قانات يسلام: اقش-تا بوكسشىنىڭ قولى التىن
2012 جىلى كاسiپقوي بوكستى تاڭداپ، بiر جارىم جىل iشiندە 16 جەكپە-جەك وتكiزگەن قانات يسلام بيىل الەم چەمپيونى بەلبەۋi ءۇشiن تارتىسقا تۇسە مە؟ بۇدان بىلاي سپورتشىنىڭ كاسiپقوي بوكستاعى جەكپە-جەكتەرiن تەلەديداردان تاماشالاۋعا مۇمكiندiك تۋا ما؟ بىلتىر الماتىدا وتكەن الەم چەمپيوناتىنا بوكسشىلارىن قوسقان قىتاي باپكەرلەرi نەندەي وتiرiك ايتتى؟ وسى تاقىلەتتەس ساۋالدارعا اۋەسقوي بوكستا ءجۇرiپ ميللياردتاردىڭ اراسىندا 10 جىل چەمپيوندىق تۇعىردى ەشكiمگە بەرمەگەن، قۇمىرسقاداي قاپتاعان قىتايعا وليمپيادانىڭ ھام الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا مەدالiن الىپ بەرگەن كاسiپقوي بوكسشى قانات جاۋاپ ايتتى. اقش-تان اتامەكەنiنە از ۋاقىتقا ات iزiن سالعان سپورتشىنى جاتتىعۋدان كەيiن “ۇستادىق”.
2012 جىلى كاسiپقوي بوكستى تاڭداپ، بiر جارىم جىل iشiندە 16 جەكپە-جەك وتكiزگەن قانات يسلام بيىل الەم چەمپيونى بەلبەۋi ءۇشiن تارتىسقا تۇسە مە؟ بۇدان بىلاي سپورتشىنىڭ كاسiپقوي بوكستاعى جەكپە-جەكتەرiن تەلەديداردان تاماشالاۋعا مۇمكiندiك تۋا ما؟ بىلتىر الماتىدا وتكەن الەم چەمپيوناتىنا بوكسشىلارىن قوسقان قىتاي باپكەرلەرi نەندەي وتiرiك ايتتى؟ وسى تاقىلەتتەس ساۋالدارعا اۋەسقوي بوكستا ءجۇرiپ ميللياردتاردىڭ اراسىندا 10 جىل چەمپيوندىق تۇعىردى ەشكiمگە بەرمەگەن، قۇمىرسقاداي قاپتاعان قىتايعا وليمپيادانىڭ ھام الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا مەدالiن الىپ بەرگەن كاسiپقوي بوكسشى قانات جاۋاپ ايتتى. اقش-تان اتامەكەنiنە از ۋاقىتقا ات iزiن سالعان سپورتشىنى جاتتىعۋدان كەيiن “ۇستادىق”.
رەيتينگتە ورلەپ كەلەدI
– قانات، از كۇنگە ەلگە كەلدiڭ. اقش-تاعى جاتتىعۋ تۋراسىندا، بۇگiنگە دەيiنگi جەكپە-جەكتەر جونiندە ايتساڭ.
– كاسiپقوي بوكستى تاڭداپ، سول جولعا تۇسكەلi بiر جارىم جىلعا جۋىقتاپتى. وسى ۋاقىت iشiندە 16 رەت جەكپە-جەككە ءتۇسiپ، بارiندە جەڭiسكە جەتتiم. بىلتىر كاريب تەڭiزi ايماعىنىڭ چەمپيونى دەگەن بەلبەۋگە يە بولىپ ەدiم، جۋىردا لاتىن امەريكاسىنىڭ چەمپيونى دەگەن ماراپات تا قانجىعاما بايلاندى. سپورتتاعى ساپاردىڭ قيىندىعىن تۇسiنەتiن ادامعا بۇل از تابىس ەمەس.
– ءوزiڭنiڭ سالماعىڭدا رەيتينگiڭ دە جوعارىلاعان شىعار؟
– ارينە، WBA تۇجىرىمى بويىنشا ءوزiمنiڭ سالماعىمدا 12-ساتىعا ورنىقتىم. اللا ءناسiپ ەتسە، بيىل الەم چەمپيونى دەگەن بەلبەۋ ءۇشiن سىنعا ءتۇسۋ جوسپاردا بار.
– قاي ەلدiڭ بوكسشىسىمەن جولىڭ ءتۇيiسۋi مۇمكiن؟
– مەنiڭ سالماعىمدا 8-ورىندا امەريكالىق بوكسشى بار، 9-ساتىدا كولۋمبيالىق بوكسشى تۇر. وسى ەكi بوكسشىنىڭ بiرiنە قارسى كۇشiمدi سىناپ كورەمiن. ودان كەيiن چەمپيوندىق شىڭعا باستار جول اشىلادى.
– “استانا” پرەزيدەنتتiك كاسiبي سپورت كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتi باقتيار ارتاەۆ وزiڭمەن كەلiسiمشارت جاساسۋ جونiندە ايتىپ ەدi.
– ءيا، مۇنداي كەلiسiمشارت تۋراسىندا اڭگiمە قوزعالعانى راس. سول ءۇشiن مەنiڭ پروموۋتەرiم نەلسون لوپەس اقش-تان ارنايى كەلمەك. ءبارi ويداعىداي بولسا، كەلەشەكتە “استانا” كلۋبى مەنiڭ جەكپە-جەكتەرiمدi تەلەديداردان قازاق ەلiنە كورسەتۋگە، سايىستارعا قاتىسۋعا مۇمكiندiك تۋعىزادى.
– كاسiپقوي بوكستاعى جەكپە-جەگiڭنiڭ بiرiندە كۋبالىق يولەكسي لەيۆانى ەكiنشi راۋندتا تەحنيكالىق نوكاۋتپەن ۇتتىڭ. سۇراعىم كەلگەنi 1-راۋندتان سوڭ گونگ ءۇنi ەستiلگەندە لەيۆا ورىندىعىنا جالپ ەتiپ وتىرا كەتتi. ال سەن تiكەڭنەن تiك تۇرىپ باپكەرiڭدi تىڭدادىڭ. ادەتتە بوكسشىلار بiرنەشە سەكۋندتىق ۇزiلiستە تiزەسiن بۇگiپ تىنىعۋشى ەدi.
– بۇل – باپكەرiمنiڭ تاكتيكاسى. قارسىلاسىڭدى ىقتىرۋ ءۇشiن، كۇشiڭنiڭ سارقىلماعانىن، شارشاپ-شالدىقپاعانىڭدى كورسەتۋ ماقساتىندا باپكەرiم وسىنداي ايلا-شارعى قولدانادى.
كوسIلگەنگە كاسIپقوي بوكس دۇرىس
– مۇحيت اسىپ، وزگە ەلدە كاسiپقوي بوكستىڭ تەرiسiن يلەپ جۇرگەنiڭە بiر جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتi. قاناتتىڭ اقش-تاعى كۇندەرi قالاي جىلجيدى دەگەن ساۋال كوپشiلiكتi قىزىقتىرادى
– ەڭ بiرiنشi كەزەكتە – سپورت. مەن جاستايىمنان سپورتتى قالاپ، سونىڭ شىڭىنا جەتۋ ءۇشiن ماقسات قويدىم. سوندىقتان اقش-قا كەتكەنگە دەيiن دە ۋاقىتىمنىڭ كوبiن جاتتىعۋعا ارنايتىنمىن. امەريكادا دا سولاي. ۇنەمi سپورت كەشەنiندە بولام. جاتتىعۋدان كەيiن تاعى دا جاتتىعۋ دەگەن سەكiلدi. اراسىندا اعىلشىن تiلiن وقىپ ۇيرەنەمiن، عالامتور ارقىلى ەلدەگi وقيعالاردى دا قاراپ جۇرەم. باسقا ەشتەڭەگە مويىن بۇرا المايسىڭ.
– اقش-تا اۋەسقويلاردان گورi كاسiپقوي بوكسشىلاردىڭ جوعارى تۇراتىنى جاسىرىن ەمەس. بايگە دە، ءباس تە وسىلاردىڭ اينالاسىندا ءوربيدi.
– مەنiڭ ويىمشا قازاقتىڭ مiنەزiنە اۋەسقوي بوكستان گورi كاسiپقوي بوكس سايكەسەتiن سەكiلدi.
– نەگە؟
– اۋەسقوي بوكستا تالاي جىل ءجۇردiم عوي. قاراۋلىقتىڭ نەشە اتاسىن كوردiم، تالاي رەت حالىقارالىق جارىستاردا ءالسiز قارسىلاسقا جىعىپ بەردi. اۋەسقوي بوكستا الدامشى نارسە وتە جيi ۇشىراسادى. جانكۇيەرلەر عانا ەمەس، بوكسشى رەتiندە بiزدiڭ ءوزiمiز قالاي الدانىپ قالعانىمىزدى بiلمەي قالامىز. ويتكەنi ءبارiن تورەشiنiڭ قولىنداعى ۇپاي ەسەپتەگiش تۇيمە شەشەدi. كاسiپقوي بوكستا ونداي ەمەس، ءوزiڭنiڭ الەۋەتiڭدi كورسەتۋگە 12 راۋند جەتكiلiكتi. “جiگiت بولساڭ، شىدا” دەيسiڭ ءوزiڭدi-ءوزiڭ قامشىلاپ.
بۇل ەلدە كاسiپقوي بوكس سپورتتىڭ تورەسi دارەجەسiنە كوتەرiلiپ قويعان. ءبارi زاڭمەن قاتال قاداعالانادى. اقش-تا بوكسشىنىڭ قولى التىن دەۋگە بولادى. قولىڭا قاۋiپسiزدiك شۇبەرەگiن قالاي وراۋ كەرەكتiگiنە وتە قاتتى كوڭiل بولiنەدi. سەبەبi ساۋساقتارىڭ دۇرىس ورالماسا شىعىپ كەتۋi, قاتتى سوققىدان سۇيەك شىتىناۋى دا عاجاپ ەمەس. جازاتايىم قولىڭدى سىندىرىپ الساڭ، سپورتقا قايىرا ورالۋ قيىن. سوندىقتان دا دەنساۋلىققا، اسiرەسە، بوكسشىنىڭ قولىنا التىن سەكiلدi قارايدى.
– بiر سۇحباتىڭدا قازiر بiزدە سپورتتىق مەديتسينانىڭ كەنجەلەپ تۇرعانىن ايتىپ ەدiڭ. اقش-تا قالاي؟ ءوزiڭ بۇگiنگە دەيiن بiرنەشە رەت جەكپە-جەككە ءتۇستiڭ. سايىسقا تۇسەردە، بولماسا تارتىستان كەيiن مەديتسينالىق تەكسەرiستەن وتكiزە مە؟
– اقش-تا كاسiپقوي بوكسشىلاردىڭ دەنساۋلىعىنا وراسان زور جاۋاپكەرشiلiكپەن قارايدى. التى اي سايىن مەديتسينالىق تەكسەرۋ بولادى. سوندا قان قىسىمىڭىز كوتەرiلiپ، بولماسا تومەندەسە، كوزiڭiز قانتالاسا، قۇلاعىڭىز ءسال-ءپال مۇكiستەنسە، ون ەكi مۇشەڭiزدiڭ بiرiنەن كiنارات بايقاسا – ساۋداڭىزدىڭ بiتكەنi. قالتاڭىزدا ميلليونداپ قارجى بولعانىمەن، اقش-تا سiزگە سايىستارعا قاتىسۋعا ەشقانداي مۇمكiندiك بەرمەيدi. مەن اقش-قا كiرە الماي جۇرگەن تالاي سپورتشىلاردى بiلەم. بiرiنiڭ قۇلاعى مۇكiستەنگەن، ەندi بiرiنiڭ كورۋ قابiلەتi ناشارلاي باستاعان. باسقا ەلدە جارىسقا تۇسۋگە بولاتىن شىعار، ال امەريكادا دەنساۋلىعى سىر بەرگەن بوكسشى ەشكiم ەمەس.
اقش-تاعى سپورت مەديتسيناسىنان كوپ نارسە ۇيرەنۋiمiز كەرەك. مويىنداۋ كەرەك، بiزدە كوبiنە ءالi قارادۇرسiن. كەلەشەكتە ءوزiم دە وقۋ وقىپ، بiلiم جەتiلدiرۋدi كوزدەيمiن. تاعى بiرنەشە باۋىرلاردى ەرتە بارىپ، بiرگە ۇيرەنسەك دەيمiز. اقش-تاعى بوكس قازانىنىڭ قايناۋىندا بiرەن-ساران قازاقتان گورi بiر توپ قازاق بالاسى شىنىقسا، جاقسى ەمەس پە.
قىتايدىڭ بوكسى توقىراعان
– سپورتشىلاردىڭ دەنi قارسىلاستارىنان بۇرىن ارتىق سالماقپەن كۇرەسەدi.ء وزiڭ قانشا كەلi سالماقتان ارىلاسىڭ؟
– 10 كەلiدەي بولاتىن شىعار. ارينە جەكپە-جەك سايىن 10 كەلi سالماق تاستامايمىن. تەك 4-5 كەلi “ارتىق سالماقتان” ارىلامىن. ال ەكi-ءۇش اي جەكپە-جەككە تۇسپەسەم، امال جوق 10 كەلiدەي سالماق قۋعا تۋرا كەلەدi.
– سالماقتان ارىلام دەپ شامادان تىس جاتتىعۋ سپورتشىعا وڭاي ەمەس. نەگە 72 كەلiدە جۇدىرىقتاسپايسىڭ؟
– العاشقىدا مەن دە ءدال وسىلاي ويلاعام. باپكەرiم: “قانات، اسىقپا، الدىمەن 69 كەلiدە كۇشiڭدi سىنا، سالماقتى ۇستاۋ قيىنعا سوعاتىنىن بiلەم، بiراق سەن بiردەن 72 كەلiگە اۋىسساڭ ەرتەڭ سالماعىڭدى ءوسiرۋ ەكi ەسە قيىندىق تۋعىزادى”، – دەگەن. سوندىقتان دا 69 كەلi سالماقتا چەمپيون اتانبايىنشا، وزگە سالماققا اۋىسۋدى كوزدەمەيمiن.
– بىلتىر الماتىدا بوكستان اۋەسقويلار اراسىندا الەم بiرiنشiلiگi ءوتتi. ءوزiڭ دە كوردiڭ. سوندا سوڭعى جىلدارى وليمپيادانىڭ التىن مەدالiن الىپ جۇرگەن قىتاي ەلiنiڭ بوكسشىلارى العاشقى اينالىمدا اتتارىنان اۋىپ قالدى. باپكەرلەر مۇنىڭ استارىن “الماتىعا ەكسپەريمەنتتiك ياعني، قۇراماداعى ەكiنشi, ءۇشiنشi بوكسشىلاردى الىپ كەلدiك” دەپ ءتۇسiندiردi. راسىندا دا سولاي بولدى ما؟ قىتاي چەمپيوناتىندا بiرنەشە جىل توپ جاردىڭ، ولاردىڭ جاي-كۇيiن جاقسى بiلەسiڭ عوي.
– ەكسپەريمەنتتiك قۇراما اكەلدiك دەگەنi – ۇيدەي وتiرiك. الەم چەمپيوناتى – ازيا بiرiنشiلiگi, بولماسا جازعى ازيا ويىندارى ەمەس، وليمپيادا سەكiلدi ءايتۋلى دۇبiر. قىتايلار 49 كەلiدە زۋ شيميڭدi بەرتiنگە دەيiن سۇيرەلەدi. مەن عانا ەمەس، تالاي بوكسشى زۋدى مويىندامايدى. “جەتەككە عانا ەرەتiن تازى ەكەنiن” زۋدىڭ وزiنە دە ايتقانمىن كەزiندە. قىتايدىڭ بوكسى بۇگiندە توقىراۋعا تاپ بولعان. ونى الماتىداعى الەم چەمپيوناتى كورسەتiپ بەردi.
– سۇراقتارعا ەركiن ويمەن جاۋاپ بەرگەنiڭە راقمەت. جورتقاندا جولىڭ بولسىن!
سۇحباتتاسقان قۋانىش نۇردانبەكۇلى.
Abai.kz
