باقىتبەك سماعۇلوۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتى: بارلىق باعىتتا ءدىني اعارتۋشىلىقتى كۇشەيتۋ كەرەك
مەملەكەتىمىزدەگى ءدىني جاعدايعا، راديكالدى اعىمدارعا بايلانىستى جاسالعان دەپۋتاتتىق ساۋالىم قوعام تاراپىنان قاتتى تالقىلاۋعا ءتۇسىپ وتىر. مۇنىڭ ءوزى ازاماتتارىمىزدىڭ اتالمىش ماسەلەدە بەي-جاي ەمەس ەكەندىگىن، نەمقۇرايلى قاراي المايتىندىعىن كورسەتسە كەرەك. دەگەنمەن، جۋرناليستتەر، زيالى قاۋىم، قوعام تاراپىنان ءتۇرلى ساۋالدار كوبەيىپ وتىر. ەڭ ءبىرىنشىسى، البەتتە، دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ ماقساتىنا بايلانىستى.
مەملەكەتىمىزدەگى ءدىني جاعدايعا، راديكالدى اعىمدارعا بايلانىستى جاسالعان دەپۋتاتتىق ساۋالىم قوعام تاراپىنان قاتتى تالقىلاۋعا ءتۇسىپ وتىر. مۇنىڭ ءوزى ازاماتتارىمىزدىڭ اتالمىش ماسەلەدە بەي-جاي ەمەس ەكەندىگىن، نەمقۇرايلى قاراي المايتىندىعىن كورسەتسە كەرەك. دەگەنمەن، جۋرناليستتەر، زيالى قاۋىم، قوعام تاراپىنان ءتۇرلى ساۋالدار كوبەيىپ وتىر. ەڭ ءبىرىنشىسى، البەتتە، دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ ماقساتىنا بايلانىستى.
بىرىنشىدەن، مەنىڭ ماقساتىم، قانداي دا ءبىر الاۋىزدىق، تۇسىنىسپەۋشىلىك، ءبىر-بىرىنە دەگەن جەك كورىنىش تۋدىرۋ، اتاق جيناۋ ەمەس، ءوز جاستارىمىزدىڭ كەلەشەك ءومىرى، ولاردىڭ تاعدىرلارى مەن اتا-انالارىنىڭ، تۋىسقاندارىنىڭ كوز جاسىنا بايلانىستى بولىپ وتىر. راديكالدى توپتاردىڭ (سالافيزم، تافيرلەر) جەتەگىندە كەتكەنى ءۇشىن جاستارىمىز كىنالى ەمەس. كەرىسىنشە، ولاردىڭ بولاشاعىنا نەمقۇرايلى قاراعان ءبىز، مەملەكەت، قوعام ايىپتىمىز. مەنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىم بۇل جاستارعا دەگەن اعالىق قامقورلىعىم، ەگەمەندىگىمىزدىڭ، ەلدىگى مەن تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تەڭدىگىن تۋ ەتىپ ۇستار ۇرپاعىمىزدىڭ تۇل وزگە جات اعىمعا قۇل بولماسا دەگەن الاڭداۋشىلىعىم. سەبەبى، جاس ازاماتتىڭ، ءالى دە بولسا، وزىندىك تۇسىنىگى قالىپتاسپاعان، سوندىقتان ءارتۇرلى اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتۋى وڭاي. مەنىڭ ويىم، تەك كۇش قولدانۋ ارقىلى عانا بۇل ماسەلەنى شەشۋ ەمەس. ەگەر ءبىز جاس ازاماتتىڭ بويىندا ءدىني يممۋنيتەت قالىپتاستىرا الساق، وندا ول ەشبىر اعىمنىڭ ايداۋىندا كەتە قويمايدى. بەيبىت كۇندە قازاقتى قازاق اتۋ دەگەن ناعىز قاسىرەت. راديكالدارمەن كۇرەستە ەڭ ناتيجەلى جول – اعارتۋشىلىق. مەنىڭ ۇستانىمىم - «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە». سوندىقتان، دەپۋتاتتىق ساۋالىمدا ءداستۇرلى يسلامدى جوو-ىندا، مەكتەپتەردە وقىتۋعا باسىمدىق بەرۋ قاجەت دەگەن ۇسىنىس ايتتىم.
ەكىنشىدەن، يدەولوگيالىق كۇرەستە كەرەمەت جەڭىسكە جەتىپ جاتپاعانىمىزدى مويىنداۋىمىز قاجەت. ال، جەڭىسكە جەتۋدىڭ جولى قان توگۋمەن ەمەس، تەر توگۋمەن كەلەتىنىن، ياعني بۇلىك شىققان جەردەن ولىك شىعاتىنىن ەسكەرتۋ. بۇل وتە – كۇردەلى، نازىك جۇيەلى جۇمىس. راديكالدار جەتەگىندە كەتكەندەردىڭ بارلىعىن تۇرمەگە قاماي، قارسىلاسقانىن اتا بەرسەك، ءبىز كەرىسىنشە ناتيجەگە قول جەتكىزۋىمىز مۇمكىن. كۇش كۇشتى تۋدىراتىنىن ۇمىتپاعان ابزال.
ۇشىنشىدەن، قازاق قاي كەزدەن دە قۇدايسىز حالىق ەمەس. ءۇش جۇزگە بولىنسە دە، دىنگە ەشقاشان بولىنبەگەن. مەن ەشكىمنىڭ ساقالىنا جارماسقىم كەلمەيدى، الايدا بارلىق ءوسۋدىڭ جولى ساقالدا تۇرسا، مەن بولعان اۋعانستان دۇنيەجۇزىندەگى ەڭ دامىعان مەملەكەت بولار ەدى.
سوندىقتان، مىنا جۇمىستار تەز ارادا قولعا الىنۋى ءتيىس دەپ سانايمىن.
- ءدىني اعارتۋشىلىقتى كۇشەيتۋ. بارلىق باعىتتا.
- تەلەارنالاردا ارنايى باعدارلامالار اشىلۋى ءتيىس. بەينەروليكتەر دايىنداۋ قاجەت.
- شەتەلدەن ءدىني ۋاعىز جۇرگىزۋگە مۇلدە تىيىم سالۋ كەرەك. تەك ءدىني باسقارمانىڭ رۇقساتىمەن عانا جۇرگىزىلۋى شارت.
- جاۋاپتى ورگان رەتىندە مەملەكەتتىك ءدىن ىستەرى اگەنتتىگى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءدىن ىستەرىنە قاتىستى جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن جاساۋ، ونى قابىلداۋ.
بۇگىن بار ەرتەڭ جوق بولار،
دۇنيە مۇلكىڭ بوق بولار.
باتىرلار وتەر ومىردەن،
سىيماستان باسى نوقتاعا.
تىرىدە سىيلاي بىلمەسەڭ،
ولگەن سوڭ جىلاپ جوقتاما.
جالعانشى مىناۋ دۇنيەدە،
تال بەسىكتەن تىرشىلىك،
تابىتقا بارىپ توقتاعان.
تىرىدە پەندە نە كورمەس،
ەلىنە بالكىم ەلەنبەس.
كەۋدەسىنە نان ءپىسسىن،
جاقسىعا جامان تەڭەلمەس.
تار جول تايعاق بولسا دا،
توقتاماعان كەمەل كوش.
زامانامەنەن جاڭعىرار،
ەل ءۇشىن تۋعان، ەر ولمەس!
جاقسىنى ءجۇرمىز جات قىلىپ،
ەسەكتى ءمىنىپ ات قىلىپ.
زامانعا ەنگەن قاتقىلدىق،
ادامنان كەلگەن ساتقىندىق.
مىرىڭدى ءجۇرمىز ءمارت قىلىپ،
قىرتتى دا ءجۇرمىز قارت قىلىپ.
ەپتىنىڭ ءبارىن تەكتى ەتىپ،
ارت بۇلىك، بىراق بەت كۇلىپ.
ار الدىندا انت ەتتىم،
اۋعاندا ءجۇرىپ قان توكتىم.
تاعدىرىندا تالكەكتىڭ،
قانشاما ۋاقىت سارپ ەتتىم.
مىنەزىمەنەن ەركەكتىڭ،
قانشاما رەت تەر توكتىم.
قانشاما رەت اداستىم،
اراسىن بىلمەي جەر-كوكتىڭ.
انامنىڭ اپپاق توسىنەن،
اق ۋىز ءىشىپ ءوسىپ ەم،
ار ازىعان العاسىن،
سانامنان قالاي وشىرەم؟
ەس كىرەر دەسە، ەسىنەر،
ايىرىلعان ۇلدى ەسىنەن.
ۇلت تاعدىرى تۇرعاندا،
ۇرپاعى قالاي كەشىرەر؟
قازاقتى قازاق ساتپايىق،
قازاقتى قازاق اتپايىق!
بيت بولىپ كىرىپ بالاقتان،
يت بولىپ ءۇرىپ قاپپايىق.
اتاعا تارتىپ ار قۋىپ،
انانىڭ ءسۇتىن اقتايىق!
ماڭگىلىك ەل بولۋعا،
تاۋەلسىزدىكتى ساقتايىق!
دۇنيە شىركىن، بوكەن-بۇلكىل،
باستان زۋلاپ وتەر ءبىر كۇن.
نەتكەن ءزىل كۇن، كەتكەن كۇلكىڭ،
سوققان جۇرەك دۇركىن-دۇركىن!
قۇرمەتپەن،
قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى،
اۋعان سوعىسى ارداگەرلەرى ۇيىمدارىنىڭ
«قازاقستان ارداگەرلەرى»
قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى ب. سماعۇل
Abai.kz
