مەنينگوكوكك ينفەكتسياسىنىڭ (بۇدان ءارى - مي) ماسەلەسى ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جوعالتپايدى. باكتەريالىق مەنينگيتتەردىڭ ىشىندە مي كەڭ تارالۋ قاۋپىنە بايلانىستى ەڭ ماڭىزدى بولىپ تابىلادى، ول مەنينگيتكە شالدىققان اۋماقتاردا عانا ەمەس، كورشى ەلدەردە دە كۇردەلى ەپيدەميالىق جاعدايدى تۋدىرادى. سىرقاتتانۋشىلىق بارلىق جاستاعى ادامداردا تىركەلەدى، كوبىنەسە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار اراسىندا.

رەسپۋبليكا بويىنشا ۋاقتىلى ەسەپكە الۋ جانە تىركەۋ ءۇشىن تۇراقتى نەگىزدە مەنينگيتتەرمەن، ونىڭ ىشىندە سەروزدى مەنينگيتتەر جانە مەنينگوكوكك ينفەكتسياسىمەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ اپتا سايىنعى مونيتورينگى جۇرگىزىلەدى.

اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ رەسپۋبليكا بويىنشا مي-ءنىڭ 50 راستالعان جاعدايى تىركەلدى، ونىڭ ىشىندە 14 جاسقا دەيىنگى بالالار 36 (72%) جاعدايدى قۇرادى. ونىڭ ىشىندە 3 (6%) جاعداي ولىمىمەن اياقتالدى. وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا رەسپۋبليكادا مي-سى 2,6 ەسەگە وسكەنى بايقالادى.

سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ ەڭ جوعارى كورسەتكىشى جاس بالالار اراسىندا بايقالادى، سىرقاتتانعانداردىڭ 38%-ى 1-4 جاستاعى بالالار، 14% - ى 1 جاسقا دەيىنگى بالالار، 12% -ى 5-7 جاستاعى بالالار، 8% - ى 8-14 جاستاعى بالالار، 16% - ى 15-19 جاستاعى جاسوسپىرىمدەر جانە تەك 12% - ى ەرەسەكتەر اراسىندا تىركەلدى.

مي تسيكلدىك جانە ماۋسىمدىق سيپاتقا يە، اۋرۋدىڭ تسيكلدىك ءوسۋى ءار 4-6 جىلدا قايتالانادى. قازاقستاندا مي سىرقاتتانۋشىلىعىنىڭ سوڭعى ءوسۋى 2018 جىلى بايقالدى، 2023 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ بىرتىندەپ ءوسۋى بايقالدى.

سونداي-اق، مي-مەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ وسۋىنە ماۋسىمدىق سەبەپ بولۋى مۇمكىن دەپ بولجاۋعا بولادى، قىس-كوكتەم مەزگىلىندە مۇرىن-جۇتقىنشاق شىرىشتى قابىعىنىڭ توزىمدىلىگىنىڭ تومەندەۋىمەن، تىنىس الۋ جولدارىنىڭ ۆيرۋستىق اۋرۋلارىنىڭ جوعارى جيىلىگىنە، اۋا تەمپەراتۋراسىنىڭ اۋىتقۋىنا جانە ىلعالدىلىقتىڭ جوعارىلاۋىنا، سۋىق مەزگىلدە ءۇي-جايلارداعى ادامداردىڭ كوپ شوعىرلانۋىنا، سونداي-اق حالىقتىڭ يممۋنيتەتىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى.

مەنينگوكوكك ينفەكتسياسى - باكتەريالار تۋدىراتىن ءجىتى ينفەكتسيالىق اۋرۋ، ءارتۇرلى كلينيكالىق كورىنىستەرمەن - سيمپتومسىز تاسىمالداۋدان، نازوفارينگيتتەن (مۇرىن مەن جۇتقىنشاقتىڭ شىرىشتى قاباتىنىڭ قابىنۋى), مەنينگيتتەن (مي قابىقتارىنىڭ قابىنۋى) جانە مەنينگوكوكك سەپسيسىنەن (قاننىڭ زاقىمدانۋى) تۋىندايدى. ينفەكتسيا كوزى اۋرۋ ادام جانە مەنينگوكوككتى تاسىمالداۋشىلار، ياعني قانداي دا ءبىر كلينيكالىق بەلگىلەرى جوق ادامدار بولۋى مۇمكىن، بىراق ولار مەنينگوكوككتى تاسىمالداۋشىلار بولىپ تابىلادى. مي-مەن سىرقاتتانۋشىلىق - قىسقى جانە كوكتەمگى كەزەڭدەردە ماۋسىمدىلىقپەن سيپاتتالادى.

ادەتتە ينكۋباتسيالىق كەزەڭ ءتورت كۇنگە سوزىلادى، بىراق 2-دەن 10 كۇنگە دەيىن وزگەرۋى مۇمكىن.

مي اۋا تامشىلارى ارقىلى بەرىلەدى-جوتەلۋ، تۇشكىرۋ، سويلەسۋ، تىعىز جانە ۇزاق قارىم-قاتىناس ارقىلى.

نەگىزگى كلينيكالىق كورىنىستەرگە مىنالار جاتادى: جالپى السىزدىك، دەنە قىزۋىنىڭ كۇرت 39,00س دەيىن جانە ودان جوعارى كوتەرىلۋى، باس اۋرۋى، جۇرەك اينۋى جانە قۇسۋ، گەمورراگيالىق بورتپە، جەلكە كەرنەۋى، تىنىس الۋدىڭ بۇزىلۋى، تەجەلۋ، سانانىڭ شاتاسۋى.

مەنينگوكوكك ينفەكتسياسىنىڭ الدىن الۋىنىڭ نەگىزگى شارالارى:

• جەكە گيگيەنا ەرەجەلەرىن ساقتاۋ، قولدى جۋ، بالانىڭ كوشەدە اۋىزعا ەشنارسە سالماۋىن قاداعالاۋ;
• اشىق اۋادا كوبىرەك سەرۋەندەۋ ۇسىنىلادى، قوعامدىق كولىكتە جۇرۋدەن اۋلاق بولۋ;
• ۆيتاميندەرگە جانە ميكروەلەمەنتتەرگە باي، تولىق جانە ۇيلەسىمدى تاماقتانۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ، ورگانيزمدى شىنىقتىرۋ يممۋنيتەتتىڭ جوعارىلاۋىنا ىقپال ەتەدى;
• قوزدىرعىش سىرتقى ورتادا تۇراقسىز بولعاندىقتان، جوعارى جانە تومەن تەمپەراتۋرادا، ۋلتراكۇلگىن ساۋلەلەردىڭ اسەرىنەن تەز ولەدى. سوندىقتان ءۇي-جايلاردى ءجيى جەلدەتۋ، ينسولياتسيالاۋ (كۇن ساۋلەسى پايدالانىلادى), ءۇي-جايلاردى ىلعالدى جيناۋ اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن پارمەندى قۇرال بولۋى مۇمكىن;
• اۋىرماۋ جانە اينالاداعى ادامدارعا جۇقتىرماۋ ءۇشىن مۇرىن-جۇتقىنشاقتىڭ ءجىتى جانە سوزىلمالى اۋرۋلارىن – فارينگيت، تونزيليت، لارينگيتتى ۋاقتىلى ەمدەۋ كەرەك;
• مەنينگوكوكك ينفەكتسياسىنا ءتان العاشقى سيمپتومدار پايدا بولعان جاعدايدا دەرەۋ "جەدەل جاردەم" شاقىرۋ كەرەك جانە اۋىرعان ادامدى تەز اۋرۋحاناعا جەتكىزۋ قاجەت، ءوز بەتىمەن ەمدەۋگە بولمايدى.

مي سىرقاتتانۋشىلىعىنىڭ جوعارى قاۋپىن، كەنەتتەن باستالۋىن جانە اۋىرلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، العاشقى بەلگىلەردە مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنۋ كەرەك، ءساتتى ەمدەلۋ ناتيجەلەرى مەن اۋرۋدىڭ قولايلى ناتيجەسى وسىعان بايلانىستى بولادى.

Abai.kz