«قازاقفيلم» كينوستۋدياسى توڭىرەگىندەگى داۋ بىرنەشە اپتا بويى قازاق قوعامىنىڭ قىزۋ تالقىسىندا بولىپ، اقىرى «قازاقفيلم» پرەزيدەنتى ازاماتى ساتىبالدى قىزمەتىنەن كەتىپ تىندى.

«قازاقفيلم» توڭىرەگىندەگى سوڭعى داۋدىڭ ورشۋىنە باستى سەبەپ: «التىن ادام» تۋىندىسىنىڭ انيماتورلارى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. انيماتورلار جەتى ايدان بەرى جالاقى الماعانىن، ازامات ساتىبالدى باستاعان «قازاقفيلم» باسشىلىعى ۋادە ەتىلگەن سومانى بەرمەي، ءتۇرلى سىلتاۋمەن سوزباقتاپ كەلە جاتقانىن ايتىپ نارازىلىققا شىقتى. «قازاقفيلم» عيماراتىنا بارىپ، ازامات ساتىبالدىنى اشىق كەزدەسۋگە دە شاقىردى. نارازىلىققا شىققان توپپەن ازامات ساتىبالدى جۇزبە-ءجۇز كەزدەسۋدەن باس تارتتى. دەسە دە، انيماتورلاردىڭ قوردالانعان ايلىقتارىن تولەپ بەرەتىنىن مالىمدەگەن.

ال وسىنىڭ الدىندا پارلامەنتتە كينو سالاسىنداعى بيۋدجەتتىڭ ءتيىمسىز يگەرىلۋى اشىق سىنالدى. 2016-2022 جىلدارى «قازاقفيلمگە» كينو شىعارۋعا جانە پروكاتتاۋعا 14,5 ملرد تەڭگە بولىنگەنىمەن، ونىڭ 4,8 پايىزى عانا اقتالعان.

سۋرەت: ۆيدەو سكرينى

ال جۋىردا ءبىر توپ كينوگەر قاڭىراپ تۇرعان كينو ءۇيىنىڭ قيراندىسىنىڭ ورنىندا باس قوسىپ، تۇنەككە باتقان قازاق كينوسىنىڭ پروبلەمالارىن اشىق تالقىلاپتى.

«ءححى عاسىردا، «ونەر، ءبىلىم بار جۇرتتار» ايعا قونىپ، مارسقا ۇشىپ جاتقاندا بۇل نە قىلعان ماي شامنىڭ جارىعى دەۋلەرىڭىز مۇمكىن، قادىرلى كورەرمەن. «باسقا تۇسسە باسپاقشىل» دەمەكشى، قامقورلىقسىز قالعاندىقتان قاراڭعىلىق جايلاعان ۇلتتىق كينو شىن مانىندە مايشام داۋىرىنە ياعني، XlX عاسىرعا قاراي شەگىنگەن جايى بار. كينو ءۇيىننىڭ ەلەكتر جارىعىنسىز قالۋى – وسى سۇمدىقتىڭ سوراقى نىشانى»، - دەيدى سپيكەرلەر.

بۇل تالقىلاۋعا كىمدەر قاتىستى دەسەڭىزدەر، قاراڭىزدار:

اداي ءابىلدا, انيماتسيا رەجيسسەرى، قازاقستان كينوگەرلەر وداعىنىڭ توراعاسى،

قانات تورەباي, كينوپروديۋسەر، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،

دانيار سالامات, كينو رەجيسسەر، حالىقارالىق شانحاي كينوفەستيۆالىنىىڭ باس جۇلدەگەرى،

ەلزات ەسكەندىر, كينو رەجيسسەر، حالىقارالىق پۋسان كينوفەستيۆالىنىڭ باس جۇلدەگەرى،

ءارى بي-بەك ءور التاي, ستسەناريست، كينو رەجيسسەر، باكۋدە وتكەن حالىقارالىق «قورقىت اتا» كينوفەستيۆالىنىڭ باس جۇلدەگەرى،

جانىبەك نۇربەكۇلى, انيماتسيا رەجيسسەرى،

ەرلان تولەۋتاي, ستسەناريست، ونەرتانۋشى، «قازاقانيماتسيا» شب رەداكتورى، دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ مودەراتورى.

قازاق كينوسىنىڭ جازىعى نە؟

سۋرەت: ۆيدەو سكرينى / ەرلان تولەۋتاي مەن قانات تورەباي

ەرلان تولەۋتاي:

– قازاق كينوسىنىڭ پروبلەماسى بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدە اسقىندى. مۇنى شەشۋ مۇمكىن بولماي قالعان دەڭگەيگە ءتۇستى. سونىڭ ءبىر بەلگىسى، مىناۋ كەشەگى شاكەن ايمانوۆ نەگىزىن قالاعان كينوگەرلەر وداعىنىڭ قازىرگى سيقى. قيراندىعا اينالعان. وسى كۇيگە قالاي جەتتىك؟ كينونىڭ وسىنداي كۇيگە تۇسۋىنە قانداي جازىعى بار؟!

كينوگەرلەر: وداق عيماراتىنىڭ 60 پايىزى ساتىلىپ كەتكەن!

قانات تورەباي:

– 90-شى جىلدار وتە قيىن بولدى. بۇكىل قازاق كينوسى زارداپ شەگىپ جاتقان كەزەڭ عوي. 2000-شى جىلداردىڭ باسىنان باستاپ كىشكەنە قوزعالىس بايقالدى. كينو ءۇيى توزىپ كەتسە دە، سول كەزدە ءوز قالپىندا ساقتالعان. دامۋ بولماسا دا، ساقتاپ قالۋ ماڭىزدى بولدى. سەبەبى، تاۋەلسىزدىك العالى-بەرى ۇكىمەت كينوگەرلەر وداعىنا ءبىر تيىن شىعارمايتىن. ءبىرلى-جارىم ءىس-شارالار ءوتىپ تۇراتىن. سونىڭ ىشىندە كىشىگىرىم فەستيۆالدەر، كينو جۇلدەلەردىڭ ماراپاتتاۋلارى ت.ب.

تاريحىن زەرتتەسەك، يگور ۆوۆنيانكونىڭ الدىندا، 2000-شى جىلداردىڭ باسىندا كينوگەرلەر وداعىن باسقارعاندار وسى عيماراتتىڭ 60 پايىزىن ساتقان. باستاپقىدا بۇل عيماراتتىڭ اۋماعى 2000-نان اسا شارشى مەتر بولسا، قازىر بىزدىكى سونىڭ 900-ءى عانا. 60 پايىزى بوتەن قولدا، جەكە مەنشىكتە.

رىسقۇلوۆ كوشەسىندە كينوپروكات بولدى. ونى ساتتى. پيونەر لاگەر بولدى. ونى دا ساتتى. ءبىراز دۇنيەدەن ايىرىلدىق. شىعارماشىلىق ۇيلەر بولدى. ونىڭ بارلىعى ساتىلىپ كەتتى.

وسى قالعان 40 پايىز ءبىزدىڭ قولىمىزدا بولدى عوي. 2016 جىلعى باسشىلار بۇل قالعان بولىكتى جالعا بەرىپ، اقشا تاپقىسى كەلدى. وسى جەردە تۇنگى كلۋب جاسايمىن دەپ جوندەۋ جۇمىستارىن باستاعان.

2018 جىلى ءاسانالى ءاشىموۆ، يگور ۆوۆنيانكو بار، تاعى ءبىر-ەكى اقساقالىمىز بار، ەرمەك تۇرسىنوۆ پەن مەنى شاقىرىپ: «سەندەر قايدا جۇرسىڭدەر، نەگە اۋلاق جۇرسىڭدەر؟ نەگە وسى ماسەلەمەن اينالىسپايسىڭدار؟ ءبىز جاقىندا كينو ۇيىنەن دە ايىرىلاتىن ءتۇرىمىز بار»، - دەپ ۇرىستى.

سوسىن ءبىز دە قيمىلداي باستادىق. سول جىلى كەزەكسىز سيەز وتكىزىپ، سول باسشىلاردى الىپ تاستاپ، ەرمەكتى سايلادىق. سوسىن الگى جالعا العان كومپانيامەن 3 جىل سوتتاسىپ جۇردىك. جوعارعى سوتقا دەيىن باردىق. 3 جىلدان كەيىن، اقىرى جەڭدىك. 3 جىل بويى ءبىز مۇندا كىرە الماي جۇردىك.

2021 جىلدىڭ اياعىندا عانا مۇندا كىرگەندە كورگەنىمىز وسى، مىنە. وسىنداي كۇيگە تۇسكەن ەكەن. ارينە، جاعامىزدى ۇستادىق. بىراق سوتقا بەرە المادىق. سەبەبى، زياندى دالەلدەۋ ءۇشىن قۇجاتتار كەرەك. ارينە، 1971 جىلدان بەرى تۇرعان مۇلىكتەر، ەكرانداردىڭ قۇجاتتارى ساقتالماعان. ءسويتىپ، سوتقا بەرە المادىق.

بۇرىنعى باسشىلار بۇل عيماراتتى اندا-مۇندا جالعا بەرگەن عوي. سول كەزدەردە عيمارات گەي-كلۋبقا جالعا بەرىلگەنى تۋرالى دا اڭگىمەلەر ايتىلىپ ءجۇر. وسى جەردە لگبت فەستيۆالدەر دە بولعان ەكەن!

كينو سالاسىنىڭ باسشىلارى وزدەرى تۇك بىلمەيدى، بىلەتىن ادامدى تىڭدامايدى!

دانيار سالامات:

– قازىرگى قازاق كينوسىنىڭ، كينو ءۇيىنىڭ ءحالىن قاراعان كەزدە، شىنىمەن دە ءبىر وشتىك بار سەكىلدى. ءدال وسىنداي جاعدايعا ءتۇسىرۋ، نەگىزگى ماماندارعا ءمان بەرمەۋ، توبەدەن بىرەۋدى تۇسىرە سالۋ ت.ب. جيىنتىعىندا وسىنداي نارسە بولادى.

كامال سمايىلوۆ ماعان ساباق بەرگەن ەدى. سىزدەر كامال اعانى جاقسى بىلەسىزدەر، ەڭ ءبىرىنشى ول كىسى كينوستۋديانىڭ ديرەكتورلىعىنان باستاعان. ونان كەيىن كينو كوميتەتىنىڭ باسشىلىعىندا بولدى. ودان  كەيىن ورتالىق كوميتەتتە يدەولوگيا جاعىنان حاتشى بولدى دا، ول كىسى بارلىق جاعدايدا كوڭىلىن ەرەكشە بۇرعان سالا – ول رۋحانيات، سونىڭ ىشىندە كينو بولدى. كامال اعالار قاراپايىم بولدى. ادامدىعىن ساقتاپ قالعان ەدى.

ال قازىر ءبىزدىڭ باسشىلار بىزبەن بەتپە-بەت كەلە المايدى. ويتكەنى، بىزبەن بەتپە-بەت كەلۋ دەگەن ءسوز – كينومەن بەتپە-بەت كەلۋ دەگەن ءسوز. قازىرگى باسشىلار كينومەن پاراللەل ءجۇر.

كامال اعالاردىڭ سول كەزدەگى كينوعا دەگەن ماحابباتىنىڭ بولعانى سونشالىق، قازاق كينوسىنىڭ تاريحى دەگەن وقۋلىق جازدى. ال قازىرگى شەندىلەردە ونداي كوزقاراس بار ما؟ قازىر بىزدە: «ول كينونىڭ مامانى بولۋى كەرەك»، - دەپ ايتىلادى. مامانى بولماي-اق قويسىن، كينوعا دەگەن ماحاببات بولۋى كەرەك!

وسى جەردە مۋلتفيلم تۋرالى قوسا كەتەيىكشى. ءمۋلتفيلمدى تۇنشىقتىرۋعا كىمنىڭ قولى بارادى؟ ول بالالاردىڭ ويىنشىعىن، ءوزىن ۋماجداعانداي ارەكەت ەمەس پە؟ ەگەر مەن سول جەردە باستىق بولسام، مۋلتفيلم جاساعان ادامنىڭ جانىندا «مىنا قۋانىش قاشان شىعادى ەكەن» دەپ تەلمىرىپ وتىراتىن ەدىم.

وسى دۇنيە ءبىزدىڭ جانىمىزعا باتادى. سودان كەيىن «قازاقفيلم» باسشىلىعىنا ءبىر ادامدى قويادى. «ويباي، قىرامىن-جويامىن، تىندىرامىن. بارلىعىڭىزعا ەسىگىمىز اشىق»، - دەپ جاتىر ەدى عوي. بارايىق، وسى دۇنيەنى ايتايىق دەيمىز عوي. ءسويتىپ حابارلاسامىز. كىرۋ مۇمكىن ەمەس! مەن ول جەردەن جەكە باسىما ەشقانداي لاۋازىم سۇرامايمىن. وسى قيراپ، قۇلاپ جاتقان دۇنيەنى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جاناشىرلىقپەن اقىل قوسۋعا بارامىن. سوندا ولاردىڭ ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى جاي عانا تىڭداۋعا ادامگەرشىلىگى جەتپەيدى! ولار: «ءوزىم بىلەم»، - دەيدى. بىراق تۇك بىلمەيدى! بىلەتىن ادامدى تىڭداعىسى كەلمەيدى!

فوتوبايان: قيراندى بولعان قازاق كينوسىنىڭ عيماراتى

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى شاكەن ايمانوۆ نەگىزىن قالاعان كينوگەرلەر وداعىنىڭ كينو ءۇيىنىڭ قازىرگى جاعدايىنان فوتوبايان ۇسىنادى. قاراڭىزدار:

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

سۋرەت Abai.kz

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى: قۇزىرلى مينيسترلىك (قر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى) شاكەن ايمانوۆ نەگىزىن قالاعان كينوگەرلەر وداعىنىڭ كينو ءۇيىنىڭ قازىرگى ءۇيىندى-قيراندىعا اينالعان جاعدايىنا، قازاق كينوگەرلەرىنىڭ اشىنىپ ايتقان جانايقايلارىنا نازار اۋدارادى دەپ سەنەمىز!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz