117 جىل، 169 كۇن. عاسىردان دا ۇزاق. ءتىرى تاريح ەدى. يسپانيادا ماريا برانياس مورەرا اتتى قاريا بۇگىن ومىردەن ءوتتى. ويلانىپ قاراساڭىز، ءومىرى تۇتاس تاريح ەكەن عوي.

1907 جىلى ومىرگە كەلدى. ول ساتتە قازاق زيالىلارى مەملەكەتتىك دۋماعا سايلاۋعا قاتىسىپ جاتقان. 1912 جىلى، ماريا 5 جاسقا كەلىپ، جۇگىرىپ، ويناپ جۇرگەن ساتتە «تيتانيك» سۋعا باتىپ جاتتى. ماريا 6 جاسقا تولعانىندا، «قازاق» گازەتىنىڭ بوياۋى كەپپەي، العاشقى باسىلىمى شىقتى. ماريا 7 جاسقا كەلگەندە ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالدى. 10 جاسقا تولعانىن تويلاپ جاتقاندا، بىزدە الاش وردا قۇرىلىپ جاتتى، رەسەي يمپەرياسى قۇلاپ ءتۇستى. ال 11 جاسقا تولعان شاعىندا رەسەيدە پاتشا اۋلەتىن اتىپ جاتتى، ءوز وتانىندا «يسپان تۇماۋى» cاپ ەتە قالدى. ميلليوندار كوز جۇمدى. سول توزاقتان امان ءوتتى.

1931 جىلى تۇرمىسقا شىقتى. ول ساتتە قازاق ءبىر ءتۇيىر ءدان، ءبىر ءۇزىم نان تاپپاي قولدان ۇيىمداستىرىلعان اشتىقتا قىرىلىپ جاتقان ەدى.

ول يمپەريالاردىڭ قۇلاۋىن كوردى. وسمان يمپەرياسى، رەسەي يمپەرياسى، اۋسترو-ۆەنگريانى تاريح قالاي جەرلەگەنىنە كۋا بولدى. كسرو قۇرىلعان، گيتلەر تاققا كەلگەن، مۋسسوليني تىزگىن العان، فرانكو سوعىسقان داۋىردە جاستىق شاعى ءوتتى. ءوز وتانىنداعى ازامات سوعىسىنان امان شىقتى (1936-1939), كەيىن «ۋف» دەي بەرىپ، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قايتا كىرىپ كەتتى. اتوم بومباسى جاپونيانىڭ باسىنا جارق ەتكەن شاقتا، 38-دەگى كەلىنشەك بولىپتى. قىرعي-قاباق سوعىستىڭ بارلىق وقيعاسىنا، سان سوعىسىنا كۋا بولىپتى. ادامزاتتىڭ عىلىمي جەتىستىكتەرى ءتاي-ءتاي باسقان ساتتەن باستاپ قارىشتاپ دامىعانىنا دەيىنگى ارالىقتى امان-ەسەن ءوتۋ قانداي سەزىم ەكەن؟...ادامزاتتىڭ عارىشقا ۇشۋىنا تاڭدانعان ماريا، اپتا سايىن ءبىر سپۋتنيك ۇشىرىپ، اي سايىن عارىشكەر اتتاندىراتىن زامان بولارىن سول ساتتە سەزدى مە ەكەن؟ قىزىق...ايتپاقشى كسرو-نىڭ قۇرىلعانىن كورگەن مورەرا، ونىڭ ولگەنىن دە كوردى عوي.

2020 جىلى كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ەكەن. «يسپان تۇماۋىنان» امان شىققان ماريا اجەي ءۇشىن، كوروناۆيرۋس بۇيىم بولىپ پا، البەتتە امان شىققان. ادامزاتتىڭ سان سوعىسىن، سان اپاتىن، سان اشتىعىن، سان جەتىستىگىن، سان پاندەمياسىن كورگەن ماريا اجەي، اقىرى جالعاننان كەتىپتى.

اسحات قاسەنعاليدىڭ جازباسى

Abai.kz