايىما بايلانىستى» دەپ شولاق قايىرا سالعان.
سالىقتى كوبەيتۋ
جەلتوقسان ايىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە سالىق سالۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىنا قول قويدى. ءبىراز جۇرتتىڭ قارسىلىعىن تۋدىرعان بۇل قۇجاتتا جەكە تۇلعالاردىڭ مۇلىگىنە، كولىك قۇرالدارىنا جانە بەلگىلى ءبىر كەزەڭ اراسىندا يگەرىلمەي جاتقان جەرلەرگە سالىقتى ارتتىرۋ بويىنشا نورمالار، سونداي-اق الكوگول جانە تەمەكى ونىمدەرىنە اكتسيز جارنالارىن بىرتىندەپ كوتەرۋ قاراستىرىلعان. سونىمەن قاتار، 2013 جىلدىڭ 31 جەلتوقسانىنان باستاپ ەل اۋماعىنا اكەلىنگەن قوزعالتقىش كولەمى 3 مىڭ تەكشە سم-دەن كوپ جەڭىل اۆتوكولىكتەردىڭ سالىعىن كوتەرۋ ماسەلەسى تاعى بار. زاڭ جوباسىنا سايكەس، كەلەسى جىلدان باستاپ 4 -5 ل دەيىن - 130 اەك دەيىن، 5 ل جوعارى - 200 اەك كولەمىندە سالىق تولەنەدى.
تاڭىربەرگەن بەردوڭعاروۆتىڭ دەپۋتات بولىپ سايلانۋى.
بۇل جاڭالىقتى «جىل ءسيۋرپريزى» دەپ اتاسا دا بولادى. ويتكەنى، ءماجىلىس تورىنە بەردوڭعاروۆ مىرزا قايتادان ورالادى دەپ ەشكىم ويلاماعان بولاتىن. وسى جىلدىڭ قاراشا ايىندا تاڭىربەرگەن قايتادان پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ بەكىدى. تانيربەرگەن ماراتوۆيچ بەردونگاروۆ ءماجىلىستىڭ ەكى بىردەي شاقىرىلىمىندا (III جانە IV شاقىرىلىم) دەپۋتات بولعانىمەن حالىق اراسىندا مىسقالداي بولسا دا سۇيكىم جيناي الماعان ساياساتكەر بولاتىن. جاققانى بىلاي تۇرسىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ تورىندە وتىرىپ رەسپۋبليكا جۇرتشىلىعىن كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس وكىمەتىنىڭ ءارى قازىرگى رەسەيدىڭ «وتان قورعاۋشىلار» كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن دەپ ۇياتقا قالعان بولاتىن. دەپۋتاتتىڭ بۇل قىلىعى ارينە جاۋاپسىز قالعان جوق. قوعام اراسىندا ۇلكەن قارسىلىق تۋىپ، ۇلت زيالىلارى بەردوڭعاروۆتىڭ مانداتىن قايتارىپ الۋ كەرەك دەپ ۇران تاستاعان بولاتىن.  وكىنىشكە قاراي بەردوڭعاروۆ بۇل شۋدان ساباق العان جوق. كەلەسى جىلى دا 23 اقپان كۇنى سول قىلىعىن قايتالاپ، ارىپتەستەرىن «وتان قورعاۋشىلار» كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، ىزىنشە ءماجىلىس زالىنان شىعىپ جۇرە بەرگەنى بار. «مەن نەبارى 28 جاسىمدا دەپۋتات بولعانىمدا «جاس بالانىڭ قولىنان نە كەلەدى؟» دەۋشىلەر دە تابىلدى. بىراق، وسىنداي پىكىر بىلدىرەتىندەر، مەنىڭ كۇندىز-ءتۇنى ەڭبەك ەتەتىندىگىمدى قايدان ءبىلسىن؟»، – دەپ شىرەنگەندى ۇناتاتىن ول سوناۋ ءبىر جىلدارى (2004 جىلى) جارماحان تۇياقباي ماجىلىس¬تەن ءوز ەركىمەن كەتكەندە قۇدايى بەرىپ بوس تۇرعان ورىنتاققا توپ ەتە قالىپ دەپۋتات اتانعان بولاتىن.
گەنەرال-مايور تالعات ەسەتوۆتىڭ جۇمباق ءولىمى
قاڭتار ايىندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ شەكارا قىزمەتى اكادەمياسىنىڭ باستىعى، گەنەرال-مايور تالعات ەسەتوۆ جۇمباق جاعدايدا وزىنە-ءوزى قول جۇمساپ قايتىس بولدى. گەنەرال-مايور تالعات ەسەتوۆتىڭ جانسىز دەنەسىن ارىپتەستەرى جۇمىس ورنىنان تاۋىپ الادى. باسىندا بۇل وقيعاعا «سۋيتسيدكە ماجبۇرلەدى» دەگەن باپپەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ەدى. بىراق تەرگەۋشىلەر «ماجبۇرلەگەندەردى» سول كۇيى تابا المادى. اقىرى باس اسكەري پروكۋراتۋرا ىلىك تاپپاي، ءىستى جاۋىپ تاستادى. ءوز كابينەتىندە اتىلىپ ولگەن تالعات ەسەتوۆتىڭ ءولىمى جايىندا دا قوعامدا ءتۇرلى قاۋەسەت تاراعانىمەن، ونىڭ شىمكەنتتە قۇلاعان ان-72 ۇشاق اپاتىنا زارەدەي دە قاتىسى جوق دەگەن قورىتىندى شىعارىلدى. الايدا كەيبىر باق بەتتەرىندە «2010 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا گەنەرال ەسەتوۆ ءوزى باسقاراتىن ۆەدومستۆو بالانسىنداعى ان-72 ۇشاقتارىنىڭ ءبىرىن جوندەۋدەن وتكىزۋ تۋرالى «ۋكرسپەتسەكسپورت» كومپانياسىمەن كەلىسىم-شارتقا وتىرعان. ول كەلىسىم-شارتتا قاراستىرىلعان سومانىڭ 15 پايىزىن «وتكات» رەتىندە الاتىن بولىپ كەلىسكەنى» تۋرالى اقپاراتتار جاريالاندى.
جيھادقا كەتكەن قازاقتار
ءوتىپ بارا جاتقان جىلدىڭ ەڭ شۋلى وقيعاسىنىڭ ءبىرى دەپ – YouTube الەۋمەتتىك جەلىسىنە جاريالانعان «سيرياعا جيھاد جاساۋعا بارعان 150 قازاق» تۋرالى بەينەماتەريالدى ايتۋعا بولادى. كەيىن قولىنا قارۋ الىپ، اجال ساعاتىن تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرعان قازاقستاندىق «جيھادشىلاردىڭ» ىشىندە كەم دەگەندە 30 بالا جۇرگەنى انىقتالادى. ارتىنشا ولاردىڭ اراسىندا وڭتۇستىكقازاقستاندىق سەگىز جاسار دىنمۇحاممەد پەن التى جاستاعى ابىلقايىر جانە نەبارى بەس جاستاعى قىز بالا (الماتىدان بارعان) بار ەكەنى بەلگىلى بولادى. كەيiن سيريانىڭ ءمۇفتيi احماد بادرەددين حاسسۋن بارشا ءباسپاسوزدi شۋلاتقان جيھادشىلاردىڭ سانى 150 ەمەس 250 ەكەنىن مالىمدەدى. بۇگىندە جالعان ءىلىمنىڭ جەتەگىنە ەرىپ ەلىنەن بەزگەن وتانداستارىمىزدى قايتارۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتىر. مامانداردىڭ ءبىرى ولار قوعامعا قاۋىپ توندىرەدى دەسە، ەكىنشىلەرى باۋىرلارىمىزدى وزەگىنەن تەپپەۋىمىز كەرەك دەپ وتىر.
قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ەلگە ورالۋى
كۇتپەگەن جەردەن بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتiنە تاعايىندالىپ، ۇلكەن ميسسيا ارقالاپ جەنەۆاعا كەتكەن قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلگە قايتىپ ورالىپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ وكىمىمەن سەنات توراعاسى بولىپ تاعايىندالدى. تاعايىندالعانىنا ەكى ايدان استام ۋاقىت وتسە دە«توقاەۆتىڭ ورالۋى» تۋرالى توڭىرەگىندەگى اڭگىمە ءالى باسىلماي تۇر. مۇراگەرلىك جايلى اڭگىمەنى ءورشىتىپ جۇرگەندەر دە بار. دەگەنمەن، كەيبىر ساياساتتانۋشىلار بۇل وزگەرىستىڭ جوسپارلى تۇردە جاسالعان دۇنيە ەمەس، اياق استىنان جاسالعان قادام ەكەنىن ايتۋدا.
اتىشۋلى «رىسقاليەۆتەر ءىسى» سوتقا جەتتى
2012 جىلى قازان ايىندا مەملەكەتتىڭ 71 ملرد تەڭگەسىن قىمقىردى دەپ ايىپتالعان اتىراۋ وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆ پەن ونىڭ سىبايلاستارىنا قاتىستى تەرگەۋ اياقتالىپ، ءىس سوتقا جەتتى. بۇگىنگە دەيىن اتىراۋ وبلىسىنداعى رىسقاليەۆتىڭ كومانداسى جىمقىرعان فاكتىلەر بويىنشا قىلمىستىق ىستەردى تەرگەۋ بارىسىندا جەدەل تەرگەۋ توبى 100-گە جۋىق ءتۇرلى ساراپتاما جۇرگىزگەن، مىڭنان استام ادام سۇرالدى، ونداعان ىزدەۋ شارالارى جاسالىپ، 30 مىڭنان استام قۇجات تاركىلەنىپتى. مەملەكەتكە كەلتىرىلگەن زالالدىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا ايىپكەرلەردىڭ جالپى قۇنى 39 ملرد. تەڭگە بولاتىن 560 اتالىم بويىنشا جىلجىمالى جانە جىلجىمايتىن مۇلكىنە تىيىم سالىندى.
رىسقاليەۆتەر ءىسى بويىنشا سوت تىڭداۋلارى جەلتوقسان ايىنىڭ باسىندا باستالدى. قازىر بۇل قىلمىستىق ءىس 500 تومعا جەتىپ جىعىلادى، سوت تىڭداۋلارى باستالعان ساتتە جينالعان ماتەريالدار 800 تومعا جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل ءىستى كەيبىر ساراپشىلار قازاقستانداعى ەڭ ءىرى قىلمىستاردىڭ ءبىرى دەپ باعالاپ جاتىر. ال ەكس-اكىم مەن ونىڭ تۋعان ءىنىسى، ءماجىلىستىڭ بۇرىنعى دەپۋتاتى امانجان رىسقالي بار جالپى 11 ادام قازىر حالىقارالىق ىزدەۋدە ءجۇر.
ءابىلازوۆتىڭ تۇتقىندالۋى
تامىز ايىندا بىرنەشە جىلدان بەرى شەتەلدە باس ساۋعالاپ جۇرگەن قاشقىن بانكير مۇحتار  ءابىلازوۆ فرانتسيادا قولعا ءتۇستى. ونى  فرانتسۋزدىڭ ارنايى جاساعى ەلدىڭ وڭتۇستىگىندەگى گراسس قالاشىعىنىڭ ماڭىندا جۇرگەن جەرىنەن ۇستادى. بۇگىندە مۇحتار ابىلازوۆكە قازاقستان، رەسەي، انگليا، ۋكراينا سەكىلدى بىرنەشە ەلدە الاياقتىق جاسادى جانە ءىرى كولەمدە اقشا جىمقىردى دەگەن ايىپ تاعىلىپ وتىر.  ال ءابىلازوۆتىڭ ءوزى  وزىنە قارسى قوزعالعان ىستەردىڭ ساياسي استارى بار دەپ مالىمدە جاساۋمەن كەلەدى.