بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل دينارا زاكيەۆا كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى سۋيتسيد پروبلەماسى، ونىڭ الدىن الۋ، سەبەپتەرىن انىقتاۋ جانە ولارمەن جۇمىس ىستەۋ جونىندەگى شارالار جايىنا كەڭىنەن توقتالدى، دەپ حابارلايدى Abai.kz Halyq Uni -نە سىلتەمە جاساپ.

بۇل جايتتار مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان كاريننىڭ توراعالىعىمەن وتكەن مەملەكەتتىك ورگاندار وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كەڭەستە قارالدى. وسى جيىندا تالقىلانعان ماسەلەلەر جايىندا بالالار ومبۋدسمەنى الەۋمەتتىك جەلىدە ارنايى جازبا جاريالادى.

ءىىم مالىمەتتەرى بويىنشا، بالالار اراسىندا سۋيتسيد جاساۋشىلاردىڭ ورتاشا جاسى 15-17 جاستى قۇرايدى. الايدا ودان دا ەرتە، ياعني 11-13 جاستاعىلار اراسىندا دا جاعدايلار ءجيى كەزدەسەدى. نەگىزگى سەبەپتەرى:

• - جالعىزدىق،
• - اتا-انالارىمەن، تۋىستارىمەن، قۇرداستارىمەن قارىم-قاتىناسى،
• - بۋللينگ، قورقىتىپ-ۇركىتۋ قۇربانى بولعاندا،
• - سونىمەن قاتار، قازىرگى الەمدە الەۋمەتتىك جەلى دە سۋيتسيدكە تۇرتكى بولىپ جاتاتىنى جاسىرىن ەمەس.

وسىعان بايلانىستى اتالعان كەڭەستە كيبەرقاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى تالقىلاندى. بيىل مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى ءسۋيتسيدتى ناسيحاتتايتىن اقپاراتتى تاراتۋدىڭ 22 فاكتىسىن انىقتادى. ونىڭ ناتيجەسىندە 19 ماتەريال جويىلدى، زورلىق-زومبىلىقتى ناسيحاتتايتىن اقپارات تاراتۋدىڭ 157 فاكتىسى، ونىڭ ىشىندە 56 ينتەرنەت-رەسۋرس شەكتەلدى، سونداي-اق 101 ماتەريال بويىنشا حابارلامالار جىبەرىلدى»، – دەپ جازدى ول Facebook پاراعىندا.

زاكيەۆا بۇگىنگى تاڭدا اتالعان مينيسترلىك Telegram جانە Meta وكىلدەرىمەن بايلانىسىپ، بالالاردى تارتۋ ءۇشىن پايدالانىلۋى مۇمكىن بەلگىلى ءبىر اتاۋلارى بار بارلىق توپتى جويۋدى سۇراعانىن باسا ايتتى.

«كەڭەسكە قاتىسۋشىلار اتا-انالارمەن اقپاراتتىق جۇمىس جۇرگىزۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەردى. اتاپ ايتقاندا، اتا-انالار بالالاردىڭ مىنەز-قۇلقىنداعى قانداي وزگەرىسكە نازار اۋدارۋى كەرەك جانە بالانىڭ كومەككە مۇقتاج ەكەنىن قالاي تۇسىنۋگە بولاتىندىعى تۇرعىسىندا»، – دەيدى مامان.

ونىڭ ايتۋىنشا، الدىن الۋ شارالارىنا بالانىڭ حابارلاسۋ قۇرالدارىن قۇرۋ جاتادى.

سوندىقتان ءبىز ءتسدياوم-مەن بالالار دا ءجيى جۇگىنەتىن 111 بايلانىس ورتالىعىنىڭ جۇمىس ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. ماسەلەن، جاقىندا زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراعان قىز حابارلاستى. ونىڭ ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ نيەتى بارى انىقتالدى. قوڭىراۋ ناتيجەسىندە كۇدىكتى ۇستالدى. تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتىر. 11 ايدا پسيحوەموتسيونالدى جاعداي جانە سۋيتسيد جاساۋعا نيەتتەنۋ ماسەلەلەرى بويىنشا 1 237 ءوتىنىش تۇسكەن. بارلىعى 75 مىڭ قوڭىراۋ ءتۇستى. ارينە، مەكتەپتەردەگى بالالارمەن جۇمىس جايى دا تالقىلاندى، – دەيدى ومبۋدسمەن.

ەڭ الدىمەن، بۇل جەكە قاۋىپسىزدىك داعدىلارىن ۇيرەتۋ. وسى ايدان باستاپ بارلىق مەكتەپتە قاۋىپسىزدىك ساباقتارى ەنگىزىلدى. ءبىز ءبىر جىل بويى بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كوميتەتىمەن جۇمىس ىستەدىك. بارلىعى – 130 ساباق. سونداي-اق، 110 مەكتەپتە Kiva-نىڭ بۋللينگكە قارسى باعدارلاماسىن سىناق رەتىندە ەنگىزۋ باستالدى. ول كەلەسى جىلى بارلىق مەكتەپكە دە ەنگىزىلە باستايدى.

سۋيتسيدتىك كوڭىل-كۇيدى، بۋللينگتى، زورلىق-زومبىلىقتى ۋاقتىلى انىقتاۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى – وسى جازدا جاڭا زاڭعا سايكەس اشىلعان پسيحولوگيالىق قولداۋ ورتالىقتارىنىڭ جۇمىسى. وكىنىشكە قاراي، تاجىريبە كورسەتكەندەي، مەكتەپ پسيحولوگتارى ناشار پسيحوەموتسيونالدى جاعدايدىڭ ايقىن بەلگىلەرى بار بالالاردى انىقتاي بەرمەيدى، ءتىپتى ولارمەن قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەگىن بىلمەيدى نەمەسە بۇل اقپاراتتى ەلەمەيدى. سوندىقتان ورتالىقتار مەكتەپ پسيحولوگتارىمەن جۇمىس ىستەيدى، ولاردى وقىتىپ، ادىستەمەلىك قولداۋ كورسەتەدى، ول جالپى ىشتەي بۇيىققان، كەشەندى كومەكتى قاجەت ەتەتىن بالالاردى انىقتاۋعا باعىتتالادى. سونداي-اق، قاڭتاردان باستاپ بارلىق مەكتەپتە 500 بالاعا ءبىر پسيحولوگ بولۋى كەرەك (قازىر 1500 بالاعا – بىرەۋ).

كەڭەس بارىسىندا اكىمدىكتەردىڭ وسى جۇمىسقا قاتىناسى ماسەلەسى كوتەرىلدى. بارلىق ءوڭىر وسىنداي ورتالىقتاردىڭ ساپالى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتكەن جوق، كادرلارمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن، مەكتەپتەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىل باستالماعان، مەكتەپتەرمەن جانە پسيحولوگتارمەن جۇمىس كەستەسى جاسالماعان. اتاپ ايتقاندا، الماتى، شىمكەنت، اقتوبە جانە تۇركىستان وبلىستارىندا جۇمىس ىستەۋدى تالاپ ەتەتىن ماسەلەلەر بار.

قازىر وڭىرلەرگە جاساعان ساپارىم بارىسىندا مەن وسى ورتالىقتارعا ات باسىن تىرەپ، ولاردىڭ مىندەتتەرىن ءتۇسىندىرىپ، جۇمىسقا دايىندىعىن تەكسەرەمىن. ءسۋيتسيدتىڭ الدىن الۋدا دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋ وتە ماڭىزدى. بيىل ءوزارا جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن بىرلەسكەن بۇيرىقتار مەن الگوريتمدەر قابىلداندى. كەڭەس بارىسىندا، وكىنىشكە قاراي، وڭىرلەردەگىلەر بۇل الگوريتم تۋرالى دا، بۇيرىقتار تۋرالى دا بىلمەيتىنى ايتىلدى. سونداي-اق، 10 جاستان اسقان بالالارمەن جۇمىس ىستەيتىن جاستار دەنساۋلىق ورتالىقتارىنىڭ قىزمەتىنە قاتىستى سۇراقتار بار. ولار بالالاردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جۇمىس ىستەي بەرمەيدى. سوندىقتان بۇل كومەككە مۇقتاج بالالاردى قامتۋ كولەمىن دە ازايتادى. وسى جايتتىڭ بارلىعىن تەكسەرۋ ءۇشىن پروكۋراتۋراعا تاپسىردىق، – دەيدى ۋاكىل.

Abai.kz